Fréttablaðið - 25.11.2020, Síða 24

Landsnet hefur tilkynnt stórnotendum flutnings-kerfis raforku á Íslandi að frá og með janúar næ st koma nd i mu n i gjaldskrá fyrirtækisins
hækka um 5,5 prósent. Þórdís Kol-
brún Reykfjörð Gylfadóttir iðn-
aðarráðherra segir að ráðgert sé að
leggja fram breytingar á raforku-
lögum á komandi vorþingi, þar
sem byggt verður á yfirstandandi
greiningarvinnu sem snýr að tekju-
mörkum Landsnets.
Samhliða birtingu skýrslu þýska
ráðgjafarfyrirtækisins Fraunhofer
um samkeppnishæfni stóriðju á
Íslandi með tilliti til raforkukostn-
aðar, tilkynnti iðnaðarráðuneytið
að Deloitte á Íslandi hefði verið
ráðið til að greina fyrirkomulag
f lutnings og dreifingu raforku á
Íslandi. „Til að bregðast við gagn-
rýni og ólíkum sjónarmiðum sem
fram hafa komið, meðal annars á
leyfða arðsemi, fjármagnskostnað,
rekstrarkostnað og f leira, hefur
ráðuneytið fengið Deloitte til að
vinna óháða greiningu og rýni á
lagalegu umhverfi við setningu
tekjumarka sérleyfisfyrirtækja.
Hluti af greiningunni er að leggja
mat á hvaða atriði hafa áhrif á
reiknuð tekjumörk, og með hvaða
hætti, ásamt samanburði við önnur
lönd,“ sagði í tilkynningu ráðu-
neytisins.
Þórdís Kolbrún segist reikna með
því að úttekt Deloitte á regluverki
í kringum f lutningskerfi raforku
hér á landi muni fela í sér tillögur til
úrbóta, en niðurstöður vinnunnar
eiga að liggja fyrir í byjrun næsta
árs. Ráðherrann segir jafnframt að
f ljótlega muni línur skýrast varð-
andi eignarhald Landsnets, en lengi
hefur verið rætt um að ríkissjóður
kaupi fyrirtækið, sem nú er í eigu
Landsvirkjunar, RARIK, Orkubús
Vestfjarða og Orkuveitu Reykja-
víkur. „Ráðgert er að leggja fram
frumvarp á vorþingi um breytingu
á raforkulögum, sem byggt verður
á þessari greiningarvinnu, ásamt
öðru efni sem unnið er að sem
stendur. Um er að ræða faglega,
óháða rýni á framangreindu reglu-
verki og beitingu þess, með áherslu
á samkeppnishæfni út frá flutnings-
og dreifikostnaði raforku, tækifæri
til hagræðingar og aukinnar skil-
virkni, og jöfnun orkukostnaðar í
landinu,“ segir iðnaðarráðherra.
„Greining Deloitte snýr að reglu-
verki um setningu tekjumarka
Landsnets og dreifiveitna, sem
stýra gjaldskrám þessara sérleyfis-
fyrirtækja. Lagt verður mat á hvaða
atriði hafa áhrif á tekjumörkin og
með hvaða hætti, ásamt saman-
burði við önnur lönd. Einnig verður
lagt mat á hvernig eftirliti og eftir-
fylgni með setningu tekjumarka er
háttað, meðal annars hvernig kröfu
um hagræðingu er fylgt eftir,“ segir
Þórdís Kolbrún og bætir við: „Í
nýlegri skýrslu þýska fyrirtækisins
Fraunhofer um samkeppnishæfni
stóriðju á Íslandi með tilliti til raf-
orkukostnaðar, kemur fram að
f lutningskostnaður stórnotenda
hér á landi sé almennt sambæri-
legur við Quebec í Kanada en hins
vegar almennt hærri en í Noregi og
Þýskalandi. Þess er vænst að skýrsla
Deloitte varpi ljósi á leiðir til að
styrkja samkeppnishæfni Íslands
hvað þetta varðar.“
Ríkisstjórnin ákvað á fundi
sínum í desember um að taka upp
viðræður við núverandi eigendur
Landsnets um kaup á fyrirtækinu.
„Beint eignarhald ríkisins á Lands-
neti mun gera Landsnet hæfara til
að sinna sínum mikilvægu hlut-
verkum og skýra og skerpa hlutverk
aðila á raforkumarkaði,“ segir Þór-
dís Kolbrún. Hún bætir því við að
úttekt Deloitte eigi einnig að svara
því hvernig eftirliti og eftirfylgni
Orkustofnunar með tekjumörkum
Landsnets sé háttað. Kannað verði
hvort ef la þurfi starf Orkustofn-
unar eða endurskoða verkferla og
forgangsröðun verkefna.
Veginn f jármagnskostnaður
Landsnets, sem er metinn einu
sinni á ári af sérstakri nefnd Orku-
stofnunar, er af mörgum sagður of
hár. Það orsaki svo það að gjald-
skrá Landsnets sé með þeim hætti
að hún grafi undan samkeppnis-
hæfni íslensks orkumarkaðar, en
flutningskostnaður stórnotenda er
jafnan 6 dalir á megavattstund.
Greint hefur verið frá því að hinn
metni, vegni fjármagnskostnaður
Landsnets endurspegli ekki raun-
verulegan fjármagnskostnað fyrir-
tækisins. Það er ekki síst vegna
þeirra breytna sem lagðar eru til
grundvallar. Einkum hefur notkun
10 ára hlaupandi meðaltals skulda-
tryggingarálags íslenska ríkisins
verið gagnrýnd, en skuldatrygg-
ingaálag Íslands var enn þá í hæstu
hæðum á fyrri hluta undanliðins
áratugar þar sem mál á borð við Ice-
save-deiluna höfðu ekki enn verið
leidd til lykta.
623
milljarðar króna eru á
óbundnum reikningum
heimilanna.
Þórður
Gunnarsson
thg@frettabladid.is
Mörg nágrannaríki, sem Ísland ber sig saman við, hafa þann hátt á að áhættu-
vogir fyrir skuldbindingar sveitar-
félaga eru þær sömu og áhættuvogir
fyrir skuldbindingar ríkisins en það
skilar sér í bættum lánakjörum fyrir
sveitarfélög.
Samkvæmt reglum Fjármála-
eftirlits Seðlabanka Íslands hafa
áhættuskuldbindingar sveitarfélaga,
sem gefnar eru út og fjármagnaðar
í heimamynt þeirra, áhættuvogina
20 prósent. Hærri áhættuvog þýðir
að banki þarf að binda meira eigið
fé vegna skuldbindingarinnar, en
það hefur áhrif á vaxtakjör. Skuld-
bindingar ríkissjóðs hafa hins vegar
áhættuvogina 0 prósent, sem skilar
sér í hagstæðum vaxtakjörum.
Evrópska bankaeftirlitsstofnunin
heldur utan um lista yfir lönd í Evr-
ópusambandinu þar sem áhættu-
vogir fyrir skuldbindingar sveitar-
félaga eru þær sömu og áhættuvogir
fyrir skuldbindingar ríkisins. Listinn
sýnir að meirihluti nágrannaríkja
hefur þann hátt á. Má þar nefna Sví-
þjóð, Danmörku, Finnland, Bret-
land, Holland og Þýskaland.
Óttar Guðjónsson, framkvæmda-
stjóri Lánasjóðs sveitarfélaga, sagði
nýlega í samtali við Fréttablaðið að
Fjármálaeftirlitið gæti lækkað vexti
sem sveitarfélög greiða af lánum frá
fjármálafyrirtækjum um allt að 50
punkta, eða 0,5 prósentustig, með
einu pennastriki.
„Þarna gæti hið opinbera gert
lánveitingar banka til sveitarfélaga
ódýrari með einu pennastriki. Ef
reglurnar yrðu færðar til samræmis
við það sem gengur og gerist í Evr-
ópusambandinu, held ég að lækkun
vaxta á þessum lánum geti numið
allt að 50 punktum,“ sagði Óttar og
benti á að samkvæmt lögum væri
ekki hægt að taka sveitarfélög til
gjaldþrotaskipta. „Þeir sem hafa
biðlund þurfa ekki að sæta neinum
afskriftum á lánum til íslenskra
sveitarfélaga,“ sagði hann.
Fréttablaðið sendi fyrirspurn á
Fjármálaeftirlit Seðlabankans sem
sneri að því hvort íslenska eftirlits-
stofnunin viðhefði strangari túlkun
en almennt gildir í þessum efnum.
„Á listanum sem þú vísar til má
sjá sveitarfélög í 11 af 28 ríkjum í
ESB og Bretland er eitt af þessum ell-
efu ríkjum. Það er því í minnihluta
aðildarríkjanna sem áhættuvogir
fyrir skuldbindingar sveitarfélaga
eru þær sömu og áhættuvogir fyrir
skuldbindingar ríkisins,“ segir í svari
eftirlitsins.
„Að mati Fjármálaeftirlitsins gera
hvorki núgildandi skattheimtu-
heimildir íslenskra sveitarstjórna
né stofnanafyrirkomulag þeirra
það að verkum að hægt sé að líta á
að enginn munur sé á áhættu milli
áhættuskuldbindinga vegna þeirra
og áhættuskuldbindinga vegna
íslenska ríkisins,“ segir jafnframt í
svari eftirlitsstofnunarinnar sem
mun þó áfram fylgjast með þróun
mála á þessum vettvangi og bregðast
við ef tilefni er til. – þfh
Strangari reglur um skuldir sveitarfélaga en hjá grannríkjum
Austurríki
Belgía
Danmörk
Finnland
Þýskaland
Litháen
Lúxemborg
Holland
Spánn
Svíþjóð
Bretland
✿ Lönd með sömu
áhættuvogir fyrir ríki
og sveitarfélög
Boða 5,5 prósenta hækkun á
gjaldskrá stórnotenda 2021
Iðnaðarráðherra segir breytinga að vænta á raforkulögum í vor. Framkvæmdastjóri Samtaka iðnaðarins
segir hækkun á gjaldskrá Landsnets óskiljanlega. Forstjóri Landsvirkjunar segir hækkunina sýna að
úrbóta sé þörf á regluverki Landsnets. Landsvirkjun geti ekki velt kostnaði yfir á viðskiptavini sína.
Afkoma Landsvirkjunar versnar vegna hækkunar Landsnets. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
Sýnir að úrbóta er þörf á regluverki um Landsnet
„Þetta sýnir að úrbóta er þörf á
regluverkinu í kringum Landsnet,
á sama tíma að við reynum að
standa með viðskiptavinum okk-
ar á erfiðum tímum með auknum
sveigjanleika og tímabundnum
verðlækkunum, þá hækka gjald-
skrár Landsnets,“ segir Hörður
Arnarson, forstjóri Landsvirkj-
unar. Landsvirkjun er í dag stærsti
eigandi Landsnets, en Hörður
hefur áður stutt það að Landsnet
færist í eigu ríkissjóðs. Lands-
virkjun stendur jafnframt að baki
meirihluti tekna Landsnets. Í
eldri raforkusamningum Lands-
virkjunar gagnvart stórnotendum
er flutningskostnaður innifalinn
í heildarverðinu. „Við getum ekki
velt þessu yfir á okkar viðskipta-
vini,“ segir Hörður, en afkoma
Landsvirkjunar mun því versna
sem nemur gjaldskrárhækkunum
Landsnets, vegna samninga með
inniföldum flutningskostnaði.
Hörður
Arnarson
Beint eignarhald
ríkisins á Landsneti
mun gera Landsnet hæfara
til að sinna sínum mikil-
vægu hlutverkum.
Þórdís Kolbrún
Reykfjörð,
iðnaðarráðherra
Óbundin innlán heimilanna hafa aukist um 18 prósent frá áramótum, eða samtals
um 95 milljarða króna. Þetta kemur
fram í nýbirtum tölum Seðlabanka
Íslands. Óbundin innlán námu
samtals 623 milljörðum króna í
lok október, samanborið við 528
milljarða króna í byrjun árs, og hafa
aldrei verið meiri í krónum talið
samkvæmt tölum Seðlabankans
sem ná aftur til ársins 2003.
Fjallað var um mikla aukningu á
óbundnum innlánum heimilanna
í Markaðinum í haust. Þar sagði
Valdimar Ármann, sérfræðingur
í markaðsviðskiptum hjá Arctica
Finance, að óbundin innlán gætu
leitað í áhættusamari fjárfestingar
þegar fram í sækir.
„Ef það þarf ekki að ganga á
sparnaðinn til að halda uppi neyslu
má sjá fyrir sér að hann muni á
endanum leita í áhættusamari fjár-
festingar þar sem raunávöxtunar-
möguleikar innlánsreikninga eru
afar takmarkaðir eins og er, og gefa
neikvæða raunávöxtun eftir vaxta-
lækkunarferli Seðlabankans,“ sagði
Valdimar.
Verðbólga hefur aukist frá því
í vor og var 3,6 prósent í október.
Samkvæmt spá Seðlabankans eru
horfur á að verðbólga verði um 3,7
prósent að meðaltali fram á næsta
ár en taki þá að hjaðna enda slakinn
í þjóðarbúinu mikill.
Miðað við mælda verðbólgu er
neikvæð raunávöxtun óbundinna
innlána töluverð. Samk væmt
vaxtatöf lum viðskiptabankanna
voru nafnvextir á veltireikningum
einungis 0,05 prósent og óbundnir
bankareikningar, miðað við innlán
sem eru innan við milljón krónur,
báru einungis 0,25 prósenta vexti.
Raunávöxtun verður því neikvæð
um 3,35 til 3,55 prósent ef vextir
og verðbólga verða áfram á sömu
slóðum.
„Einhverjir munu kannski ekki
átta sig almennilega á ávöxtuninni
fyrr en þeir fá áramótayfirlitið.
Það er fyrst núna sem tólf mánaða
ávöxtun er að fara hratt niður og
eftir tólf mánuði verður hún enn
lakari. Þetta tekur tíma að síast
inn,“ sagði Valdimar Ármann í
umfjöllun Markaðarins í haust. – þfh
Óbundin innlán
heimila aukist
um 95 milljarða
Tímasetningin
með ólíkindum
Sigurður Hannesson, fram-
kvæmdastjóri Samtaka iðnaðar-
ins, segir algerlega óskiljanlegt að
Landsnet ætli að hækka gjaldskrá
sína í janúar: „Hækkunin leggst á
öll heimili og fyrirtæki landsins,
langt umfram almenna hækkun
verðlags á Íslandi og tímasetning-
in er með ólíkindum. Í fyrsta lagi
vegna þess sem sýnt hefur verið
fram á, að arðsemi fyrirtækisins
er langt umfram það sem ætla má
hjá fyrirtæki með lögbundnum
tekjumörkum. Í öðru lagi vegna
þess að nýútkomin skýrsla Fraun-
hofer um íslenska raforkumark-
aðinn sýndi með óyggjandi hætti
að flutningskostnaður raforku á
Íslandi er allt of hár. Í þriðja lagi
vegna þess að iðnaðarráðherra
hefur nýlega óskað eftir úttekt
á fyrirkomulagi flutnings raforku
á Íslandi með tilliti til kostnaðar
notenda, sem er nú þegar mjög
íþyngjandi. Ástæða þess er að
allir eru sammála um að vandinn
sé raunverulegur en ekki er vitað
hvar hann liggur nákvæmlega.
Það þarf að greina til hlítar og gera
viðeigandi ráðstafanir."
Sigurður
Hannesson
Verðbólga mælist nú 3,6 prósent.
2 5 . N Ó V E M B E R 2 0 2 0 M I Ð V I K U D A G U R6 MARKAÐURINN