Rit Mógilsár - 2019, Síða 16

16 | F a g r á ð s t e f n a 2 0 1 9

Skógrækt – möguleikar, úttekt, vottun
Arnór Snorrason
Mógilsá, rannsóknasvið Skógræktarinnar
arnor@skogur.is
Útdráttur (ágrip)
Fjallað er um hvernig skógrækt og skógar hafa verið í bókhaldi gróðurhúsalofttegunda
(GHL) á Íslandi og hvernig nettóbinding þeirra hefur nýst í skuldbindandi hlutum
bókhaldsins. Nýtt skeið er að hefjast 2021-2030 með Parísarsamkomulaginu og
þátttöku Íslands og Noregs í loftslagsáætlun Evrópusambandsins (ESB). Í áætlun ESB er
landnotkun, landnotkunar-breytingar og skógrækt (LALABS) í fyrsta sinn tekið með í
skuldbindandi hluta bókhalds GHL. Ísland er því að fara frá því að einungis telja fram
skógrækt og landgræðslu yfir í að telja fram allar landgerðir í skuldbindandi bókhaldi
GHL. Áhrif LALABS eru þó mjög takmörkuð en ýtt er á Evrópuþjóðir að haga málum
þannig að aukning í losun eða minnkun í bindingu verði ekki frá LALABS miðað við
fyrsta áratug þessarar aldar. Slíku verður að mæta með meiri samdrætti á losun frá
öðrum þáttum. Aftur á móti mun aukin nettóbinding LALABS fást að mjög litlu leyti
viðurkennd. Lýst er hvaða áhrif það hefur á vægi skógræktar í loftslagsmálum. Þó að
skógrækt og skógur hafi lítil áhrif á heildarbókhald GHL á Íslandi er þessu öfugt farið í
flestum ríkjum ESB. Mikil áhersla er því lögð á nákvæmni bókhalds GHL fyrir skógrækt
og flóknar reglur gilda um hvernig telja eigi fram losun eða bindingu frá skógrækt.
Sérstaklega eru reglurnar flóknar fyrir eldri skóga en þar þarf að meta sérstakt
„skógarviðmið“ losunar eða bindingar. Farið er yfir ástæðu þessa og hvaða áhrif þetta
hefur á úttektir á flæði GHL vegna skógræktar. Margir þættir í ferlinu eru í ágætu lagi
hér á landi en bæta þarf úr á mörgum sviðum.
Vottun á bókhaldi GHL fer fram á nokkrum þrepum hjá mismunandi alþjóðastofnun-
um. Eftir 15. janúar ár hvert tekur ESB við töflugögnum og drögum að ársskýrslu Íslands
um bókhald GHL fyrir það ár. Sérfræðinganefnd á þeirra vegum rýnir töflur og skýrslu.
Nefndin spyr spurninga sem hún vill fá svör við og skýringar á. Hún sendir líka
ábendingar um það sem þarf að laga. Hverri spurningu þarf að svara og ef bent er á
að viðkomandi atriði þurfi að betrumbæta er beðið um skýringar á hvenær standi til
að bæta úr. Töflum og skýrslu er síðan skilað aftur 15. mars og búast má við
ábendingum fyrir lokaskil 15. apríl til skrifstofu Rammasamnings Sameinuðu þjóðanna
um loftslagsbreytingar. Í september fer síðan „rýnisvika“ Rammasamningsins fram
þar sem rýnisnefnd tekur íslensku skýrsluna og gögnin fyrir á fundi með íslenskum
sérfræðingum sem bera ábyrgð á mati á losun og bindingu GHL.
Að lokum er farið yfir möguleika skógræktar til skemmri og lengri framtíðar til að
minnka nettólosun GHL. Allt frá 2005 hafa verið gerðar spár um þróun bindingar með
skógrækt og settar fram sviðsmyndir með mismikilli nýskógrækt. Síðast var þetta gert
í byrjun síðasta árs þar sem bornar voru saman sviðsmyndir um óbreytta og
fjórfaldaða nýskógrækt. Spár af þessu tagi eru núna orðnar hluti af skilum Íslands en í
ár skilar Umhverfisstofnun í fyrsta sinn spá og aðgerðarstefnu til ESB fram til ársins
2035. Í þeirri spá eru áhrif fjórföldunar nýskógræktar sett inn sem aðgerðarstefna til
minnkunar nettólosunar GHL frá Íslandi.