Morgunblaðið - 10.12.2020, Blaðsíða 30

30 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 10. DESEMBER 2020
Í hringborðsumræðum á ráð-
stefnunni í gær kom fram hjá for-
sætisráðherra að nú liggi fyrir
hundruð tillagna um brýn verkefni
á sviði innviða orkumála sem ráðast
þurfi í. Þau séu mikilvæg hvað varð-
ar almennt öryggi, en einnig með
tilliti til kolefnishlutleysis og
grænnar framtíðar í orkumálum.
Skv. því sem fram kom á ráð-
stefnunni í gær telur Aldís Haf-
steinsdóttir, formaður Sambands ís-
lenskra sveitarfélaga, ólíðandi að
brýnar framkvæmdir sem lúta að
almannahagsmunum strandi á
skipulagsmálum. Ástandið sem
skapaðist í óveðrinu nyrðra í fyrra
sýni að átaks sé þörf. sbs@mbl.is
Óveður sem gekk yfir landið á síð-
asta ári og olli langvarandi raf-
magnsleysi meðal annars á Dalvík
sýndi að veruleg þörf er á að hraða
uppbyggingu orkukerfisins. Þetta
kom fram í máli Katrínar Jakobs-
dóttur forsætisráðherra á fundi sem
Landsnet stóð fyrir í gær, en þar
var framtíð í raforkuflutningum á
landinu til umfjöllunar. Leggjum
línurnar fyrir framtíðina var yf-
irskrift fundarins sem fór fram á
netinu.
„Við hjá Landsneti stóðum
frammi fyrir miklum áskorunum í
kjölfar óveðursins sem skall á fyrir
ári. Ljóst er að hraða þarf uppbygg-
ingu, byggja upp sterkara kerfi og
tryggja rafmagn á öllu landinu þeg-
ar veður sem þetta skellur á,“ segir
Guðmundur Ingi Ásmundsson, for-
stjóri Landsnets. Umræða um þessi
mál sé mikilvæg. Meginmálið sé
samt að byggja upp sterkara kerfi
og tryggja rafmagn á öllu landinu
þegar óveður með ófyrirséðum af-
leiðingum skellur á. Þar ætli Lands-
net að standa undir þeim skyldum
sem fyrirtækið hefur.
Hraða þarf uppbygg-
ingu orkukerfisins
Morgunblaðið/Eggert
Dalvíkurlína Gert við brotna staura
eftir áhlaupsveðrið síðasta vetur.
 Ótækt að skipu-
lagsmálin stöðvi
framkvæmdirnar
Björn Jóhann Björnsson
bjb@mbl.is
Út er komin Skagfirðingabók, rit
Sögufélags Skagfirðinga. Um er að
ræða 40. hefti bókarinnar, sem félagið
hefur gefið út frá 1966 með ýmsum
sögulegum fróðleik úr Skagafirði.
Burðargrein Skagfirðingabókar að
þessu sinni er um hjónin Guðjón Ingi-
mundarson íþróttakennara og Ingi-
björgu Kristjánsdóttur, sem bjuggu
allan sinn búskap á Sauðárkróki.
Greinina ritar Sölvi Sveinsson en
hann á sæti í ritstjórn Skagfirðinga-
bókar ásamt
Hjalta Pálssyni og
Sigurjóni Páli Ís-
akssyni.
Bókin var tilbú-
in úr prentun í vor
en dreifingu henn-
ar var frestað til
haustsins vegna
kórónuveirunnar.
Skömmu áður en núverandi sam-
komutakmarkanir tóku gildi náðist að
halda útgáfuhóf á Sauðárkróki, þar
sem nokkrir afkomendur Guðjóns og
Ingibjargar, sem alltaf var kölluð
Bogga, voru viðstaddir.
Áberandi á uppgangsárum
Guðjón og Bogga voru áberandi í
bæjarlífinu á Sauðárkróki á seinni
helmingi síðustu aldar, á miklum upp-
gangsárum bæjarins. Guðjón var
Strandamaður að uppruna, fæddist á
Svanshóli í Bjarnafirði árið 1915, en
fluttist ungur að árum til Sauð-
árkróks haustið 1941. Hann hafði þá
verið kennari við Héraðsskólann á
Laugarvatni frá 1937, eftir að hafa
lokið þaðan íþróttakennaraprófi.
Fljótlega eftir komuna til Sauð-
árkróks kynntist Guðjón Boggu, sem
fæddist 1922 í Lýtingsstaðahreppi í
Skagafirði og ólst þar upp. Þau Guð-
jón og Bogga eignuðust sjö börn, sem
öll komust á legg. Afkomendur þeirra
hjóna í dag eru á sjöunda tuginn. Um
samband þeirra hjóna ritar Sölvi m.a.
í grein sinni:
,,Milli þeirra Boggu og Guðjóns var
einkar hlýtt til lokadags; ónot og
styggðaryrði röskuðu aldrei sambúð
þeirra. Þau voru samhent í uppeldi á
börnum sínum þótt það hvíldi vissu-
lega miklu meira á herðum Boggu en
Guðjóns.“
Guðjón var fyrst fenginn til sund-
kennslu í Varmahlíð en haustið 1941
hóf hann íþróttakennslu við skólana á
Sauðárkróki og gegndi þeim störfum
til 1974. Hann kenndi einnig smíðar
eftir að hafa lokið smíðakennaraprófi
frá Myndlista- og handíðaskólanum
árið 1944.
Guðjón var helsti hvatamaður þess
að Sundlaug Sauðárkróks var byggð
og beitti þar m.a. áhrifum sínum sem
bæjarfulltrúi og formaður íþrótta-
nefndar. Hann veitti sundlauginni
forstöðu frá vígslu hennar árið 1957
og til ársins 1986. Eftir að börnin
komust á legg vann Bogga í sund-
lauginni með Guðjóni, stóð vaktina al-
veg til ársins 1990. Í grein Sölva kem-
ur fram að Bogga hafi sinnt fjölmörg-
um áhugamálum samhliða uppeldi á
stórum barnahópi. Hún söng í kirkju-
kórnum, starfaði með kvenfélaginu
og lagði fjölmörgum félögum lið sem
tengdust félagsstörfum Guðjóns.
Gallarnir sniðnir af
Í greininni vitnar Sölvi í skemmti-
leg ummæli Guðjóns um þau hjónin,
sem hann lét falla á ættarmóti Svans-
hólsfólksins árið 1992:
,,Það var einn góðviðrisdag í maí í
vor að við hjónin, nýkomin úr sund-
lauginni, sátum yfir morgunkaffinu
okkar, mauluðum harðkex og spjöll-
uðum saman um lífið og tilveruna, að
Bogga sagði með sinni venjulegu og
alkunnu ró í einhverju samhengi:
,,Það hafa nú elst af þér ýmsir gallar
með árunum. Mig rak í rogastans. Ég
sem hélt að ég væri því sem næst
gallalaus. Var Svanshólsfólkið þá
gallað fólk? [...] Þegar ég nú íhugaði
málið nánar, varð ég að viðurkenna
að líklega hafði konan mín rétt fyrir
sér, eins og venjulega, ég hafði auð-
vitað aldrei verið gallalaus og var það
ekki enn, þótt hún væri búin í nær 50
ára sambúð að sníða þá marga af.“
Guðjón var bæjarfulltrúi fyrir
Framsóknarflokkinn frá 1950 til 1974
og forseti bæjarstjórnar kjörtíma-
bilið 1966-1970. Hann átti einnig sæti
í skólanefnd Sauðárkróks og fræðslu-
ráði Norðurlands vestra.
Meðal fjölmargra annarra félags-
starfa Guðjóns má nefna að hann átti
sæti í stjórn Ungmennasambands
Skagafjarðar í 31 ár, þar af var hann
formaður í 29 ár. Þá var hann um
skeið varaformaður Ungmennafélags
Íslands. Guðjón fékk fjölda viður-
kenninga fyrir störf sín, fékk gull-
merki Sundsambands Íslands og var
heiðursfélagi ÍSÍ. Fálkaorðuna fékk
hann árið 1984. Guðjón lést árið 2004
og Bogga lést 2010.
Bertel fæddur í Skagafirði?
Í Skagfirðingabók eru níu aðrar
fróðlegar greinar. Má þar helst nefna
að Sigurjón Páll Ísaksson fjallar um
myndhöggvarann Albert Thorvald-
sen, kunnari sem Bertel Thorvald-
sen. Í greininni rekur Sigurjón sagn-
ir um að Bertel hafi fæðst í
Skagafirði og nefnir að hvorki hafi
tekist að sanna þær né afsanna.
Löngum hefur verið talið að hann
hafi fæðst í Kaupmannahöfn en sam-
kvæmt grein Sigurjóns er það ekki
skráð í kirkjubókum Kaupmanna-
hafnar. Fæðingardagurinn hefur ver-
ið sagður 19. nóvember árið 1770
þannig að nýverið voru 250 ár liðin
frá fæðingu þessa heimsþekkta
myndhöggvara. Foreldrar hans voru
Gottskálk Þorvaldsson, ættaður frá
Miklabæ í Blönduhlíð í Skagafirði, og
Karen Degnes. Afi Bertels var prest-
ur á Miklabæ.
Í bókinni er einnig fjallað um ann-
an kunnan listamann, Sölva Helga-
son, eða Sólon Islandus, sem klárlega
fæddist í Skagafirði, nánar tiltekið að
Fjalli í Sléttuhlíð árið 1820. Því eru
liðin 200 ár frá fæðingu hans. Teikn-
ing af Sölva prýðir einmitt bókarkáp-
una. Greinina ritar Hjalti Pálsson.
Strandamaður í straumi samfélags
 Fertugasta hefti Skagfirðingabókar komið út  Aðalgreinin um hjónin Guðjón Ingimundarson og
Ingibjörgu Kristjánsdóttur  Einnig fjallað um listamennina Bertel Thorvaldsen og Sölva Helgason
Hjón Ingibjörg Kristjánsdóttir og Guðjón Ingimundarson eru meginviðfangsefni nýrrar Skagfirðingabókar.
Myndhöggvari Bertel Thorvaldsen
var af skagfirskum ættum.