Morgunblaðið - 20.11.2020, Blaðsíða 21

MINNINGAR 21
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 20. NÓVEMBER 2020
✝ María Jóns-dóttir fæddist á
Blönduósi 15. apríl
1918. Hún lést á
hjúkrunarheimilinu
Kirkjuhvoli 4. nóv-
ember 2020. For-
eldrar hennar voru
hjónin Jón Lárus-
son, bóndi og
kvæðamaður í Hlíð
á Vatnsnesi, f. 26.
desember 1873, d.
14. apríl 1959. Móð-
ir Halldóra Margrét Guðmunds-
dóttir, f. 26. júní 1886, d. 28.
ágúst 1963. María var þriðja sex
systkina, nú öll látin: Sigríður, f.
1915, Pálmi, f. 1917, Kristín, f.
1922, Guðmundur, f. 1925, Jón-
as, f. 1925. Einnig uppeldis-
bróðir á lífi, Vignir B. Árnason,
f. 1934.
María giftist 1947 Ólafi
Steinssyni. Börn þeirra eru
Halldóra, f. 21.1. 1949, maki
Svavar Ólafsson. Börn þeirra
Ómar, Björk og María. Steinn
Ingi, f. 23.2. 1950, sambýliskona
skap, faðir hennar Jón Lárusson
kvæðamaður kenndi börnum
sínum þá list. Hann fór haustið
1928 með þrjú elstu börnin sín,
Sigríði, Pálma og Maríu 10 ára, í
6 vikna tónleikaferð um landið.
Þar kváðu þau stemmur fyrir
fullu húsi margsinnis í Gamla
bíó og Hafnarfirði (einnig víð-
ar). 1930 lögðu þau aftur land
undir fót, Pálmi og María með
föður sínum. Kveðið var inn á
plötu í Reykjavík nokkrar tví-
söngsstemmur, börnin rödduðu
á móti föður sínum. Síðan var
ferðinni heitið á Alþingishátíð-
ina á Þingvöllum þar sem fjöl-
skyldufaðirinn var ráðinn til að
skemmta og kveða m.a. rímna-
lög fyrir kónginn. Löngu síðar
kvað María með afkomendum
sínum fyrir Viktoríu Svíaprins-
essu á Hótel Rangá við góðar
undirtektir. 2005 fór María á Ís-
lendingaslóðir í Kanada og kvað
rímur með afkomendum sínum.
Hún var með mjög gott tóneyra
og sérlega listhneigð. Ung að
árum fór hún að klippa út mynd-
ir og mála með vatns- og olíu-
litum. Því sinnti hún alla tíð og
útvíkkaði síðar með því að nota
mislitt mulið grjót sem liti. Náði
þar fjölbreyttu myndefni og sér-
stöðu í efnisnotkun. Hélt listsýn-
ingar víða um land. María og
Ólafur hófu búskap á Kirkjulæk
1947, þá nýgift. Alls hélt hún
tólf manns í heimili þegar flest
var. Bjuggu þar snyrtilegu búi
með kindur og kýr til 1984, er
þau fluttu á Hvolsvöll. Hún söng
í Kirkjukór Fljótshlíðar (og
fleiri kórum) í áratugi og kenndi
handmennt við Barnaskóla
Fljótshlíðar í nokkra vetur. Árið
2009 var hún sæmd riddara-
krossi hinnar íslensku fálkaorðu
fyrir rímnakveðskap og list-
fengi. Síðustu tæp 20 árin bjó
María á Kirkjuhvoli, Hvolsvelli.
María verður jarðsungin frá
Breiðabólstaðarkirkju í Fljóts-
hlíð í dag, 20. nóvember 2020,
klukkan 14.
Í ljósi aðstæðna verða aðeins
nánustu aðstandendur við-
staddir.
Athöfninni verður útvarpað á
staðnum í FM 106,1 og streymt á
Facebook:
https://www.facebook.com/
groups/mariajonsdottir
Hægt er að nálgast virkan
hlekk a streymið á:
https://www.mbl.is/andlat
Ewa Mezyk. Börn
Steins: Hjörleifur,
Guðlín, Sigrún og
Jóhanna. Sig-
urbjörg Ágústa, f.
18.6. 1952, maki
Grétar Markússon.
Synir Ólafur og
Pétur. Jón, f. 16.9.
1955, d. 2008, maki
Ingibjörg Elfa Sig-
urðardóttur. Börn
Jóns: Sveinbjörg,
Signý Rós, Ómar
Smári og Andri Geir. Hjálmar, f.
27.6. 1958, maki Vigdís Guðjóns-
dóttir, dætur þeirra Heiðrún og
Fanndís. Kristín, f. 25.10. 1959,
maki Valdimar Guðjónsson.
Börn þeirra Viðar, Margrét og
Dagný. Álfheiður, f. 22.2. 1963,
maki Þrándur Arnþórsson.
Börn þeirra Guðni Þór og María
Rún. Afkomendur eru nú alls 64.
María flutti ung að Litlu-
Giljá, þaðan að Refsteinsstöðum
í Víðidal og síðan níu ára að Hlíð
á Vatnsnesi.
Hún ólst upp við rímnakveð-
Í dag kveðjum við ástkæra
tengdamóður mína, Maríu Jóns-
dóttur frá Kirkjulæk. Dagurinn í
dag er afmælisdagur Ólafs heit-
ins eiginmanns hennar og einnig
brúðkaupsdagurinn þeirra. Nú
leiðast þau saman á ný um
grænar grundir Sumarlandsins.
Við kveðjustund hrannast upp
ótal minningar, efst er mér í
huga mín fyrsta heimsókn á
heimili þeirra hjóna á Hvolsvelli,
þar sem móttökurnar voru svo
þægilegar og elskulegar, en mín
mesta upplifun var samt sú að
líta veggi heimilisins sem þaktir
voru fallegum og fjölbreyttum
listaverkum eftir Maríu.
Já minningarnar eru margar,
minningar um lífsglaða og
skemmtilega konu sem alltaf var
að, sem trítlaði léttum skrefum
um húsið og þó aðallega inn í
föndurherbergið sitt þar sem
hún undi sér best og ýmislegt
fallegt var þar að sjá. María var
listakona og var alltaf að útbúa
eitthvað fallegt og einnig eftir að
hún flutti á Kirkjuhvol, meira að
segja á síðustu árum þegar hún
þurfti að vera meira rúmliggj-
andi þá var alltaf verið að föndra
eitthvað, t.d. heklað eða klipptir
út hestar. Eftir hennar langa
æviskeið liggja mörg falleg og
fjölbreytt listaverk sem prýða
orðið mörg heimili í dag.
Við eigum eftir að minnast
hennar létta og skemmtilega
hláturs, hvernig purrað var í
litla lófa og kjáað við dýrin stór
og smá. Hjá mínu fólki var það
alltaf tilhlökkun ef nýtt gæludýr
kom á heimilið að fara upp á
dvalarheimili og sýna Mæju
ömmu.
Minning hennar lifir áfram í
verkum hennar og hennar list-
rænu hæfileikum sem erfst hafa
áfram til margra af hennar af-
komendum, það er alveg ljóst.
Ég mun ávallt hugsa til henn-
ar er ég fylgist með dætrum
mínum þegar þær setjast við
einhverja listræna iðju, þá hugsa
ég eins og oft áður og segi við
sjálfa mig: „Þetta er frá Maríu.“
Með ástarþökk ertu kvödd í hinsta
sinni hér
og með hlýhug allra vanstu er fengu
að kynnast þér.
Þín blessuð minning vakir og býr í
vinahjörtum
á brautir okkar stráðir þú, yl og
geislum björtum.
(Ingibjörg Sigurðardóttir)
Vigdís Guðjónsdóttir.
Mig langar með þessum fáu
orðum minnast Maríu tengda-
móður minnar og þakka henni
fyrir samfylgdina.
Ég kynntist Maríu fyrst þeg-
ar hún kom sem handavinnu-
kennari í Fljótshlíðarskóla. Þá
var ég bara lítil stelpa og gjör-
samlega grunlaus um að seinna
myndum við Jón rugla saman
reytum en mikið fannst mér
gaman í tímunum hjá henni og
það sem mér fannst hún flink að
leira og mála. Hún kenndi mér
líka að hnýta blómahengi og ut-
an um netakúlur sem var mjög í
tísku þá. Eftir að ég flutti svo
upp á Kirkjulæk og við Jón tók-
um við búinu var alltaf gott að
kíkja í heimsókn í Stóragerðið
og skoða hvað hún hafði verið
að skapa, hvort sem það var
málverk, klippimyndir, prjóna-
skapur eða hekl. Oft laumaði
hún líka ullarsokkum eða vett-
lingum að krökkunum í kveðju-
skyni. Hún var landsþekkt fyrir
steinamyndirnar sínar sem eru
til á ótrúlega mörgum heimil-
um.
Nú er komið að leiðarenda,
langri og gjöfulli ævi hér á jörð
lokið og samfundir við farna
ástvini teknir við. Sennilega
mun nú hljóma fimmundarkveð-
skapur í ríkara mæli en áður í
Sumarlandinu …
Takk fyrir allt og allt.
Ingibjörg Elfa.
Erilsamur dagur á bæ uppi í
hlíðinni tekur enda á sjöunda
áratugnum. Kvöldmatur á
Kirkjulæk hjá Ólafi, Maríu og
barnahópnum. Bjartur dagur og
haustið á næsta leiti. Tær birt-
an skerpir sýn til aflíðandi og
gnæfandi Eyjafjallajökuls yfir
Fljótshlíðina. Skörp Tindfjöllin í
fjarska. Að loknum líflegum
kvöldverði tekur Ólafur bóndi,
rjóður og með sigggrónar þykk-
ar hendur eftir sín útiverk, fús
við taumunum innandyra. Hann
hefur á því ríkan skilning að
hugur Maríu stendur til vinnu
við listsköpun og handverk að
kvöldverði loknum. Hans verk-
efni er aðstoð við heimanámið
og að koma krakkastóðinu í sína
svefnró.
Alla tíð frá æskuárum á
Vatnsnesinu sótti María í að
skapa og miðla. Hestar og fugl-
ar henni kærir og það sást í
verkunum.
Fengi hún pensil málaði hún
mynd.
Fengi hún leir mótaði hún
húsdýrin, fugla og ótal margt
fleira af fínleika og næmi.
Fengi hún hamar muldi hún
alls kyns grjót og nýtti. Ekki
farið auðveldustu leið þar. Þeir
litir og þau börn, pör, dýr, bæir
eða landslag munu seint mást
eða upplitast. Fengi hún nett
skæri spruttu fram dýr og um-
hverfi á samanbrotnu blaði.
Stækkuðu síðan um helming er
blaðinu var flett út. Svo fátt eitt
sé nú upptalið.
Hennar næmu hendur voru
samt ekki í bómull. Ólafur bóndi
varð víst heillaður strax af hinni
tæplega þrítugu kaupakonu er
hún var sótt niður á veg hjá
brúsapallinum í miðju Heklu-
gosi. Ekki spillti fyrir er hann sá
hraða hennar með hrífuna í hey-
skap.
Enginn kvíði fylgdi því að
hitta Maríu tengdamóður í
fyrsta sinn fyrir tæpum 40 ár-
um. Satt að segja var hlýr faðm-
urinn og elskulegheitin mikil
einkagæfa, í smá glímu við
ótímabæran móðurmissi nokkr-
um vikum áður.
Er við Stína hófum búskap
voru árin ekkert að flækjast fyr-
ir okkur. Heimsóknir þeirra
hjóna hingað að Gaulverjabæ á
gömlu rauðu Lödunni voru kær-
komnar börnum og fullorðnum.
Engin streita þar, og yfirleitt
gistu þau í rólegheitum. Af
áhuga og reynslu var allt tekið
út, hrósað óspart en aldrei pre-
dikað hvað mætti betur fara.
Mér þótti vænt um er þau
ræddu hve góður andi væri í
íbúðarhúsinu.
María var einstök í fasi. Létt
og hláturmild. Sagði er hún
komst á annað hundraðið í aldri,
að hláturkast væri besta meðalið
til að hreinsa út. Ungir sem
aldnir sóttu í hennar félagsskap,
enda hún eins við alla, bæði
menn og dýr. List hennar og
handverk er til um allt land og
fjölskyldan fær oft af því fregn-
ir, eða tekur eftir því á ólíkleg-
ustu stöðum. Fyrir hvatningu
barna sinna, Jóns heitins og Sig-
urbjargar, byrjaði María aftur
að kveða. Þar hafði hún nú engu
gleymt og heilu bálkarnir flutu
fram, ef einhver vildi á hlýða.
Hennar stíll var ekki að þröngva
neinu upp á neinn. Samt hafði
hún ótal mörgu að miðla.
Kær tengdamóðir mín hún
María Jónsdóttir er látin. Löng
ævi dásamlegrar konu sem var
að, nánast til æviloka árin sín
102. Afkomendur, listina og
handverkið skilur hún eftir sig
ásamt svo ótal mörgu öðru í
kærleik og reisn.
Valdimar Guðjónsson.
Elsku amma mín.
Það er alltaf erfitt að kveðja
en mikið sem ég held það sé tek-
ið vel á móti þér uppi á himnum.
Þegar ég hugsa til þín koma
upp í hugann ótal minningar
sem eru bara fallegar og
skemmtilegar. Það var alltaf
tekið á móti manni með opnum
örmum þar sem þú bjóst í Stóra-
gerðinu á Hvolsvelli og síðar á
Kirkjuhvoli. Þegar ég var yngri
man ég vel eftir þegar þú komst
heim í sveit til að gista að þá
vildi ég oft gista uppi í með þér
og þú leyfðir mér það alltaf, svo
hlý og góð.
Ég er þakklát fyrir öll ferða-
lögin sem við áttum saman á
mínum unglingsárum en ég var
svo heppin að fá að fara með þér
víða um landið til að kveða, til
dæmis á Hótel Rangá þar sem
við kváðum fyrir forsetahjón Ís-
lands og Svíadrottninguna. Síð-
an lá leið okkar alla leið til Kan-
ada þar sem við kváðum fyrir
fjölmenni á Íslendingahátíðinni.
Þú varst með alveg einstakan
smitandi hlátur og margar sögur
sem þú kunnir og sagðir svo
skemmtilega frá. Engin sem ég
þekki var eins flink í höndunum
og þú. Verkin eftir þig fá heldur
betur að njóta sín á mörgum
heimilum.
Mikið sem ég á eftir að sakna
þín amma mín, þú ert mín fyr-
irmynd. Minning þín lifir.
Dagný Valdimarsdóttir.
Hvað er svo glatt sem góðra
vina fundur? Þessi fáu orð sem
eru svo oft sungin á Íslandi, end-
urspegla þá hefð að taka lagið
þegar vinir hittast. Það var ein-
mitt söngurinn sem hnýtti vin-
arböndin okkar Maríu frá
Kirkjulæk. María elskaði söng
og fram á sinn síðasta dag tók
hún lagið með alveg einstaklega
styrkri og fallegri röddu, þrátt
fyrir sinn háa aldur. Aðeins viku
áður en hún kvaddi áttum við
saman ógleymanlega stund í
Kirkjuhvoli þar sem hún bjó síð-
ustu árin sín. Við sungum saman
„lagið okkar“ sem voru tvö er-
indi úr kvæði eftir Guðmund
Guðmundsson skólaskáld. Hún
kenndi mér laglínuna fyrir þetta
ljóð fyrir mörgum árum þegar
við biðum eftir kóræfingu
Hrings, kórs eldri borgara.
Sungum við þetta saman svo oft
sem við hittumst og raddaði hún
með sinni fallegu millirödd.
Ljóðið, sem er sjö erindi, höfðaði
til okkar beggja. Það tjáir föð-
urlandsást og hlýju til ættjarðar,
tungu og þjóðar.
Ég elska landið, landið sem mig bar,
Það land, sem fóstra minnar æsku
var.
Þótt fátæk sértu‘ og óblíð ættjörð
mín.
Ég uni mér við jökulbrjóstin þín.
Ég elska hafið æst er stormur gnýr,
ég elska það er kyrrð og ró þar býr,
á djúpið blátt er bleikur máninn skín,
ég Bláfjöll elska er sáu ei augu mín.
Ég elska þig mitt ítra feðramál,
Þitt orða var það, sem fyrst mín
numdi sál.
Ég elska þig því unun býr í þér,
Af öllu fögru þú er kærast mér.
Ég elska þig, mín ítra feðraþjóð
Ég elska þig, þér helga‘ ég líf og blóð,
Þín eign skal vera ævidagsverk mitt,
Því ég vil sýna‘ að ég sér barnið þitt.
Ég elska frjálsa hrausta‘ og hreina
sál,
Sem hatar smjaður, bleyði, víl og tál.
Ég elska frelsið; fögur menntun, dáð
Ei finnst hjá þjóð, sem ófrelsinu
er háð.
Ég elska menntun, sólin lýðs og lands,
Sem leiðir þjóð á götu sannleikans,
Er sýnir þjóð hvað hennar hlutverk er
Og hvað til gagns hún eig að vinna
sér.
Ég elska þann, sem á vort líf og sál,
Ég elska þann, sem oss vit og mál,
Þann anda, sem í öllum hlutum býr
Og oss til góðs á hverri stundu knýr.
(Austri, 21. apríl 1884)
María var mikil handverks-
kona. Hún bjó til listaverk úr
öllu sem hún kom nálægt, gat
endalaust skapað eitthvað nýtt
fram á síðasta dag. Það eru til
margar steinamyndirnar eftir
hana en þá muldi hún með
hamri íslenskt grjót í þykkum
plastpokum. Bjó til mylsnu sem
síðan varð að litríkum myndum
af fjöllum, dýrum og bæjum.
Þetta gerði hún fram á háan
aldur.
Elsku María, ég þakka þér
fyrir vináttu og hlýju alla tíð.
Ég þakka fyrir sönginn og
gleðina sem þú stráðir í kring-
um þig.
Eftirlifandi fjölskyldu votta
ég innilega samúð.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
(Valdimar Briem)
Steinunn Guðný Sveins-
dóttir frá Kastalabrekku.
Amma. Það eru fá orð í
tungumálinu sem standa mér
jafn nærri og þetta. Amma. Hún
var sinnar gæfusmiður og hvers
manns hugljúfi. Amma tapaði
aldrei kímnigáfunni. Ég minnist
þess að hafa lánað henni ýmsar
bækur þegar ég var táningur,
meðal annars Dagbækur Berts,
sem fjölluðu um Bert og allar
hans fantasíur sem stundum
voru svolítið klúrar. Þetta kunni
hún amma á níræðisaldri vel að
meta og hlógum við að þessu
öllu saman.
Amma náði 102 árum, hún
fæddist hinn 15. apríl 1918, áður
en Ísland varð fullveldi. Hún
lifði spænsku veikina, seinni
heimsstyrjöldina, kalda stríðið,
fall Berlínarmúrsins, óteljandi
ríkisstjórnir og tískustrauma.
Þrátt fyrir þennan háa aldur var
hún jafnaldri allra barnabarna
sinna, allra þeirra sem kölluðu
hana ömmu.
Amma Mæja mín; María
Jónsdóttir. Takk fyrir að arf-
leiða mig að augnumgjörðinni,
nafni þínu, listabakteríunni og
ævintýraþránni. Ég vona að ég
hitti þig aftur í draumum mín-
um eða einn daginn þegar ég
kveð líka. Mínar allra bestu
kveðjur og þakkir fyrir minn-
ingar, hlýju, stuðning og hlátur.
Þín nafna,
María.
María Jónsdóttir
Ástkær móðir okkar, tengdamóðir, amma
og langamma,
DÓRA MARÍA INGÓLFSDÓTTIR,
Miðleiti 7,
áður Álfheimum 4,
lést föstudaginn 13. nóvember.
Jarðarförin verður auglýst síðar.
Lilja Sigurðardóttir
Anna Sigurðardóttir Konráð Ingi Jónsson
Erna Sigurðardóttir Tonny Espersen
Gylfi Ingi Sigurðsson
Berglind Sigurðardóttir
barnabörn og barnabarnabörn
Faðir okkar, tengdafaðir, kær vinur, afi
og langafi,
GUNNAR ÁRNASON,
flutningabílstjóri
andaðist á Sjúkrahúsinu á Akureyri
föstudaginn 13. nóvember. Jarðsungið
verður frá Akureyrarkirkju mánudaginn
23. nóvember klukkan 13.30.
Vegna fjöldatakmarkana verða aðeins nánustu aðstandendur
viðstaddir athöfnina en streymt verður frá athöfninni á vef
Akureyrarkirkju.
Þeim sem vilja minnast hans er bent á Heimahlynningu á
Akureyri.
Elísabet Björg Gunnarsdóttir Sigurgeir Vagnsson
Björgvin Árni Gunnarsson Patcharee Srikongkawe
Gunnar Viðar Gunnarsson Kristín Ólafsdóttir
Sigurlaug Jónasdóttir
barnabörn og barnabarnabörn
Ástkær eiginmaður minn, faðir, tengdafaðir,
afi og langafi,
EGGERT ÞORSTEINSSON
pípulagningamaður,
Hamrabergi 22,
lést á hjúkrunarheimilinu Skógarbæ
12. nóvember. Útförin fer fram frá Grafarvogskirkju
mánudaginn 23. nóvember klukkan 13.
Streymi frá jarðarförinni verður aðgengilegt á slóðinni:
https://youtu.be/mSs11NrSSw3s
Birna Bjarney Kristinsdóttir
Þórhildur Eggertsdóttir Ársæll Sigurþórsson
Kristín Eggertsdóttir Ölver Thorstensen
Linda Hrönn Eggertsdóttir Guðmundur Örn Guðmundss.
Þorsteinn Freyr Eggertsson Anna Hermannsdóttir
Óla Björk Eggertsdóttir Hólmar Ástvaldsson
Edda Birna Eggertsdóttir Þröstur Sigurjónsson
barnabörn og barnabarnabörn