Dagfari - des. 2020, Blaðsíða 3

3
DESEMBER 2020
Pistill formanns
Núna árið 2020 er ekki lengur hægt að líta á
gróðurhúsaáhrifin sem vandamál komandi
kynslóða, áhrifin eru þegar komin fram. Öll
af tíu heitustu árum síðan mælingar hófust
eru á þessari öld og það liggur við að hvert ár
sé það heitasta fram að þessu. Hlýnun jarðar
er nú þegar orðin ein gráða yfir meðaltali frá
því fyrir iðnvæðingu og mest á norður-
hveli jarðar. Það er því ekki að undra að það
sé mikill slagkraftur í mótmælum gegn
áframhaldandi mengun og útblástri gróður-
húsalofttegunda, sérstaklega hjá yngri kyn-
slóðum sem munu þurfa að lifa með
afleiðingunum.
Barátta fyrir umhverfismálum og gegn
hernaði og vígbúnaði er nátengd. Í Dagfara
hafa oft birst greinar um mengun af hernaði.
Árið 1992 kom til dæmis út sérstakt tölu-
blað um umhverfismál og Einar Valur
umhverfisverkfræðingur skrifaði um mengun
frá Bandaríska hernum hér á landi árið 1997.
Nú er aftur tímabært að helga Dagfara
umhverfismálum því þau hafa enn frekari
tengingar við ógnina af hernaði og kjarnorku-
vígbúnaði á tímum þar sem eyðing vistkerfa
og ofsafengnara veður kyndir undir ófriði og
hrekur fólk á flótta. Friðarsinnar og
umhverfisverndarsinnar verða að bindast
böndum til að berjast fyrir betri heimi og
koma í veg fyrir stríð um þverrandi náttúru-
auðlindir.
Öll helstu herveldi eru nú farin að undirbúa
sig undir hlýnandi heimi. Hernaðaráætlanir
Breta og Bandaríkjamanna gera ráð fyrir
martraðakenndum veruleika 4 gráður
hlýnunar á þessari öld sem stjórnmálamenn
geta auðvitað ekki viðurkennt því að
afleiðingarnar eru svo hrikalegar. Aukin
hernaðarsamvinna í Evrópu snýst svo fyrst
og fremst um það að efla landamæragæslu
og halda tilvonandi loftslagsflóttamönnum
úti. En hið raunsæja svar við þessum spám er
ekki vígbúnaðaruppbygging heldur að koma
í veg fyrir að þær rætist. Ef við stefnum í
raun að hamfarahlýnun upp á fleiri gráður þá
er það ekki bara loftslagið sjálft sem ógnar
okkur heldur upplausn samfélaga og ofbeldið
sem leiðir af í heimi þar sem fjölmörg ríki
búa yfir kjarnorkusprengjum.
Kjarnorkuafvopnun er líka augljós snerti-
flötur friðar- og umhverfissinna þar sem
varla er hægt að hugsa sér meira mengandi
eyðingarafl en kjarnorkusprengjur. Hundruðir
þúsunda létust fyrir 75 árum þegar þeim var
fyrst beitt á Hírósíma og Nagasaki og næstu
áratugi létustu þúsundir úr krabbameini
vegna prófanna á þeim. Þrýstingur frá
almenningi skilaði því að kjarnorkutilraunir
voru loksins bannaðar og nú er næsta skref að
krefjast þess að þessi vopn verði bönnuð með
öllu. Að því stefnir samningur Sameinuðu
Þjóðanna um bann við kjarnorkuvopnum sem
hefur nýlega öðlast gildi. Það er krafa SHA
að Íslensk stjórnvöld láti ekki þrýsting frá
kjarnorkuvopnabandalaginu Nató beygja sig
og skrifi undir þennan sáttmála sem fyrst.