Heilbrigðisskýrslur - 01.12.1994, Side 54

sýndi að þeir sem eru í blóðflokki AB Rh(D)neg höfðu gefið oftast yfir ævina. Karlar í
blóðflokki AB Rh(D)neg höfuð gefið að meðaltali 19,9 einingar og konur 6,1 einingar. f
sömu úttekt reyndust tæplega 10% allra karla sem gáfu blóð á þessum tíma hafa gefið 8
sinnum á tveggja ára tímabili, þ.e. á þriggja mánaða fresti.
Blóðsöfnunarferðir hafa verið stór hluti blóðsöfnunar Blóðbankans og í þeim hafa
bæst við margir nýir blóðgjafar. Á árunum 1991-1993 fækkaði einingum sem safnað var
í þessum ferðum, úr rúmlega 2500 einingum 1991 eða 20,5% af árlegri blóðsöfnun í
tæplega 2000 einingar 1993, þ.e. 15,4% af árlegri blóðsöfnun. Blóðsöfnunarferðir lágu
niðri árið 1994 og fram á mitt árið 1995.
Áður fyrr var heilblóð nær eingöngu notað til meðferðar sjúklinga en árið 1985 voru
stigin stór skref í átt að stigvaxandi blóðhlutavinnslu og á árunum 1991-1994 var unnið
rauðkomaþykkni úr um það bil 95% af öllu söfnuðu blóði. í apríl 1994 var tekin upp ný
blóðhlutavinnsla og eru nú á lager aðeins fullunnir blóðhlutar, þ.e. rauðkomaþykkni,
plasma og blóðflögur, heilblóð er ekki lengur notað til meðferðar sjúklinga. Framleiðsla
á blóðflöguskömmtum hefur tvöfaldast á síðustu ámm úr 666 skömmtum árið 1991 í
rúmlega 1400 skammta 1995. Framleiðsla á plasma minnkaði um 34% á ámnum 1991-
1994, en hefur aukist aftur. Á sama tíma hefur framleiðsla á rauðkomaþykkni aukist
lftillega.
Nokkrir þættir skýra að mestu þær sveiflur sem sjá má í blóðsöfnun Blóðbankans.
Árið 1984 var tekin í notkun í Blóðbankanum ný gerð plastpoka, en við það jókst
endingartími blóðeininga úr þremur vikum í fimm vikur. Ásamt aukinni umræðu um
blóðhlutanotkun bætti þetta nýtingu safnaðra eininga og blóðsöfnunin drógst saman.
Blóðfrekar hjartaaðgerðir hófust á Landspítalanum um mitt árið 1985, en þrátt fyrir það
dregur enn lítillega úr blóðsöfnun allt til ársins 1990. Líklegasta skýringin er umræða
um alnæmi í kjölfar greiningar HIV veimnnar á þessum tíma. í Bandaríkjunum
minnkaði blóðsöfnun í kjölfar greiningar á HIV veimnni eins og hér á landi u Hins
vegar hefur aukning blóðsöfnunar í Bandaríkjunum og Svíþjóð á síðustu ámm ekki
verið eins ör og hér á landi. Blóðsöfnun jókst árlega um 1,2% í Bandaríkjunum frá 1987
til 1989 u og 0,5% í Svíþjóð frá 1993 til 1994 2>, en 6% á íslandi árlega frá 1993 til
1995. í samantekt um “community blood centers” í Bandaríkjunum, sem safna um 87%
af öllum blóði þar, hefur aukning í blóðsöfnun þeirra, frá 1988-1992, ekki verið nema
um 0,6% á ári3).
Samkvæmt skrá Blóðbankans em 33,5 virkir blóðgjafar á hverja 1000 íbúa en þeir
sem gáfu blóð 1995 gáfu að meðaltali 1,82 einingu á árinu. í Svíþjóð vom árið 1993
skráðir 39 blóðgjafar á hverja 1000 íbúa 4) en það em 16% fleiri blóðgjafar á hverja
1000 íbúa en hér á landi. Ef með em taldir þeir sem gefa eingöngu plasma í frumuskilju
þá vom 44 blóðgjafar á hverja 1000 íbúa í Svíþjóð árið 1994 2). Fjöldi blóðeininga (þ.e.
heilbóðsgjöf) sem hver blóðgjafi gaf í Svíþjóð árið 1994 var 1,88 2) en það er svipað og
hér á landi 1995 þrátt fyrir stærri blóðgjafasveit Svía. Skýringin felst í því að þeir
blóðgjafar sem gáfu í Blóðbankanum árið 1995 vom 86% af virkum blóðgjöfum en
samsvarandi tala í Svíþjóð árið 1994 var 60,7% 2>.
Athyglisvert er að hlutur kvenna er ekki stór í blóðgjafasveit okkar eða aðeins um
10%. Skv. ársskýrslu blóðbanka Skejby sjúkrahússins í Danmörku5> var tæpur
helmingur blóðgjafa þeirra konur. í þriggja mánaða úttekt á blóðgjöfum reyndist
50