Skessuhorn - 22.04.2020, Blaðsíða 21

MIÐVIKUDAGUR 22. ApRíl 2020 21
þrjú þúsund listamenn senda inn
umsóknir og koma með hugmynd-
ir að verkum fyrir sýninguna. Síðan
eru valdir svona 190 listamenn, víðs
vegar að úr heiminum, til að taka
þátt,“ segir hann.
Hraunlistaverk
á NordArt
„Ég fer með stóra hraundranga,
sem ég hef fengið leyfi til að taka
bæði á Suðurnesjum og í Hafnar-
firði, stórar strýtur sem standa upp
úr hrauninu. Ég tek þær í heilu lagi
og flyt út, sex til átta talsins. Þær
verða síðan lýstar upp með sér-
stökum ledljósum svo skuggarn-
ir mynda andlit/verur - skuggaver-
ur út um allt,“ segir Guðmundur.
„Þarna verður tilvísun í bæði Kjar-
val og svo þessa mýtu sem allir ís-
lendingar hafa, að það sjáist álfar og
tröll út um allt. Margt fólk í heim-
inum hefur aldrei séð hraun, aldrei
komið við það og veit ekki hvað
það er,“ segir hann. „Hluti af hug-
myndinni felst síðan í því að ég er í
rauninni ekki að fara að gera neitt.
Ég fæ bara kranabíl og næ í þetta,
set á pallettur og inn í gám, sendi
út og síðan sjá þeir um að stilla
öllu upp eins og ég hef sett fyrir.
Hugmyndin er sú að listamaður-
inn þurfi ekki endilega að vera ger-
andi í verkinu sjálfu. Það að skrifa
bæjaryfirvöldum bréf, fá leyfi til að
taka hraundrangana og fara í gegn-
um ákveðið ferli við að koma þessu
á staðinn. í þessu tilfelli er það fyr-
ir mér hið listræna ferli við að setja
upp þetta verk,“ segir Guðmund-
ur. Hraunverk Guðmundar verð-
ur engin smásmíði, en hann segir
öll verkin á NordArt sýningunni á
stórum skala. „Það er allt klikkaðs-
lega stórt þarna og miklir pening-
ar á bakvið þetta. Þarna sér mað-
ur kannski koparverk eftir einhvern
sem er sex mannhæðir. Allt saman
þarf að flytja og koma á staðinn.
Megnið af því sem er sýnt á Nord-
Art er síðan selt og þetta veltir
ótrúlega miklum peningum. Síðast
þegar ég sýndi þá seldust öll verkin
mín og þeir borguðu mjög vel fyr-
ir. Ég fór að spyrja einn af stjórn-
endum sýningarinnar hvernig þetta
gengi upp. En þá er málið að það er
svo mikið af fyrirtækjum út um all-
an heim, stórum fyrirtækjum sem
vantar stór verk, fyrir framan hótel,
á lóðir og í stóra sali. Á þessari sýn-
ingu er ekki hugsað um stofuvegg-
inn heima hjá fólki, heldur stræti
og torg og garða og lóðir, hótel og
stórfyrirtæki,“ segir Guðmundur.
Mýtan um listamenn
Aðspurður kveðst Guðmundur
ekki geta svarað því hvað dró hann
að listinni til að byrja með. Hann
segist bara einhvern veginn allt-
af hafa stefnt að þessu. „Fyrir mér
kom aldrei neitt annað til greina
en að verða listamaður. Allt ann-
að var ekki starf,“ segir hann. En
er þá eitthvað sérstakt sem heillar
hann við listina og dregur hann að
henni? „Neee,“ svarar hann, „þetta
er hundleiðinlegt,“ bætir hann við
og brosir. „Það halda allir að þetta
eigi að vera voða streð og listamað-
urinn eigi að vera fátækur og helst
fyllibytta og þjáður,“ segir Guð-
mundur. „En bestu listaverk heims-
ins hafa ekki verið búin til þann-
ig. Ég vildi einu sinni sannreyna
þessa mýtu. Ég var þá að vinna að
sýningu í Hafnarborg í Hafnar-
firði sem reyndar aldrei varð. Ég
var með vinnustofu í Hafnarfirði
og ákvað að drekka helvíti mik-
ið af víni á hverjum degi prófa að
gera eitthvað. Eitt skiptið þegar ég
var að fara heim, með annað augað
lokað af drykkju að reyna að brölta
út um dyrnar, ákvað ég að taka A4
blöð, fullt af þeim og skrifa nafnið
mitt á þau. Ég skrifaði bara „Guð-
mundur R. lúðvíksson,“ aftur og
aftur, kannski 30 til 40 sinnum svo
vinnuborðið var alveg þakið þegar
ég fór,“ segir hann. „Daginn eftir,
þegar ég kom niður á vinnustofuna
biðu blöðin eftir mér og ég fór að
spá hvern djöfulinn ég hafi verið
að gera í gær? Þá sá ég að ég hafði
verið að reyna að skrifa nafnið mitt.
Og ég hugsaði með mér að ef ég
skrifaði nafnið mitt svona, búinn
að drekka fimm rauðvín, hvernig
er hitt þá, sem maður gerir? Þetta
bara virkar greinilega ekki. Þannig
að ég ýtti því alveg til hliðar,“ seg-
ir hann og bætir því við að þannig
hafi hann hagað málum í tónlistinni
líka. „Ég spilaði sex sinnum í viku
sem trúbador í sex eða sjö ár. Mér
var milljón sinnum boðið í partí, en
ég fór aldrei. Stundum fékk ég mér
einn bjór þegar hálftími var eftir af
kvöldinu. En ég spilaði aldrei full-
ur. Þetta bara fer ekki saman,“ segir
hann. „Þess vegna held ég að þessi
mýta um að listamenn eigi að vera
fátækir, hungraðir og helst allt-
af blindfullir bara gangi ekki upp.
Bara fýsískt fyrir líkamann og heil-
an gengur það ekki,“ segir Guð-
mundur. „En það er fínt að fá sér í
tánna í góðum félagsskap eftir góða
vinnu eða sýningar. En það er allt
annað. Þá er vinnunni lokið. Þetta
segir sig í rauninni alveg sjálft,“
bætir hann við.
Allt á sömu spýtunni
Guðmundur hefur fengist við mús-
ík alla tíð og telur sig hafa verið
með þeim fyrstu sem hófu að troða
upp sem trúbadorar hér á landi.
„Ég byrjaði á Gauknum með einn
stofuhátalara og kassagítar. Þetta
hefur verið 1987, eitthvað svoleið-
is,“ segir hann. „Ég hef alltaf ver-
ið í músík, er búinn að gefa út eina
15 titla bæði á vínyl, geisladiski og
kasettum. Eins og ég hef kynnst
þessu, þekkjandi marga listamenn
út um allan heim, þá er algengt
að þeir sem eru djúpt sokknir í
listina þeir míga utan í allar grein-
ar. Myndlistarmenn fikta í tónlist
eða skrifa eða gera einhvern and-
skotann annað líka,“ segir hann.
„Síðan er mjög algengt með góða
músíkanta, ég þekki þá nokkra, að
þeir eru iðulega annað hvort mikl-
ir heimspekingar eða mjög góðir í
skák og alls konar reikningskúnst-
um. Það er eins og það liggi ein-
hvern veginn saman,“ segir Guð-
mundur og bætir því við að þræð-
ir liggi á milli fleiri greina, sem við
fyrstu sýn virðast kannski ótengdar.
„Þegar ég var að læra myndlist úti í
Frankfurt þá var kvikmyndadeild í
akademíunni þar. Og þar voru all-
ir í kvikmyndadeildinni skyldugir
til að læra matreiðslu, í fjóra tíma
á dag. Ég spurði einn prófessorinn
út í þetta, af því ég var lærður mat-
reiðslumaður. Hann sagði að mat-
reiðsla og kvikmyndagerð væri ná-
kvæmlega sama fagið. „Þarna erum
við að fást við uppsetningu, við
erum að teikna upp hvern einasta
ramma. Alveg eins og þegar ver-
ið er að útbúa matseðil, þá þarf að
passa litina, passa formin, gæta að
uppsetningunni,“ sagði hann við
mig. Enda hafa komið margir snill-
ingar úr þessari deild. Þetta er allt
saman á sömu spýtunni. Það er allt í
uppsetningu og formum og verður
allt að virka rétt. Ég held við séum
öll að fást við það nákvæmlega sama
daginn út og daginn inn, sama hvað
við gerum,“ segir Guðmundur.
Vantar menningarmið-
stöð á Akranes
Þrátt fyrir að hafa búið lengi annars
staðar hefur Guðmundur heimsótt
Akranes reglulega í áranna rás og
hefur skoðanir á málefnum bæjar-
ins. „Ég hef alltaf komið reglulega
hingað uppeftir, svona aðeins til
að fylgjast með mínum bæ, heim-
sækja mínar götur og finna lyktina
af uppeldisstöðvunum,“ segir hann.
„Svo allt í einu áttaði ég mig á einu.
Þrátt fyrir að Skaginn hafi átt svo
marga góða listamenn þá er engin
menningarmiðstöð hérna. Að það
skuli ekki vera búið að reisa kúlt-
úrshús á Akranesi, skil ég ekki. í
einu af tíu stærstu bæjarfélögum
landsins,“ segir Guðmundur. „Það
blómstrar ekkert í neinum sveitar-
félögum sem ekki eiga menning-
armiðstöð, það er bara svoleiðis.
Þegar ég bjó á Seyðisfirði þá var
ég að reyna að berjast fyrir þessu
og alls konar hlutum sem tengjast
menningu. Bæjarstjórinn fyrrver-
andi kom að máli við mig í fyrra og
sagði mér að þeir hefðu betur átt að
hlusta á mig. Nú væru þeir búnir
að gera margt af því sem ég hafði
stungið upp á og nú blómstraði allt
mannlífið á staðnum,“ segir hann.
Og Guðmundur segir að menning-
armiðstöð þurfi ekki að láta mikið
yfir sér. „Húsið þarf ekkert að vera
merkilegt, það má þess vegna vera
uppblásið. Það þarf bara að vera
einhver staður þar sem allir geta
farið og skoðað myndlist, hlustað
á kóra eða hljómsveitir, hlustað á
upplestra eða bara farið með börn-
in að glugga í bækur eða fræða þau
um það sem borgararnir hafa feng-
ist við í gegnum tíðina. Það koma
fleiri þúsund skólabörn á hverju ári
í Hafnarborg, menningarmiðstöð
Hafnfirðinga. Að svona skuli ekki
vera á Akranesi er bara eins og ef
það væri engin höfn hérna,“ segir
Guðmundur.
Ómetanlegur
Langisandur
Guðmundur er alinn upp í Ársól
við Akratorg en þaðan lá leiðin á
Vogabrautina. Hann minnist barn-
æskunnar á Akranesi með hlýhug.
„Hérna eignaðist ég marga góða
vini og þekkti alla. Ég var mjög
aktífur og tók þátt í öllu sem var
í boði og ég hafði áhuga á, æfði
sund, var í fimleikum, lúðrasveit-
inni og skólahljómsveitinni og svo
framvegis. Þetta var rosalega góð-
ur grjónagrautur,“ bætir hann við
og brosir. „Það var ofboðslega gott
að alast upp hérna sem krakki og
er það örugglega enn þann dag
í dag,“ segir hann. „Bara það eitt
að hafa langasandinn er algjör
draumur. Þetta svæði, frá Sem-
entsverksmiðjunni og inn að Sól-
mundarhöfða, þetta eru uppeld-
isstöðvar bæjarins. Þarna feng-
um við að vera eins og við vild-
um. Maður var þarna berrassað-
ur, 7-8 ára gamall hlaupandi út í
öldurnar. Síðast í gær sá ég krakka
vera að leika sér í sjónum á langa-
sandi,“ segir Guðmundur. „Það er
svo mikið frelsi fyrir börnin að fá
að fara niður á langasand og gera
bara það sem þeim sýnist. Þetta
eru draumastundir æsku minnar.
Þarna gat maður leikið sér eða sest
á stein og íhugað sjálfur, eða feng-
ið að grenja í friði ef svo bar undir.
Svona staður er ómetanlegur fyr-
ir Skagann,“ segir Guðmundur R.
lúðvíksson að endingu.
kgk/ Ljósm. aðsendar.Nunnupíkur. Verk unnið úr íslenskum kleinum.
Guðmundur og Inga hafa lagt það í vana sinn að taka kossamyndir af sér á ferðalögum sínum um heiminn. Hér kyssast þau í
Berlín og á bakvið kyssast Brezhnev og Honecker.
Portrettteikningar eftir Guðmund af fólki í kreppunni 2008.