Gisp! - 12.03.2005, Blaðsíða 161

hreyfingin eins og pönkbylgja inn í bandaríska
myndasöguútgáfu. ( Frakklandi var myndasagan aö
fullorðnast og öðlast meiri viðurkenningu. Mánaðarritið
Pilote hóf göngu sína 1959 og höfðaði til unglinga og
eldrí lesenda. Á síðum þess birtist Ástríkur meöa\
annars fyrst. Barbarella eftir Jean-Claude Forest kom
út 1964 og var ein fyrsta myndasagan fyrir fullorðna.
Þótt Erró verði uppnuminn af öllu því myndefni sem
hann kemst í tæri við í New York 1963 ber lítið á
myndasögunum í byrjun. Stöku myndbrot læðist inn
en aldrei sem stór hluti myndar og reyndar sækir
hann til að byrja með meira í persónur úr teiknimynd-
um en myndasögum. Það er ekki fyrr en í lok sjöunda
áratugarins og byrjun þess áttunda sem myndasagan
verður áberandi í verkum hans og notkun Errós á
henni fær á sig pólitískari blæ. Kannski helst það í
hendurvið breytingarnar sem urðu ífrönsku þjóðfélagi
með stúdentauppreisninni sem kennd hefur verið við
maí '68. Með syrpunni Torture Manor, Stanton og
Jim Bondage, þar sem Erró teflir saman bandarískum
„bondage" teikningum ogteikningum úr sovéska
tímaritinu Krokodil, kemursvörtteikning myndasög-
unnar af fullum krafti inn í málverk Errós þótt ekki sé
um eiginlegar myndasögur að ræða. En upp úr 1970
fer að bera meira á hasarblöðunum. Thorvirðist mér
fyrst stíga fram á sviðið í Platino árið 1971 og með
syrpunni Experiments Formenteratrá 1972 færist
fjör í leikinn. Þar eru Superman, Sub-Mariner, Red
Skull ogfleiri persónurfarnarað leika stærra hlutverk.
Með Myndasöguvíðáttu árið 1972 málar Erró sitt fyrsta
stóra málverk sem eingöngu byggir á myndasögunni.
Þar sækir hann í dagblaðasögur frá ýmsum tímum,
neðanjarðarblöð, hasarblöð og evrópskar myndasögur.
Eftir þetta koma myndasögurnarfyrir í heilu syrpunum,
1973 málar hann ögrandi verk í syrpunni For R.
Crumb (þar sem hann sækir reyndar einnig í sögur
S. Clay Wilson) og 1974-75 teflir hann saman Fernand
Léger og myndasögupersónum í syrpunum Léger og
Légercomics. ( Made in Japan, Made in India og
Made in China frá 1974-76 klippir Erró saman
erótískar teikningar og myndasögur. Myndasagan
verður sífellt fyrirferðarmeiri í málverkum hans,
vatnslitamyndum og grafík. Þótt hann veiði áfram alls
staðar þar sem myndir er að finna og hvíli sig rækilega
á myndasögunni inn á milli er hún orðin einn af burð-
arstólpunum í myndheimi Errós. Eftir því sem árin
líöa gerir hann sífellt fleiri myndasöguvíðáttur og önnur
flókin og stór málverk þar sem hann vinnur með heil
lönd (til dæmis Spænska myndasöguvíðáttan 1981-
82) eða persónur (til dæmis Sonjuvíðáttan 1992).
En ríkulegtframboð myndasagna í Bandaríkjunum
segir ekki alla söguna. Ekki þarf að liggja lengi yfir
verkum Errós til að sjá að teikningin og frásagnarstflIinn
sem einkennir þandarísku hasarblaðamyndasöguna
höfðar mesttil Errós.
„Mér finnst evrópska myndasagan gamaldags og
rómantísk, með of miklum texta. ( þeirri bandarísku
er framtíðin sterkari þáttur, þar er meira fjör og
skemmtun. En ég er ekki jafn hrifinn af því öllu, til
dæmis hef .ég aldrei kunnað við Spiderman því þar
er of mikið talað og ekki nógu mikil átök. Bandarísku
blöðin eru verr teiknuð í dag en þau voru. Tinna hef
ég notað stöku sinnum en hann hentar mér ekki,
fjölbreytileikinn í teikningunni er ekki nægur og býður
ekki uppá nógu myndræna útfærslu. Þegarégvann
með frönsku myndasögurnar í Frönsku myndasögu-
víðáttanni setti ég þær allar í kassa, það var erfið
mynd. Annars hugsa ég þetta ekki meðvitað þegar
ég kaupi blöð, ef mér líst vel á eina mynd kaupi ég
blaðið."
ERRÓ, KIRBY OG CRUMB
Þegar spjallað er við Erró virðist í fyrstu sem hann
eigi sér ekki sérstaka uppáhaldshöfunda í mynda-
sögunum. Flann talar ekki um höfunda eða persónur
aðfyrra bragði, ruglar jafnvel saman persónum og
þetta virðist ekki vera sjálfstætt efni í huga hans. En
þegar ég geng á hann eða gríp dæmi fyrir framan
okkur kemur ýmislegt upp á yfirborðið. Hann leggur
mest upp úr því að hafa nóg efni. Þar hljóta banda-
rísku myndasögurnar að hafa vinninginn, með fjöl-
breytilegum sjónarhornum, kraftmikilli myndbyggingu
og hreyfingu, fyrir utan magnið sem til er.
Að auki er augljóst hvað ofurhetjurnar skapa miklar
andstæður þegar þær eru klipptar saman við annað,
„rólegra" efni. Ofurhetjan (eða öllu heldur hasarblaða-
hetjan) er óróleg og ólgandi hreyfing í átt til óljósrar
framtíðar; fjöldaframleiddur, síendurtekinn draumur;
ópersónulegttákn fyrir tilfinningar mannsins. En um
leið persóna í heimi Errós. Hann kannast við Kirby
en virðist ekki hugsa sérstaklega um hann, ekki eins
og hann gerir t.d. varðandi Robert Crumb. Sjálfur
hafði hann frumkvæði að því að hitta Crumb árið
2002 í Sauve, Suður-Frakklandi. Það var borgar-
stjórinn í Sévignan, André Gélis, sem kom á þeim
fundi. Sá hafði áöur skipulagt sýningu með Crumb
og Fahlström.
„Crumb var eins og guð, eins og Bítlarnir, það fór
allt af stað með honum (í bandarísku neðanjarðar-
sögunum) og maður var svo heppinn að upplifa það.
Þegar ég heimsótti hann var það í mínum augum
merkilegra en að hitta páfann. Konan hans er einnig
góður teiknari og dóttir þeirra sömuleiðis. Crumb
þekkti mig ekki eða mín verk en ég gaf honum
sýningarskrá og hann fór strax að grandskoða hverja
einustu rnynd."
Aðdáun Errós á Crumb kemur ekki í veg fyrir að
hann skelli nokkrum persónum úr sögum S. Clay
Wilson inn í Crumbvíðáttuna 1992. Þegar heiti mynda
Errós vlsa beint í myndasögurnar eru það persónurnar
sem eru í sviðsljósinu, ekki höfundarnir, sbr.
Undrakonan (Wonder Woman) 1992, Hávarðar
andar-víðátta (Howard the duck scape) 1980, Thor's
Saga og Tank Girl's Saga, svo eitthvað sé nefnt.
Nánast einu höfundarnir sem fá viðurkenningu af
þessu tagi eru Robert Crumb (fyrrnefnd Crumbvíð-
átta) og S. Clay Wilson (S. Clay Wilson-víðátta 1992).
En þegar grannt er skoðað eru þessar nafngiftir mjög
eðlilegar og tengjast nánast ekkert afstöðu Errós til
einstakra höfunda. Miklu frekar mætti segja að Erró
endurspegli stöðu höfundanna í útgáfusamfélaginu
ERRÓ | 159