Fréttablaðið - 25.11.2020, Blaðsíða 29

900
þúsund ferðamenn er
fjöldinn sem fjármálaráðu-
neytið miðar við í sínum
áætlunum.
Það myndi þýða að
neikvæð efnahags-
leg og samfélagsleg áhrif
kreppuástandsins myndu
framlengjast og aukast
mjög.
Jóhannes
Þór Skúlason,
framkvæmda­
stjóri SAF
Ásberg Jónsson, framkvæmdastjóri Nordic Visitor, segir að ef yfirvöld taki innan skamms réttar ákvarðanir muni ferðaþjónusta taka hraðar við sér en margir telji. Að öðrum kosti verði ferðaþjónusta lengi að jafna sig. FRÉTTABLAÐIÐ/ERNIR
Horfa vongóð til Schengen
Sumir innan ferðaþjónustunnar
eru vongóðir um framhaldið
vegna þess að íslensk stjórnvöld
hafa samþykkt til mæli ráðherr­
a ráðs Evr ópu sam bands ins um
breyt ing ar á Schengen­reglu verk­
inu. Mark mið til mæl anna er að
sam ræma aðgerðir vegna tak­
mark ana á landa mær um vegna
COVID­19­far ald urs ins. Settir
verða upp samræmdir litakóðar
sem eiga að gefa til kynna stöðu
faraldursins í hverju landi fyrir
sig. Munu ferðatakmarkanir taka
tillit til þess hver staðan er hverju
sinni.
Grænn lit ur þýðir að ný gengi
smits er und ir 25 á hverja 100.000
íbúa og hlut fall já kvæðra sýna er
und ir 4 prósentum. Má líta svo á
að íbú ar þeirra landa geti ferðast
frjálst á milli landa.
App el sínu gul ur lit ur þýðir að
ný gengi er und ir 50 en hlut fall
já kvæðra sýna er 4 prósent eða
meira eða ný gengi er 25­150 og
hlut fall já kvæðra sýna er und ir 4
prósentum.
Rauður lit ur á við í öðrum til­
vik um þar sem ný gengi er yfir
50.
Sigfús B. Sigfússon, forstjóri
Hertz á Íslandi, segist treysta
því að landamærin muni opnast
snemma á næsta ári fyrir ferða­
menn frá „grænum“ löndum og
svo koll af kolli og eftir því sem
bólusetningu miðar. „Það er hins
vegar mjög erfitt að gera áætl­
anir fyrir næsta sumar en margt
mun skýrast á næstu vikum,“
segir hann.
Björn Ragnarsson, fram­
kvæmdastjóri Kynnisferða, segir
að það sé klárlega mikill upp­
safnaður ferðavilji. „Við heyrum
það frá mörgum samstarfsað­
ilum okkar erlendis að áfanga­
staðir eins og Ísland verða fljótir
í gang þar sem fólk mun frekar
sækjast í áfangastaði þar sem
er lítil mannþröng. Það verður
samt sem áður mikil samkeppni
á milli landa enda munu allir
keppast við að fá sem flesta
ferðamenn til sín,“ segir hann.
Hann segir að ef annað sumar
muni tapast í ferðaþjónustu verði
það afar þungt fyrir fyrirtæki í
atvinnugreininni. Ferðamenn bóki
ferðir til Íslands í janúar, febrúar
og mars. Ef ekki verði komið til
sögunnar aðgerðaplan fyrir ferða-
þjónustu innan skamms sé „nánast
búið að eyðileggja sumarið“.
Fram kemur í fyrrnefndri skýrslu
að ef tvöfaldri skimun verður hliðr-
að á þá vegu að fyrri skimunin eigi
sér stað í heimalandi ferðamanns-
ins en seinni skimunin við komu
til Íslands sé gert ráð fyrir að ferða-
menn verði um 800 þúsund á næsta
ári.
Þá er möguleiki
Ásberg segist vonast til að slíku fyr-
irkomulagi verði komið á f ljótlega.
„Þá er möguleiki á að fá ferðamenn í
febrúar og mars í norðurljósaferðir.“
Aðspurður um horfur hjá Nor-
dic Visitor ef áframhaldandi tak-
markanir verða við lýði segir hann
að starfsmönnum muni fækka enn
frekar.
K r istófer Oliversson, f ram-
kvæmdastjóri CenterHotels, segir:
„Stóra málið fyrir okkur er fyrir-
sjáanleikinn í væntanlegum aðgerð-
um. Ef við fáum skýr skilaboð um
aðgerðir við landamærin þá getum
við strax byrjað að selja miðað við
þær aðgerðir.“
Hann segir að ef það fáist skýr
skilaboð um að landið verði opnað,
til dæmis 1. mars, þá sé hægt að
byrja að selja af krafti frá þeim degi.
„Því seinna sem við byrjum því erf-
iðara verður að ná sumarvertíðinni
og verðin verða enn lægri en þau eru
orðin nú.“
Festa ekki ferðir í óvissu
Jóhannes Þór Skúlason, fram-
kvæmdastjóri Samtaka ferðaþjón-
ustunnar, segir að ferðaskrifstofur
og f lugfélög séu ekki reiðubúin að
festa ferðir hingað til lands á meðan
óvissa ríkir um framhald núverandi
aðgerða og óvissa sé um almennar
forsendur mögulegra breytinga á
sóttvarnaaðgerðum.
„Það er því gríðarmikilvægt að
stjórnvöld tilkynni sem allra fyrst
um það hvernig sóttvarnaaðgerðum
verði háttað frá áramótum, það er
veiti fyrirsjáanleika um það hvaða
forsendur muni liggja til grund-
vallar ákvörðunum um þær og
við hverju megi búast í útfærslum
miðað við hverjar forsendur fyrir
sig. Á meðan þetta er ekki tilkynnt
tapar samfélagið miklum verð-
mætum í hverri viku, það er verð-
mætum sem annars væru nú að
verða til með bókunum ferðaskrif-
stofa á Íslandsferðum næsta sumar
og haust,“ segir hann.
Jóhannes Þór segir að ferða-
menn mæti ekki í lok maí eins og
skrúfað væri frá krana. „Ferðirnar
þarf að selja og bóka með fyrirvara.
Því þurfum við að fá úr því skorið
núna sem fyrst hvernig þessu verður
háttað inn í næsta ár.“
Þurfa fyrirvara
Styrmir Þór nefnir auk þess að það
taki tíma að koma starfseminni
í gang. Til að mynda sé ekki farið
með ferðamenn upp á jökla án leið-
sagnar vel þjálfaðs starfsfólks. Það
taki tíma að endurmennta starfs-
liðið.
Steingrímur Birgisson, forstjóri
Hölds/Bílaleigu Akureyrar, segir
að það myndi muna miklu fyrir
rekstur fyrirtækja í ferðaþjónustu ef
ferðamenn yrðu 800 þúsund. „Með
sjö til átta hundruð þúsund ferða-
menn ættum við allavega að ná upp
undir núllið í rekstrinum sem væri
frábært næsta skref.“ Hann segir að
tapið í ár verði umtalsvert.
Hörð samkeppni
Kristófer segir að ljóst sé að sam-
keppnin næsta sumar verði „mjög
hörð alþjóðlega“ og verðin verði
umtalsvert lægri ef fram fer sem
horfir.
Ásberg segir að það verði engu að
síður erfitt fyrir rekstur fyrirtækja í
ferðaþjónustu að fá um 800 til millj-
ón ferðamenn til landsins. Misjafnt
sé eftir tegund fyrirtækja hve erfitt
sé að draga saman seglin. Hótel
hérlendis hafi verið reist til að taka
á móti 2,5 milljónum ferðamanna,
erfitt sé fyrir þann rekstur að fækka
herbergjum. Rútufyrirtækin eigi
örðugt með að selja rútur en bíla-
leigur geti selt úr bílaf lotanum.
Aðrir viðmælendur nefna sömu-
leiðis að hvalaskoðunarfyrirtæki
eigi erfitt með að fækka bátum.
Sigfús B. Sigfússon, forstjóri
Hertz á Íslandi, segir að bílaleigan
hafi notið góðs af því að bílasala
hafi aukist og því getað selt hraðar
úr f lotanum en gert var ráð fyrir.
„Ég myndi treysta mér til að reka
fyrirtækið á núlli miðað við 40-50
prósent af starfsemi síðasta árs með
færra starfsfólki og færri bílum.“
Hann nefnir að 40-50 prósenta
samdráttur á milli ára á næsta ári sé
bjartsýnasta rekstraráætlun Hertz.
100 til 200 milljarðar
Jóhannes Þór segir að það sé ljóst
að ef núverandi sóttvarnaaðgerðir
á landamærum verði í gildi fram
400
350
300
250
200
150
100
50
0
n Neysla erlendra
ferðamanna
n Neysla innlendra
ferðamanna
2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019
✿ Neysla innlendra og erlendra ferðamanna
í milljörðum króna
HEIMILD: HAGSTOFAN
2.500.000
2.000.000
1.500.000
1.000.000
500.000
0
✿ Fjöldi ferðamanna með flugi
20
09
20
10
20
11
20
12
20
13
20
14
20
15
20
16
20
17
20
18
20
19
HEIMILD: HAGSTOFAN
✿ Fjöldi launþega í einkennandi atvinnugreinum ferðaþjónustu
35.000
30.000
25.000
20.000
15.000
10.000
5.000
0
20
09
jú
lí
20
10
jú
lí
20
11
jú
lí
20
12
jú
lí
20
13
jú
lí
20
14
jú
lí
20
15
jú
lí
20
16
jú
lí
20
17
jú
lí
20
18
jú
lí
20
19
jú
lí
á næsta vor eða yfir næsta sumar
þá muni tap á útf lutningstekjum
geta hlaupið á bilinu 100 til 200
milljarðar.
„Það er algerlega ljóst að ef núver-
andi sóttvarnaaðgerðir verða áfram
í gildi fram á og yfir næsta sumar þá
mun viðspyrna ferðaþjónustunnar
verða lítil sem engin og atvinnu-
leysi í greininni haldast í svipuðum
tölum og nú er. Það myndi þýða að
neikvæð efnahagsleg og samfélags-
leg áhrif kreppuástandsins myndu
framlengjast og aukast mjög,“ segir
hann.
Ásberg bendir á að öll fyrirtæki
í ferðaþjónustu séu rekin með tapi
um þessar mundir. Hann spyr hvers
vegna hluthafar ættu að borga með
rekstrinum þegar það sé ómögulegt
að vita hvað þurfi að gera það lengi.
Ferðaþjónusta
endurræsi hagkerfið
Styrmir Þór segir að ef endurræsa
eigi hagkerfið þurfi ferðaþjónusta
að fara aftur í gang. Hún byggi á
miklum fjölda starfsfólks.
Margir sérfræðingar eru sam-
mála því. Hópur fagfólks telur
mikilvægt að nýsköpun og tækni
verði ein af undirstöðum hag-
kerfisins en það mun taka mörg
ár að byggja upp nokkurn fjölda af
nýjum sprotafyrirtækjum. Aftur
á móti geti ferðamönnum fjölgað
til þess að gera hratt, einkum ef
COVID-bóluefni kemst í almenna
dreifingu og smit fari minnkandi.
Það væri mikil lyftistöng fyrir hag-
kerfið á erfiðum tímum.
Ásberg segir að ef yfirvöld taki
innan skamms réttar ákvarðanir
muni ferðaþjónusta taka hraðar við
sér en margir telji. Haldi yfirvöld
fast við sinn keip verði atvinnu-
leysi langvarandi og það muni taka
ferðaþjónustu langan tíma að jafna
sig. „Boltinn er hjá stjórnvöldum,“
segir hann.
Styrmir Þór segir að landið verði
í reynd lokað fyrir ferðamönnum í
sumar verði Ísland sem ferðaþjón-
ustuland ekki endurreist með auð-
veldum hætti.
Hann vekur athygli á að fyrirtæki
í ferðaþjónustu þurfi hafa tiltekinn
lágmarksfjölda starfsmanna til að
viðhalda lágmarksþekkingu á starf-
seminni innan fyrirtækisins. Sjái
starfsmenn ekki fram á að hafa neitt
við að vera á daginn leiti þeir annað.
„Einungis besta starfsfólkið okkar
er eftir [eftir uppsagnir, innsk.
blm.]. Það getur fengið vinnu ann-
ars staðar,“ segir Styrmir Þór.
Fram hefur komið að ef COVID-
19 skimunin verði breytt á þann veg
að ferðamenn mega fara í skimun í
heimalandinu, til dæmis, fjórum
dögum fyrir brottför og svo aftur
við komuna, sé gert ráð fyrir 800
þúsund ferðamönnum á næsta ári.
Annars megi reikna með um 100
þúsund ferðamönnum.
Ríkið reiknar með
ferðamennsku
Jóhannes Þór bendir á að fjármála-
ráðuneytið hafi sett sem viðmið um
tekjuöflun ríkisins að eiga megi von
á um 900 þúsund ferðamönnum til
landsins á árinu 2021.
Rétt er að nefna að Seðlabankinn
gerir ráð fyrir að liðlega 750 þúsund
erlendir ferðamenn komi til lands-
ins á næsta ári og á þeim gögnum
reiknar bankinn með því að hag-
vöxtur verði 2,3 prósent árið 2021.
MARKAÐURINN 11M I Ð V I K U D A G U R 2 5 . N Ó V E M B E R 2 0 2 0