Gisp! - 12.03.2005, Blaðsíða 195

myndasagan Bubbi litli eftir Harald Einarsson, en sú
saga birtist vikulega ítímaritinu Vikunniá árunum
1960-62. Halldór vill meina að helsta vandamál fyrstu
íslensku myndasagnanna hafí verið tungumálið, að
íslenskir höfundar hafi ekki kunnað tungumál mynda-
sagna: „Textinn var t.d. iðulega allt of langur, gjarnan
heill bálkur úr sögu eða Ijóði utan myndarammans,
sem gerði það að verkum að fyrstu íslensku mynda-
sögurnar litu nánast út eíns og myndskreyting við
texta.“ (a
Tryggvi Magnússon kynnti fyrstur karíkatúr á
millistríðsárunum ítímaritinu Speglinum. Tryggvi
var einn atkvæðamesti skopmyndateiknarinn á fyrri
hluta 20 aldar og sá fyrsti sem hafði atvinnu af því
að teikna skopmyndir. Spegillinn fóstraði á sínum
tíma landslið grínara og fengust þeir að mestu leyti
við að henda gaman að samtímanum með ýmsum
stflbrigðum, þó aðallega í karíkatúr. Meðal þeirra
manna sem fylgdu í fótspor Tryggva í skopmyndun-
þekktastur þessara sem myndasöguhöfundur.
Árið 1965 var merkilegt ár fyrir myndasöguna. Þá
komu úttværsögur, Stebbi stælgæ sem Birgir
Bragason teiknaði fyrir Tímann og saga Haralds
Guðbergssonar, Sæmundur og Kölskisem birtistí
Fálkanum. Báðar sögurnar hafa að geyma hasar,
talblöðrur og upphrópanir, nokkuð sem sjaldséð var
í fyrri myndasögum. Sá síðarnefndi, Haraldur
Guðbergsson, byrjaði snemma að tileinka sér
myndasöguformið. Lesbók Morgunblaðsins hóf að
birta sögu hans Ása Þórá síðum sínum árið 1964.
Þó höfundar eins og Sigmund, Kjartan Guðjónsson,
Ragnar Lár og Pétur Bjarnason hefðu áður birt
teikningar og sögur, er Haraldur sá fyrsti sem gerði
raðmyndasögu og hélt áfram að teikna myndasög-
urnar á því formi. Þar með lagði hann grunninn að
íslensku raðmyndasögunni. Haraldur sækir efnivið
sinn oft á tíðum í goðafræðina og íslenskar þjóðsögur.
Meðal þeirra sagna voru myndasögurnar um Ása
um Gýpu. Nú síðast hafa komið út myndasöguþjóð-
sögur eftir hann á ensku.
Bandormurer blað sem kom út á níunda áratugnum
og er hugarfóstur Ómars Stefánssonar og Óskars
Thorarensen. Efni blaðsins hefur verið í ætt við
vísindaskáldskap þar sem góð og slæm öfl takast á.
Þekktum andlitum úríslensku þjóðlífi bregður einnig
fyrir, meðal annars í sögu Ómars, Hálfdán Uggi.
Blaðið var alltaf gefið út í litlu upplagi, í fyrstu
neðanjarðar og seldist iðulega upp og er nú ófáanlegt,
en slíkt á við um margar íslenskar myndasögur.
Árið 1990 stofnuðu nokkrir listamenn myndasögu-
blaðið G/sp/en það er skammstöfun fyrir „Guðdómleg
innri spenna og pína". Nánar er fjallað um Gisp!-
hópinn annars staðar í þessari sýníngarskrá.
Nýjasta afkvæmi Gispl-útgáfunnar er myndasagan
Stafrænar fjaðrir eftir Bjarna Hinriksson. Þar leikur
Bjarni sér með samspil orða, texta og mynda. Bjarni
gerði um tíma nokkuð af sögum sem byggðu á
...upphaf myndasögunnar
íslensku er þó iðulega rakið
til Guðmundar Þorsteins-
sonar sem betur er þekktur
undir listamannsnafninu
Muggur (1891-1924).
myndasögur
eftir
Gylfa Gíslason
um voru Halldór Pétursson, Sigmund og Gísli J.
Ástþórsson.
Halldór Pétursson var mikilsvirtur skopmyndateiknari
og myndskreytari frá 1950 til 1975 og er ekki síst
frægur fyrir hestamyndir sínar. Hann lagði mest
stund á skopteikningar, portrett og myndskreytingar
auk þess sem hann var málari.
Gísli Ástþórsson kom fram með sögu sína Siggu
Viggu í lok áttunda áratugarins. Sigga Vigga er
afkvæmi síldarævintýranna og vinnur hörðum
höndum ífiski, vinkona hennar, hún Blíða, erforfallin
snúðaæta og „veiðirsérgjarnan karlmanninn". Þær
skvísur lenda í ýmsum hlálegum aðstæðum undir
stjórn harðstjórans Gvends, sem er kapítalistinn
hpldgerður. Bækurnar eru sex og komu út á árunum
1978 til 1980. Sigmund hefur verið fastur liður í
Morgunblaðinu mörg undanfarin ár og er í dag líklega
Þór, Baldurog Loka, en þærsögurvoru djörf tilraun
á þessum tíma, ekki síst vegna þess efniviðar sem
Haraldur valdi sér: „Eflaust hafa margir litið svo á
að ég væri að gera grín að guðunum" segir hann og
heldur áfram „en fyrir mér vakti að færa þessar sögur
í skemmtilegan og aðgengilegan þúning". i6> Auk
ofangreindra myndasagna hefur Haraldur teiknað
myndasögur á borð við Sæmund fróða og Ófælna
drenginn en efniviður þeirra er fenginn beint úr
þjóðsögunum, Baidursdraumi, Þrymskviðu, Trunt,
trunt og tröllin í fjöllunum, Marbendillauk fjölda
annarra. Myndasögur hans hafa meðal annars birst
í Fálkanum, Speglinum og Morgunblaðinu.
Gylfi Gíslason hefur gert fjölda myndasagna úr
þjóðsögum. Þar er hægt að nefna safn hans Þjóð-
sögurfrá árinu 1987 og barnabækur hans Tvær
sögur um tunglið, Sálin hans Jóns mins og Sagan
draumum hans, en stefna hans var meðal annars
sú að taka draum og færa hann yfir í myndasöguform.
Markmiðið var að brjóta upp sköpunarferlið og vinna
sögur sem væru óljós hugsun. Bjarni notar sköpunar-
söguna mikið (verk sín og leikur sér með hana og
sjálfur segir hann bókmenntasögu og menningu
okkar íslendinga fléttast inn í sögursínar. Myndasögur
eftir Bjarna hafa birst í Frakklandi og á Norðurlöndun-
um. ( bókinni Serinord, sem geymir samansafn
myndasagna frá ýmsum höfundum frá Norðurlönd-
unum ber að líta tvær sögur eftir Bjarna, en einnig
er í bókinni myndasagan eftir annan aðila Gispi-
hópsins, Þorra Hringsson.
Þorri hefur líkt og Bjarni gefið út myndasögu í stærra
formi. Árið 1989 gaf hann út myndasögubókina
1937 í samstarfi við rithöfundinn Sjón. 1937er
glæpasaga um dularfullt hvarf tveggja ungra drengja,
ÞORVALDUR ÞORSTEINSSON | 193