Morgunblaðið - 20.11.2020, Blaðsíða 36

36 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 20. NÓVEMBER 2020
Flatahrauni 7 | 220 Hafnarfirði | Sími 565 1090 | www.bjb.is
Fékk bíllinn
ekki skoðun?
Aktu áhyggjulaus í burt á nýskoðuðum bíl
Sameinuð gæði
BJB-Mótorstilling þjónustar
flesta þætti endurskoðunar
anngjörnu verði og að
ki förum við með bílinn
n í endurskoðun, þér
kostnaðarlausu.
á s
au
þin
að
Helgi Snær Sigurðsson
helgisnaer@mbl.is
Tónlistarkonan MSEA, réttu
nafni Maria-Carmela Raso, sendi í
október frá sér EP-plötuna I
turned into a familiar shape en
það er Myrkfælni sem gefur út. Í
tilkynningu segir Maria-Carmela
að hún hafi
samið lögin á
plötunni á tíma-
bili þegar hún
varð fyrir heim-
ilisofbeldi.
Maria-Carmela
er fædd og upp-
alin í Ontario í Kanada, bjó fyrst í
bænum Sudbury og flutti til Tor-
onto árið 2008 þegar hún var 19
ára. Þar bjó hún í níu ár og flutt-
ist þá til Íslands, eftir útskrift í
háskóla.
Fann frelsið í forritum
„Ég söng mikið sem barn og
byrjaði að semja litla lagstúfa
þegar ég var fimm eða sex ára.
Ég byrjaði í skólahljómsveit í
grunnskóla og kórum í mennta-
skóla (e. highschool). Á unglings-
árum fór ég að læra klassískan
söng. Mér finnst sköpunargáfa
mín hafa verið mjög bæld á þeim
tíma og ég fór ekki að semja tón-
list aftur fyrr en löngu seinna.
Upp úr tvítugu var ég í nokkrum
indí-hljómsveitum sem söngkona
og fór að semja texta og laglínur
þar sem leiddi til samstarfs við
ýmsa raftónlistarmenn. Ég fór í
BA-nám í tónlist og þar fór ég
fyrst að skapa á eigin vegum. Þar
sem ég spilaði ekki nægilega vel á
hljóðfæri til að sjá um undirleik
sjálf fann ég frelsið í tónsköp-
unarforritum sem ég nýtti til að
semja fyrir hljómsveit sem spilaði
með mér í Toronto. Þegar ég
flutti til Íslands þekkti ég eigin-
lega engan í tónlistarsenunni og
þurfti að finna út úr því hvernig
ég gæti komið fram ein sem varð
til þess að ég lærði að gera raf-
tónlist. Ég á margt eftir ólært en
það er það sem ég elska við tón-
list; að kanna ókunnar slóðir,“
segir Maria-Carmela.
Endurtekin mynstur
– Þessi titill á plötunni, I turn-
ed into a familiar shape, er for-
vitnilegur. Hvað þýðir hann?
„Skömmu eftir að ég flutti til
Íslands byrjaði ég í heldur átaka-
sömu sambandi. Ég var hjá sál-
fræðingi undir lok sambandsins
sem hvatti mig ákaft til að ljúka
því. Ég sá ekki mjög skýrt hvað
var að gerast og hvaða stöðu ég
var í og var ekki tilbúin að hætta
í sambandinu, af margvíslegum og
flóknum ástæðum, svo sálfræðing-
urinn leiddi mig djúpt inn í sál-
fræðina bak við heimilisofbeldi;
ofbeldishringrásir, æskuáföll,
meðvirkni o.s.frv. Það að lesa og
læra meira um þessi efni opnaði
augu mín fyrir því hvar ég var
stödd og jafnvel hvernig ég komst
þangað. Ég hef alltaf litið á mig
sem sterka konu, og hélt ég
myndi aldrei enda í slíkri stöðu,
en samt sem áður fór ég að taka
eftir svipuðum hegðunarmynstr-
um og einkennum úr uppeldi mínu
og þá fór þetta allt að ganga upp.
Ég ólst upp við og vandist líkri
hegðun og fannst hún eðlileg og
svo fann ég mig aftur þar, eftir öll
þessi ár. I turned into a familiar
shape (Ég tók á mig kunnuglegt
form) spratt upp úr þessari hug-
mynd um hringrásina; mynstur
sem koma fyrir trekk í trekk þar
til við finnum leiðina út.“
Má ekki falla í skuggann
Maria-Carmela segir það ekki
hafa verið ætlun sína að kynna
plötuna sem „misnotkunarplötu“
og segist stundum sjá eftir því að
hafa ákveðið að tala um ofbeldið.
„Ég velti stundum fyrir mér hvort
mikil áhersla á umfjöllunarefnið
gæti skyggt á tónlistina sjálfa.
Þegar ég var að vinna í mynd-
böndum við „Winter Bodies“ og
„Flesh Tone“ – bæði í samvinnu
við Dean Kemball og Kinnat Sól-
eyju – fannst mér mikilvægt að
kafa ofan í efni laganna og plöt-
unnar sem heildar og út frá því
fannst mér kannski rétt að hlust-
andinn/áhorfandinn fengi líka hug-
mynd um hvað var á bak við þetta
allt.
Ég lagði ekki upp með að semja
um heimilisofbeldi en með tím-
anum varð það ljóst að þessi lög
voru öll sprottin út frá hugar-
ástandi mínu yfir þetta tímabil.
Þau eru ekki sérstaklega um þetta
tiltekna samband eða þann ein-
stakling. Ég vil líka taka fram að
það er ekki ætlun mín að stimpla
neinn sem illmenni eða fórnar-
lamb. Ég held ekki að allt fólk
sem beitir ofbeldi sé vont fólk –
þau eru oft sjálf að kljást við eigin
vanlíðan og vandamál og föst í sín-
um eigin vítahring – en það er
mikilvægt að þau viðurkenni og
axli ábyrgð á sinni hegðun; því
annars er líklegt að þau haldi
áfram að skaða aðra,“ segir Maria-
Carmela.
„Martraðapopp“
– Hvernig myndirðu lýsa tónlist-
inni þinni fyrir lesendum?
„Ég á mjög erfitt með að lýsa
tónlistinni minni. Mér hefur verið
sagt að hljóðheimurinn sé einhvers
staðar á milli vöku og draums,
kannski svolítið uggvekjandi. Ein-
hver kallaði hana „martraðapopp“
– sem ég elska – með tilrauna-
kenndri nálgun. Hún er viðkvæm
og melankólísk, stundum hávær,
en jafnvel bjartsýnisleg á köflum.“
– Hvort kemur á undan, tónlist
eða textar, og í hvorri listinni líður
þér betur?
„Ferlið er nánast alltaf ólíkt fyr-
ir hvert lag. Stundum verða til lög
upp úr spuna, sem ég tíni svo
textabrot úr og vinn úr þeim eitt-
hvað heildstæðara. Öðrum stund-
um byrja ég með trommutakt eða
hljómagang eða hljóð og vinn út
frá því – í þeim tilfellum kemur
textinn yfirleitt síðast. Oft er ég
með laglínu í höfðinu og hún
myndast þar með einhvers konar
texta. Ég byrja sennilega sjaldan
með fullkláraðan texta, þeir fullbú-
ast oft þegar ég set þá í samhengi
við tónlistina og hef eitthvað til að
móta þá að.“
Teygt úr forminu
– Þú gefur út hjá Myrkfælni,
hvaða fyrirtæki er það og hvernig
tónlist gefur það út almennt?
„Sólveig Matthildur úr Kælunni
miklu og stórvinkona hennar og
samstarfskona, Kinnat Sóley, hafa
gefið út tímaritið Myrkfælni ár-
lega undanfarin fjögur ár, þar sem
fjallað er um íslenska jaðartónlist.
Samhliða tímaritinu hafa svo kom-
ið blandspólur með broti af mest
spennandi tónlistinni sem er að
koma út á Íslandi hverju sinni.
Fyrr á þessu ári teygðist svo á
forminu og þær hófu að gefa út
plötur með sumu af sínu uppá-
haldslistafólki og nýta vettvanginn
og tengslanetið sem þær hafa
byggt upp á tónleikaferðalögum og
vinnu um allan heim til að dreifa
því sem þeim finnst spennandi,“
svarar Maria-Carmela.
MSEA Maria-Carmela Raso gengur undir listamannsnafniu MSEA.
„Hef alltaf litið á mig
sem sterka konu“
 I turned into a familiar shape nefnist nýútkomin plata
MSEA sem er listamannsnafn Mariu-Carmelu Raso
Það þarf mikið hugrekki tilað skrifa um einstakatíma sem eru við það aðeiga sér stað, tíma sem
verða (vonandi) brátt horfnir á
braut eins og aðrir sögulegir at-
burðir í sögu heimsins. Slíkt hug-
rekki sýnir Ásdís Halla Bragadótt-
ir með bókinni Ein. Það gerir hún
í einhvers konar blöndu af spennu-
og fagurbókmennt
sem heldur lesand-
anum á tánum á
hverri einustu
blaðsíðu. Hún skil-
ur hann þó eftir
með fullmargar
spurningar.
Það getur þó
verið merki um vel
unnið verk, þótt
einstaka púsl vanti í heildar-
myndina fyrir þá lesendur sem
kæra sig ekki um að geta of mikið
í eyðurnar, þegar lesandinn óskar
þess að fleiri síður væri að finna í
bókinni, enn þykkari fléttu sem er
afburða vel sett saman hjá Ásdísi.
Ein býður lesandanum inn í ver-
öld nokkurra einstaklinga sem
tengjast allir þrátt fyrir að þeir
finni varla fyrir því. Bókin hverfist
að mestu um andlát Elísu, sendi-
herrafrúarinnar sem Sólrún,
starfsmaður heimaþjónustunnar,
sinnir. Andlátið er sveipað dulúð
og vaknar grunur hjá lesandanum
oftar en einu sinni um að eitthvað
misjafnt hafi átt sér stað. Bókin
fjallar þó um svo miklu meira en
dauðsfall Elísu og er í raun frekar
svipmynd af fólki í hringiðu
heimsfaraldurs.
Sagan er sögð út frá nokkrum
mismunandi sjónarhornum og
veitir mismunandi sýn á faraldur
kórónuveiru sem heimsbyggðin er
nú stödd mitt í. Sérstaklega er
sjónum beint að stöðu eldra fólks í
faraldrinum og þeirri einangrun
sem það þarf að búa við. Það er
þyngra en tárum taki að lesa um
einsemd Elísu og annarra eldri
borgara í blokkinni og auðvelt að
ímynda sér að raunveruleikinn sé
nákvæmlega eins og Ásdís Halla
lýsir honum í Ein, enda er sagan
bæði sögð sönn saga og ósönn
skáldsaga á fyrstu blaðsíðum bók-
arinnar. En það eru ekki bara
eldri borgararnir sem eru ein-
mana, Ein segir frá einsemdinni
sem er innra með okkur flestum á
þessum erfiðu tímum. Tvær ungar
konur sem flækjast inn í söguna
virðast einnig hafa verið sviptar
tengingu við annað fólk vegna
þeirra aðgerða sem þurfti að koma
á til að halda veirufjandanum
niðri.
Án þess að vera gagnrýnin velt-
ir bókin því upp hvort meðalið sé
verra en vandamálið en leyfir les-
andanum að hugleiða það með
sjálfum sér. Með því að sýna les-
andanum bæði einsemdina sem af
hörðum aðgerðum hlýst og álagið
á heilbrigðiskerfið sem verður til
án þeirra fær sagan lesandann til
að raunverulega vega og meta það
hvernig heimi hann vill búa í.
Persónurnar sem birtast í bók-
inni og sagan er sögð út frá eru
jafn misjafnar og þær eru margar
og eru þær þó ekki margar, varla
nema sjö talsins. Þær eru hver og
ein afar trúverðugar og fær les-
andinn að komast á mikið dýpi
með þeim flestum. Eins og áður
segir eru persónurnar fáar og Ás-
dís hefur greinilega handvalið per-
sónur með nákvæmlega þau ein-
kenni sem til þurfti til að láta
söguna ganga upp, hvorki meira
né minna. Þannig virðist allt
smellpassa en eitthvað örlítið
vantar upp á þráðinn, eitthvað
sem skilur lesandann eftir klór-
andi sér í hausnum, biðjandi um
meira.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Ásdís Halla Gagnrýnandi segir per-
sónurnar hafa nákvæmlega þau ein-
kenni „sem til þurfti til að láta sög-
una ganga upp“. Þannig „virðist allt
smellpassa“.
Dauðsfall
sveipað dulúð
Skáldsaga
Ein
bbbbn
Eftir Ásdísi Höllu Bragadóttur.
Veröld, 2020. Innbundin, 223 bls.
RAGNHILDUR
ÞRASTARDÓTTIR
BÆKUR