Sjómannadagsblaðið - 07.06.2020, Qupperneq 10

10 s j ó m a n n a d a g s b l a ð i ð j ú n í 2 0 2 0
í framtíðarþróun á tækjum
og tólum landhelgisgæsl-
unnar má gera ráð fyrir því
að fjareftirlit með drónum
og gervitunglum spili stórt
hlutverk.
F rá því að fyrsta varðskipið sem smíðað var fyrir Íslendinga kom til landsins fyrir 94
árum, gufuskipið Óðinn, hefur
Landhelgisgæslan haft það hlutverk
að gæta hagsmuna þjóðarinnar við
verndun fiskimiða, björgunarstörf á
hafi og við strendur landsins og aðra
þjónustu við landsmenn sem breytist
eins og eðlilegt er í tímans rás. Hröð
tækniþróun, aukin menntun sjó-
manna, betri búnaður og breytingar
á umhverfinu eru allt þættir sem hafa
– og munu hafa til frambúðar – áhrif á
öryggismál á hafi úti.
Til þess að geta sinnt hlutverki sínu
hefur Landhelgisgæslan í gegnum
tíðina þurft á ýmiss konar búnaði
að halda, svo sem skipum, þyrlum,
flugvélum og öðrum tækjum. Allt
þróast það með tímanum og f yrir
stofnun eins og Landhelgisgæsluna
er nauðsynlegt að horfa lengra fram í
tímann en til dagsins í dag. Sú staða
sem myndast hefur vegna COVID-19
heimsfaraldursins hefur sýnt
hversu hratt aðstæður geta breyst til
skemmri tíma, til að mynda fjárhagur
ríkisins. Það sem mun þó ekki
breytast í f yrirsjáanlegri framtíð er að
skipasiglingar í kringum landið munu
halda áfram að aukast, sjávarafurðir
verða áfram sóttar og nauðsynlegt
verður að búa yfir getu til að geta
sinnt brýnum ör yggisþáttum á sjó og
landi. Þannig má sem dæmi nefna að
þrátt f yrir að útboði á þremur nýjum
þyrlum hafi verið frestað um sinn er
ljóst að á einhverjum tímapunkti mun
þurfa að kaupa eða leigja hingað til
lands nýjar þyrlur.
TF-SIF mögulega síðasta flugvélin
Það má segja að þarfagreining
framtíðarinnar sé í sífelldri vinnslu
innan Landhelgisgæslunnar. Georg
Lárusson, forstjóri Landhelgis-
gæslunnar, segir í samtali við
Sjómannadagsblaðið að mikilvægt
sé að horfa til framtíðar þegar hugað
er að öryggismálum og nýta bæði
tækniþróun og þekkingu.
„Við erum sífellt að huga að
framtíðinni, horfa 20-30 ár fram í
tímann og huga að þeirri tækniþróun
sem er að eiga sér stað hverju sinni,“
segir Georg.
„Það á ekki aðeins við um skip og
loftför, og um leið útbúnað þeirra,
heldur einnig um annan búnað til að
sinna fjareftirliti, mengunareftirliti
og fleiri þáttum. Hafsvæðið í kringum
Ísland er gífurlega stórt og eina leiðin
til að hafa yfirsýn yfir það allt er fjar-
eftirlit. Við getum notað ger vitungl til
að hafa yfirsýn en um leið þurfum við
að hafa þann búnað sem þarf til að
bregðast við þegar á reynir, hvort sem
það eru skip eða þyrlur.“
Landhelgisgæslan fékk mannlaust
loftfar, dróna, til notkunar í fjóra
mánuði á síðasta ári. Það var gert
út frá Egilsstaðaflugvelli til að hafa
sem minnst áhrif á flugleiðir. Var
það samstarfsverkefni Siglinga-
ör yggisstofnunar Evrópu (EMSA)
og Landhelgisgæslunnar og var
dróninn notaður við löggæslu, leit og
björgun og mengunareftirlit á hafinu
umhverfis Ísland. Dróninn gaf góða
mynd af svæðinu, kom auga á meint
brottkast, fann bát sem stjórnstöð
Landhelgisgæslunnar hafði ekki náð
sambandi við og auðkenndi óþekkt
skip og báta í lögsögunni.
„Þessi tækni er skammt á veg komin
en þróunin er hröð,“ segir Georg.
„Reynslan af þessu tilraunaverkefni
var góð og það er ljóst að framtíðin
felst í þessari lausn. Við vitum þó ekki
hvenær, því þrátt fyrir að hafa mikið
flugþol fara þeir hægt yfir, þeir eru við-
kvæmir fyrir veðrum og eru enn dýrir
bæði í kaupum og rekstri. Þetta gæti
þó breyst á næstu árum. Sú flugvél sem
Drónar og gervitungl eru framtíðin
Menntun og þjálfun
sjómanna mikilvæg
n Georg nefnir að fyrra bragði
hversu mikilvæg menntun
sjómanna er þegar kemur að
öryggismálum.
„Þegar við horfum til framtíðar
og veltum fyrir okkur hvernig við
getum aukið öryggi og fækkað
slysum, stórum sem smáum,
þá skiptir menntun og þjálfun
sjómanna miklum máli,“ segir
Georg.
„Hér urðu engin banaslys á sjó
á árunum 2017 til 2019. Þar gegnir
þjálfun og menntun Slysavarna-
skólans miklu hlutverki. Við
sjáum mikinn mun á íslenskum
og erlendum skipum í þessu sam-
hengi. Íslenskir sjómenn læra að
undirbúa þyrlubjörgun, hífingar
og annað sem skiptir máli þegar
á reynir. Þeir hljóta þjálfun í að
takast á við eldsvoða, það eru
gerðar kröfur um öryggisbúnað
og þannig mætti áfram telja. Með
tímanum hafa skip líka orðið
betri og öruggari og það sama má
segja um búnaðinn um borð. Við
vitum ekki alltaf hvað framtíðin
ber í skauti sér en við vitum að
þessi þróun mun halda áfram.“
við þurfum samt alltaf að
miða við að þyrlurnar geti
flogið rúmar 200 sjómílur
frá strönd, athafnað sig við
björgun og flogið til baka –
í öllum veðrum allt árið um
kring. til þess þarf stórar
og afkastamiklar þyrlur.
Varðskipið Þór er eina skip gæslunnar sem uppfyllir allar kröfur og væntingar um gott varðskip. Til lengri tíma er þörf á tveimur
slíkum skipum. Mynd/Árni sæberg
georg Lárusson, forstjóri
Landhelgisgæslunnar.
Mynd/Árni sæberg