Dagfari - des. 2020, Blaðsíða 28

28
DAGFARI
Breska varnarmálaráðuneytið pantaði í
fyrra skýrslu frá evrópska útibúi RAND-
hugveitunnar um loftslagsbreytingar
til að móta stefnu hersins í hlýnandi
heimi. Hún kom út fyrir skemmstu undir
nafninu „A Changing Climate, Exploring
the Implications of Climate Change
for UK Defence and Security“ Tvennt
vekur ugg í þeiri skýrslu, annarsvegar
að hamfarahlýnun upp á fjórar gráður
á næstu öld er tekið sem gefinni og svo
hvernig herinn hyggst bregðast við henni.
Eins og segir frá í grein Vice um skýrsluna þá
er fjögurra gráðu hlýnun ekki einungis sett
fram sem einn af möguleikunum heldur
er litið á það sem orðinn hlut. Þetta byggir á
spám um hvert núverandi losun gróðurhúsa-
lofttegunda leiði okkur, jafnvel þó ríki heims
standi við allt of veikburða áætlanir um að
takmarka losun. Í skýrslunni er nefnt að það
muni leiða til 2,5-3,5 gráðu hlýnunar fyrir
næstu aldamót og svo meiri á næstu öld. Það
er því í einum skilningi varfærið mat því að
flest ríki eru langt frá því að standa við eigin
áætlanir en það er líka uppgjöf. Það bendir
ekki til þess að bresk hernaðaryfirvöld telji
minni losun og stefnu sem miðar við hana
raunhæfan möguleika. Það er hinsvegar aug-
ljóslega rangt því að það er enn tími til þess
að skerða verulega útblástur með núverandi
tækni og halda hlýnun jarðar innan einnar og
hálfrar gráðu, hvað þá fjögurra gráðu. En það
myndi kalla á róttækar aðgerðir í dag, sem
breski herinn er ekki tilbúinn að íhuga.
En hvort sem dregið verður úr útblástri
eða ekki þá munu eiga sér stað róttækar
breytingar. Í skýrslunni frá RAND er þetta
augljóst, þau sjá fyrir sér að aukin eftirspurn
eftir vatni, mat og hráefnum muni valda
auknum ófriði strax fyrir árið 2030 og að ís
á norðurhöfum muni hverfa fyrir miðja þessa
öld. Búist er við því að herinn þurfi oftar að
bregðast við náttúruhamförum, bæði heima
við og erlendis en einnig að þessar hamfarir,
ófriðurinn og flóttamannastraumurinn sem
hljótist af þeim muni skrúfa fyrir aðgang að
hráefnum og eldsneyti fyrir her og hergagna-
iðnað Bretlands. Á móti munu opnast tæki-
færi til að nýta hráefni á norðurslóðum og
sömuleiðis muni samkeppnin um þau aukast.
Þetta snertir því Ísland líka.
Þannig er ýjað að því að til þess að varðveita
bardagahæfni breska hersins muni þurfa að
berjast fyrir sífellt eftirsóttari hráefnum í
hlýnandi heimi. Bæði þar sem opnast mögu-
leikar á að nýta olíu, jarðgas og sjaldgæfa
jarðmálma sem finna má á norðurheim-
skautinu, með tilheyrandi mengun og stór-
veldasamkeppni og ráðast í hernaðaríhlutanir
á tilvonandi ófriðarsvæðum sem búa yfir
þessum hráefnum. Það hefur allavega ekki
þurft hnattræna hlýnun til þess að bresk
stjórnvöld hlutist til um hráefnaauðug lönd í
þriðja heiminum hingað til svo það er ólíklegt
til að breytast með enn frekari skorti.
Skýrsla bandaríska flotans sem kom út fyrir
nokkrum árum um hlýnandi heim komst að
svipaðri niðurstöðu, að óhjákvæmileg hlýnun
mun valda meiri ófriði og hráefnaskorti og
það kalli á aukna getu til þess að bregðast
við hernaðarlega. Þessi myrka framtíðarsýn
hernaðaryfirvalda á Vesturlöndum sýnir að
hugsanagangur hernaðarhyggjunar er hættu-
legt veganesti inn í hlýnandi heim. Herir
þurfa alltaf að réttlæta tilvist sýna með því
að sýna fram á ógn og í þessu tilviki er hún
vissulega til staðar, en lausnin felst ekki í
frekari vígvæðingu eða aukinni aðlögunar-
hæfni herja. Lausnin er að draga úr útblæstri
og efla innviði og uppbygging herja gengur
þvert gegn þeim markmiðum með þeirri
mengun og fjáraustri sem fylgir henni. Þessir
sömu herir munu einungis auka líkurnar
á átökum í heimi sem krefst mun frekar
samkomulags um útblásturstakmarkanir,
samvinnu um viðbrögð við náttúruham-
förum og samtarf um að hjálpa loftslags-
flóttamönnum.
Breski herinn undirbýr stríð
í hlýnandi heimi
Bresk stjórnvöld gera ráð fyrir auknum íhlutunum í þriðja heiminum