Studia Islandica - 01.06.1937, Blaðsíða 39

37
ur sinn. Ástæða þess, að hvorki er nefnd síðari kona jarls
né börn þeirra, er sú, að söguna hefur frá öndverðu
vantað reglulegt niðurlag; henni hefur lokið í miðri
ævi Haralds jarls, með dauða Sveins Ásleifarsonar (108.
kap., — um þau lok sögunnar virðist mér óhætt að trúa
dönsku þýðingunni). Það sem þar fer á eftir í Flateyj-
arbók er sjálfsagt viðbót, einmitt sprottin af því, hvað
sagan var endaslepp. Sigurður Nordal1) hefur bent á,
að eðlilegt sé að hugsa sér, að efni viðbætisins eigi að
meira eða minna leyti rætur að rekja til frásagna
Andrésar Hrafnssonar og Andrésar Gunnasonar,
Andréssonar, Sveinssonar, Ásleifarsonar, en þeir dvöld-
ust á íslandi 1234—35.2) Þetta er mjög líklega til getið.
Þá er að víkja aftur að sögunni sjálfri. Hún er vafa-
laust íslenzkt verk. Að því má færa fjölmörg rök, sem
ég tel allsendis óþarft að telja upp hér. Vita Sancti
Magni eftir meistara Roðbert er einn angi af hinni
evrópisku helgisagnaritun, og hún er sjálfsagt skráð í
Orkneyjum. Magnús var í miklum heiðri hafður á Is-
landi, og hétu menn mjög á hann ásamt með Ólafi kon-
ungi og Hallvarði, meðan ekki voru íslenzkir dýrlingar
að leita til.3) Ævisaga hans gat því borizt hingað til
lands eftir mörgum leiðum. En þegar hingað kemur,
lendir hún í höndum íslenzks sagnaritara. Hann er að
skrifa sögu heillar höfðingjaættar, og Magnúss saga
verður þar ekki annað en stuttur þáttur í miklu verki.
Auk þess tekur hann Vita ekki upp eins og hún er, held-
ur aðeins efniskjarna hennar og leiðréttir þó eftir því
sem þurfa þykir og bætir við eftir öðrum heimildum.
Auðvitað er söguritarinn enginn vantrúarmaður, hann
gerir ekki lítið úr helgi Magnúsar, en hann leiðréttir
hiklaust það, sem honum þykir miður rétt í hinni kirkju-
legu ævisögu — eftir heimildum, sem honum virðast
1) Orkn. s., bls. 1.
2) Sturl. I 477.
3) Bislc. I 453.