Studia Islandica - 01.06.1937, Blaðsíða 40

38
réttari. í þessu kemur fram rík söguleg gagnrýni og
frjálsmannleg djörfung, hugsunarháttur hinna íslenzku
djákn-höfðingja. Höfundurinn væri engan veginn
óheppilegur fulltrúi Oddaverja, eins og hann sómir
sér vel í hópi fyrirrennara og kennara Snorra.
Orkneyinga saga virðist bera vott um mikla stað-
þekkingu í eyjunum. Ég veit ekki hvort þetta mál
hefur verið rannsakað vandlega, en þegar sagan er
lesin, er erfitt að verjast þeirri tilfinningu, að stað-
þekkingin sé bæði víðtæk og nákvæm. Margir íslenzk-
ir menn hafa farið til Orkneyja á 12. og 13. öld, og
voru meðal þeirra þeir Oddaverjar, sem getið var um
hér að framan; er þar sízt að gleyma sendimönnum
þeim, sem farið hafa að ræða um kvonarmálin af
hendi Sæmundar. En væntanlega getur bæði stað-
þekkingin og sumar sagnir að nokkru leyti skýrzt
með orkneyskum sögumanni eða sögumönnum. Ég
gat hér á undan um dvöl Þorkels rostungs í Odda
heilan vetur. Nú vill svo einkennilega til, að ef hann
væri aðalsögumaður, skýrðust mörg einkenni sögunn-
ar. Hann er í Odda fyrir dauða Haralds jarls. Hann
er af gæðingakyni, sem sýnist hafa verið sjálfstætt
gagnvart jarli, en þó frekar vinveitt honum. Afi Þor-
kels, Kolbeinn hrúga, var fóstri Ólafs Sveinssonar Ás-
leifarsonar,1) en Fríða Kolbeinsdóttir hrúgu var gift
Andrési Sveinssyni,2) og getur þetta skýrt það, sem sag-
an segir frá Sveini. Hins vegar var Þorkell af ætt Hákon-
ar jarls Pálssonar, því að Sigríður, langamma Þorkels,
var dóttir Herbjargar (eða -borgar), systur jarls.3) Auð-
vitað kemur mér ekki til hugar að fullyrða, að Þorkell
sé aðalsögumaðurinn, en mér virðist margt falla í ljúfa
löð, ef svo væri, og ég sé ekkert, sem mæli á móti því.
1) Orkn. s., bls. 302.
2) Bls. 321.
3) Páll •— Herbjörg — Sigríður — Herborg — Kolbeinn karl
— Þorkell; bls. 89.