Dagblaðið Vísir - DV - 11.09.2020, Blaðsíða 21

FÓKUS 21DV 11. SEPTEMBER 2020
rétt sé að innleiða þær eða
ekki. Ég tala nú ekki um þegar
um lestur og stærðfræði er að
ræða.“
„Við erum mjög aftarlega
og erum með mikið fráfall úr
framhaldsskólum, sérstaklega
meðal drengja. Við erum með
lægsta hlutfall háskóladrengja
í vestrænum ríkjum. Þetta er
náttúrulega ekki gott. Þetta
er ekki bara PISA,“ segir Her-
mundur.
Hermundur hefur bent á
að alþjóðlegar samanburðar-
rannsóknir hafi ítrekað bent
til þess að hljóðaðferðin svo-
nefnda komi best út við upp-
haf lestrarkennslu. Lesturinn
sé undirstaða alls náms og því
þurfi að vanda til verka frá
upphafi. „Af hverju erum við
með orðadæmi í öðrum bekk
þegar mörg börn eru ekki vel
læs?“
Í dag sé lestrargeta barna
metin út frá leshraðamæl-
ingum, en Hermundur er lítið
hrifinn af þeim og vitnar þá í
fremstu sérfræðinga í heimin-
um í lestrarkennslu byrjenda,
Finnann Heikki Lyytinen og
Bretann Kate Natin við há-
skólann í Oxford.
„Ég er algjörlega á móti les-
hraðamælingum. Við erum að
mæla leshraða frá fyrsta degi
í skólanum, þrisvar á ári. Það
getur engan veginn verið rétt.
Þetta eru of erfiðar áskoranir
fyrir marga. Þetta er ekki
hlut af lestrarfærni-jöfnunni.
Mælum frekar hversu margar
bækur barnið las síðasta mán-
uðinn og hvaða þrjár því fund-
ust skemmtilegastar“
Það sé þó ekki bara skólinn
sem þurfi að koma að þessu
átaki. „Svo þurfum við líka að
fá foreldrana, ömmurnar og
afana með. Það þarf að virkja
alla í þessu svo börnin nái að
lesa. Við getum ekki sætt okk-
ur við annað.“
Afdráttarlaus
DV hafði samband við Lilju
Alfreðsdóttur, menntamála-
ráðherra, og spurðist fyrir
um viðbrögð stjórnvalda við
lakara gengi íslenskra grunn-
skólanema í lestri, þá einkum
drengja.
„Fyrir það fyrsta, þá er ekk-
ert mikilvægara ungu fólki en
að ná góðum tökum á læsi og
því tökum við stöðu drengja
mjög alvarlega. Það er mjög
brýnt að bregðast við með af-
dráttarlausum hætti, bæði til
að efla færnina, en ekki síður
að vekja áhuga þeirra með
spennandi lesefni. Þar gegnum
við öll mikilvægu hlutverki;
foreldrar, kennarar og stjórn-
völd.“
Snemmbær stuðningur
Stjórnvöld hafa ráðist í ýmis
verkefni til að bæta stöðuna
og hafa fleiri í farteskinu.
„Aðgerðir stjórnvalda hafa
verið af ýmsum toga, ráðist
í lestrarverkefni og sérstök
átök, gert tungumálinu hátt
undir höfði, stutt veglega út-
gáfu bóka á íslensku sem
hefur fjölgað útgefnum barna-
bókum og áfram mætti telja.
Núna erum við að stofna
starfshóp um snemmbæran
stuðning í skólakerfinu, og er
hópnum m.a. ætlað að móta
tillögur að aðgerðum til að
bæta stöðu m.a. drengja í
skólakerfinu. Ég hef miklar
væntingar um að verkefnið
skili tilætluðum árangri.
Læsi er lykillinn að þekkingu,
styrkir samfélög og leggur
grunn að velsæld og virkri
þátttöku allra.“
Treysta fagfólki
Lilja bendir á að margir að-
ilar beri sameiginlega ábyrgð
á skólakerfinu. „Stjórnvöld,
ráðuneyti og stofnanir leggja
stóru línurnar, skilgreina
hæfniviðmið, smíða náms-
skrár, búa til námsefni o.s.frv.
á meðan sveitarfélögin annast
daglegan rekstur grunnskól-
anna.“
Það séu svo skólastjórnendur
og kennarar sem stýri kennslu
og ákveði hvaða kennsluað-
ferðir þeir noti. „Þær taka
mið af aðstæðum, stærð skóla
og bekkjardeilda, ólíku þroska-
og hæfnistigi nemenda o.s.frv.
Það er því ekki ráðherrann
sem skipar fyrir um kennslu-
hætti, heldur treystum við á
okkar færa fagfólk á því sviði.“
Læsi mikilvægt
Allir ábyrgðaraðilar stefni að
sameiginlegu markmiði: „Að
búa börnin okkar undir fram-
tíðina, tryggja að þau geti
tekist á við lífið og látið fram-
tíðardrauma sína rætast. Þar
skiptir læsi gríðarlega miklu
máli, enda er það almennt
talin undirstaðan í öllu námi,
sem gjarnan varðar leið fólks
gegnum lífið.“
Lilja kveðst fagna öllum
rökræðum um menntun því
slík samtöl styrki skólakerfið
á Íslandi. Sjálf kveðst hún
ekki mótfallin því að prófa
leshraða barna með reglu-
bundnum hætti.
„Sjálf er ég frekar hlynnt
lesfimiprófum, þótt þau séu
hvorki upphaf né endir alls í
skólastarfi. Þau gefa sterkar
vísbendingar um lestrarfærni
barna, lestrarlag og lesskiln-
ing. Börn sem auðveldlega
umbreyta skrifuðum texta í
orð geta betur einbeitt sér að
merkingunni og það er mikil-
vægt að þjálfa upp lestrar-
færnina.“
Góðar fyrirmyndir
Lilja hvetur foreldra til að lesa
með börnum sínum, styðja
þau og hvetja til góðra verka.
„Ég vona að allir foreldrar
hafi tök á að styðja sitt barn
á þessu sviði, vekja áhuga
þeirra og hjálpa þeim við að
finna lesefni sem fellur að
þeirra áhugasviði. Lesa fyrir
þau og með þeim, en slíkar
stundir eru ómetanlegar bæði
börnum og fullorðnum. Verið
góðar fyrirmyndir, lesið sjálf
fyrir framan börnin ykkar,
ræðið við þau um tilfinningar
og eflið trú þeirra á eigin
getu.“ n
Lilju finnst mikilvægt að grípa til aðgerða til að efla börn í lestri. MYND/SIGTRYGGUR ARI
Lilja og
Hermundur
eru sammála
um að það
þurfi að auka
áhuga barna á
lestri.
MYND/GETTY
Við erum mjög aftarlega og
erum með mikið fráfall úr
framhaldsskólum, sérstaklega
meðal drengja. Við erum
með lægsta hlutfall háskóla-
drengja í vestrænum ríkjum.