Dagfari - des. 2020, Blaðsíða 19

19
DESEMBER 2020
Snákar um borð!
Snákategundin sem herjar á Gúam.
Gúam – náttúruperla í hættu?
Bíómyndin „Snakes on a Plane“ frá árinu
2006 með Samuel L. Jackson í aðalhlut-
verki hefur sérstakan sess í hugum hasar-
myndaunnenda. Myndin öðlaðist harðan
hóp aðdáanda löngu áður en hún var frum-
sýnd, þar sem titillinn og efniviðurinn:
eitraðir snákar um borð í flugvél, þótti svo
vitleysislegt að útkoman hlyti að verða
frábær!
En það er ekkert gamanmál, eins og persóna
Samuel L. Jackson getur vottað um, þegar
snákar komast um borð í fljúgandi farartæki.
Eitt af ótalmörgum vistfræðilegum slysum
sem tengjast Bandaríkjaher á liðinni öld
tengist einmitt slíkum flutningum.
Kyrrahafseyjan Gúam komst óvænt í heims-
fréttirnar fyrir nokkrum misserum þegar
Norður-Kóreustjórn gaf í skyn að hún kynni
að skjóta eldflaugum að eyjunni til að sýna
mátt kjarnorkuvopnabúrs síns. Innan við 200
þúsund manns búa á þessu 550 ferkílómetra
landsvæði sem er eitt af fjórum skilgreindum
yfirráðasvæðum Bandaríkjanna, sem þýðir
að íbúarnir eru bandarískir ríkisborgarar frá
fæðingu.
Bandarískum herstöðvum var komið upp á
Gúam eftir seinni heimsstyrjöldina og gegndu
þær m.a. mikilvægu hlutverki fyrir liðs- og
birgðaflutninga á tímum Víetnamstríðsins.
En það var fleira en hermenn og vopn sem
fékk far til flugvallarins á Gúam, snákar
voru einnig hluti farmsins og þá einkum
skaðvaldurinn brúni trjásnákurinn.
Átvögl
Snákategund þessi kunni þegar vel við sig í
hinum nýju heimkynnum, með gnótt matar
en enga náttúrulega óvini. Snákarnir átu
jöfnum höndum lítil spendýr, eðlur og fugla.
Hinir gráðugu landnemar breiddu úr sér út
um allt og hefur verið áætlað að um fjögur-
þúsund snákar séu nú að jafnaði á hverjum
ferkílómetra lands. Tíu af tólf fuglategundum
sem telja má innfæddar eru nánast horfnar í
maga snákanna.
Hrun fuglastofnsins hefur haft hörmulegar
afleiðingar fyrir aðra þætti vistkerfisins.
Fuglarnir gegndu mikilvægu hlutverki við að
dreifa trjáfræjum og fyrir vikið hefur nýgengi
trjáa nánast hrunið. Köngulær voru ein helsta
fæða fuglanna, svo nú er allt morandi í
köngulóm í ofanálag og erfitt að fara sinna
ferða án þess að flækjast í köngulóarvef.
Ekki stoðar að kalla til Samuel L. Jackson til
að slást við þessa óværu, en yfirvöld hafa af
veikum mætti reynt að dreifa óhemjumagni
af eitruðum músahræjum í von um að ná að
fækka snákunum. Sú meindýraeyðing hefur
til þessa borið lítinn árangur.
Umhverfisböðlar
Einstök náttúra Gúam er ekki svipur hjá sjón
vegna þessara aðskotakvikinda og sambýlið
við herinn heldur áfram að leika umhverfið
grátt. Um 30% af Gúam telst til skilgreindra
herstöðvasvæða og áform um að færa stóran
hluta af búnaði og mannskap Bandaríkja-
manna sem nú er í Japan til eyjarinnar mun
enn auka á þau umsvif. Strangar reglur gilda
um framkvæmdir almennra borgara á Gúam
sem miða að því að vernda lífríkið, en aðrar
og miklu mildari reglur snúa að hernum.
Mikil skógaeyðing hefur fylgt herstöðvaupp-
byggingunni.
Umhverfisverndarsinnar eru í erfiðri stöðu
á Gúam. Þjónusta við herinn er veigamesti
þátturinn í efnahagslífinu og öll gagnrýni á
þennan stærsta vinnuveitanda samfélagsins er
því illa séð. Á sama tíma er hernum umhugað
að draga upp glansmynd af starfsemi sinni
og gerir mikið úr stuðningi sínum við hvers
konar verndarverkefni og dýravernd.