Studia Islandica - 01.06.1937, Blaðsíða 21

19
fornra sagna, eftir því hvar þau eru skrifuð.1) Er því
vel hugsanlegt, að yngri gerðin sé af Vesturlandi eða
Norðurlandi. Og hvað sem öðru líður er ógerlegt að ætla
sér að staðsetja frumsöguna eftir þessu orðalagi.
Þegar litið er á heimildir Orkneyinga sögu, skiptist
hún greinilega í tvo parta, svo sem Sigurður Nordal
hefur bent á; fyrri helmingur sögunnar styðst einkum
við íslenzkar heimildir, rit og kvæði. Þar á meðal er
vafalaust rit um Noregskonunga, sem annars er torvelt
að átta sig nánar á vegna þeirrar breytingar, sem á
sögunni var gerð. Ef til vill má benda á eitt atriði í
þessu sambandi. 1 upphafi sögunnar segir nokkuð af
Nór, sem Noregur er við kenndur. Um hann er líka
getið í tveim gömlum ritum, Ólafs sögu Tryggvasonar
eftir Odd munk og í Historia Norwegiæ. Gjessing2)
hefur rannsakað þessi tvö rit og heldur hann þetta at-
riði tekið úr bók Sæmundar fróða og færir ástæður fyr-
ir þeirri skoðun. — I síðara helming Orkneyinga sögu
er einkum stuðzt við orkneyskar munnlegar heimildir,
t. d. allt það er segir af víkingnum Sveini Ásleifar-
syni. Frásagnir af Rögnvaldi jarli styðjast við vísur
hans og frásagnir íslenzkra skálda, sem með honum
voru. Loks er enn ein heimild, sem ég er sannfærður
um að notuð er í Orkneyinga sögu, en það er Vita Sancti
Magni eftir meistara Roðbert. Þar sem menn hafa áð-
ur litið nokkuð öðru vísi á þetta mál, verð ég að minn-
ast nánar á það.
Vita þessi er nú ekki varðveitt heil, svo að mér sé
kunnugt. Allmikið af henni er til í íslenzkri þýðingu í
Magnúss sögu hinni lengri (hér skammstafað M I).3)
1) Sem dæmi má nefna hdrr. Laxdæla s., sjá ísl. fornr. V, bls.
lxxvii, og skinnhandrit Bandamanna sögn, sjá Corpus codicum
Isl. medii ævi, Introduction, bls. 21.
2) Sproglig-historiske Studier tilegnede Professor C. R. Un-
ger, Kria 1896, bls. 135 o. áfr.
3) Prentað i Icelandic sagas, ed. Guðbr. Vigfússon, I 237 o. áfr.
O*