Rit Mógilsár - 2019, Blaðsíða 18

18 | F a g r á ð s t e f n a 2 0 1 9

kolefnisbinding ofanjarðar, því hluti þessa lífmassa deyr innan sama árs og byrjar að
rotna.
Niðurstöður og umræða
Kolefnishringrás jarðar 2000-2009
Á 1. mynd er einfölduð skýringarmynd sem við höfum búið til af kolefnishringrás jarðar
á síðasta áratug eins og hún er sett fram í síðustu úttektarskýrslu IPCC og flæði CO2 milli
andrúmslofts, hafs og lands á hverju ári (sjá: Ciais o.fl., 2013; Halldór Björnsson o.fl.,
2018). Það sem hún sýnir okkur er í stuttu máli að þrátt fyrir að manngerð losun CO2 til
andrúmslofts með bruna jarðefnaeldsneytis og sementsgerð (dökkgrá píla upp) og
með skógar- og jarðvegseyðingu (punktalína upp) hafi verið samtals um 8,9 milljarðar
tonna C árlega á tímabilinu 2000-2009, þá hækkaði styrkur CO2 í andrúmslofti aðeins
um 45% af því, eða um 4,0 milljarða tonna af C árlega. Mismunurinn, um 4,9 milljarðar
tonna af CO2, var árleg nettókolefnisbinding í vistkerfum hafs og lands á jörðinni. Þetta
var og er vistþjónusta sem náttúran veitir okkur, og án hjálpar hennar værum við
komin enn lengra á braut breytts loftslags.

1. mynd. Einfölduð mynd af kolefnishringrás jarðar á árunum 2000-2009 í milljörðum tonna CO2-C (umreiknað
í hreint kolefni). Náttúruleg hringrás CO2 milli andrúmslofts og lands/hafs er sýnd með hringferlum. Lóðrétt
píla upp sýnir árlega manngerða losun með bruna á jarðefnaeldsneyti og sementsgerð og punktapíla upp
sýnir losun vegna skógareyðingar. Árleg aukning í andrúmslofti er sýnd innan sviga (45% losunar) og hluti
losunar sem bundinn er sama ár á landi og í hafi (samtals 55%). Myndin er byggð á Ciais o.fl. (2013) og Halldóri
Björnssyni o.fl. (2018).

Á 1. mynd sést einnig ljóslega að það CO2 sem við erum að taka úr langtímaforða sem
ekki hefur verið í kolefnishringrásinni í milljónir ára (jarðefnaeldsneyti og sement) eða
árþúsundir (lífmassi skóga og lífrænt efni í jarðvegi) og bæta aftur inn í hringrásina er
umtalsvert í samhengi við hina náttúrulegu kolefnishringrás. Til dæmis samsvaraði
árleg losun með bruna jarðefnaeldsneytis og sementsgerð til 10% af öllu CO2 sem er í
náttúrulegri hringrás milli hafs og andrúmslofts í kringum 2005, en 71% af yfirborði
jarðar er haf.