Hinsegin dagar í Reykjavík - aug 2020, Qupperneq 77

að nefna réttindi intersex
fólks og trans fólks. Einnig
þeirra sem sæta fjölþættri
mismunun vegna þess að
þau tilheyra fleiri en einum
jaðarsettum hópi.

Eftir Hrunið 2008 fór fram
fallegt ferli þar sem skrifuð
var ný stjórnarskrá fyrir Ísland.
Það hófst með 950 manna
þjóðfundi í Laugardalshöll
þar sem fólk af öllum aldri,
kynjum og víðs vegar að af
landinu hittist í heilan dag til
að ræða þau gildi sem ættu
að liggja nýju stjórnarskránni
til grundvallar. Ferlið sem við
tók var gegnsætt og opið og
almennir borgarar gátu tekið
þátt í því. Að lokum var haldin
þjóðaratkvæðagreiðsla um
nýju stjórnarskrána árið 2012
og þar sögðu 2/3 kjósanda
að hún ætti að vera lögð til
grundvallar sem stjórnarskrá
Íslands.

Alþingi hefur ekki orðið við
vilja kjósenda í þessu máli
enn sem komið er og það er
mjög alvarlegt mál því nýja
stjórnarskráin tekur meðal
annars á ýmsum málum sem
tengjast mannréttindum og
baráttu okkar allra til þess að
fá raunverulega að sitja við
sama borð.

Í nýju stjórnarskránni,
samfélagssáttmálanum sem
fulltrúar ólíkra hópa íslensku
þjóðarinnar sömdu sem
leikreglur fyrir valdhafana
og grunnlögin okkar, er
lögð áhersla á náttúruvernd,
mannréttindi og temprun
valds. Þar kemur fram að
óheimilt sé að mismuna á
grundvelli kynhneigðar og
fötlunar en þessi orð eru ekki
talin upp í jafnræðisreglu
gildandi stjórnarskrár. Þá er
kveðið á um það að öllum
skuli tryggður réttur til að
lifa með mannlegri reisn og
að margbreytileiki mannlífs
skuli virtur í hvívetna. Einnig
er fjallað um ofbeldi með
orðunum: „Öllum skal tryggð
mannhelgi og vernd gegn
hvers kyns ofbeldi, svo sem
kynferðisofbeldi, innan
heimilis og utan.“ Sú gamla
danska stjórnarskrá sem við
burðumst nú með nefnir
ekkert af ofangreindu.

Við komumst ekki
lengur upp með að leyfa
eiginhagsmunum að valta
yfir hagsmuni heildarinnar.
Mannréttindi mega sín lítils
ef við förum ekki að hlúa að
náttúrunni og umhverfinu
þannig að réttindi komandi
kynslóða til lífs séu tryggð
til framtíðar. Þess vegna
verndar nýja stjórnarskráin
náttúruna og kveður á um
að auðlindirnar okkar séu
þjóðareign og eðlilegt gjald
beri að greiða fyrir nýtingu
þeirra.

Við þurfum nýja stjórnarskrá
og því leyfum við
aðgangsorðum hennar að
vera síðustu orðin:

„Við sem byggjum Ísland
viljum skapa réttlátt samfélag
þar sem allir sitja við sama
borð. Ólíkur uppruni okkar
auðgar heildina og saman
berum við ábyrgð á arfi
kynslóðanna, landi og sögu,
náttúru, tungu og menningu.

Ísland er frjálst og fullvalda ríki
með frelsi, jafnrétti, lýðræði og
mannréttindi að hornsteinum.

Stjórnvöld skulu vinna að
velferð íbúa landsins, efla
menningu þeirra og virða
margbreytileika mannlífs,
lands og lífríkis.

Við viljum efla friðsæld, öryggi,
heill og hamingju á meðal
okkar og komandi kynslóða.
Við einsetjum okkur að vinna
með öðrum þjóðum að friði og
virðingu fyrir jörðinni og öllu
mannkyni.

Í þessu ljósi setjum við okkur
nýja stjórnarskrá, æðstu lög
landsins, sem öllum ber að
virða.“

Katrín Oddsdóttir
mannréttindalögfræðingur

Helga Baldvins
Bjargardóttir,
lögfræðiráðgjafi
Samtakanna ’78
ÖRVIÐTAL
Nafn, fornafn, aldur
Alda Villiljós, hán, 32 ára.
Hvenær fórstu fyrst í gleðigöngu?
Löngu áður en ég kom út fyrir sjálfu mér, hvað þá
öðrum – ég man að í síðustu bekkjum grunnskóla
fórum ég og vinkona mín og gengum á eftir göngunni
niður Laugaveginn því okkur fannst það svo gaman
og fórum alltaf til að sýna stuðning. Ég tók svo þátt
í göngunni sjálfri í fyrsta skipti 2014, en þá sótti ég
um löngu eftir að fresturinn rann út og fékk pínulítið
pláss á milli atriða til þess að dreifa litlum miðum
með upplýsingum um það hvað kynsegin væri. Við
prentuðum allt of fáa út, svo eftir að við kláruðum þá
gekk ég restina af göngunni með Intersex Íslandi.
Hefur þú farið í gleðigöngu annars staðar en á Íslandi?
Ég fór einu sinni sem áhorfandi í London, og það var
svo yfirþyrmandi mikið af fólki og mikið kraðak að ég
gafst eiginlega upp strax, enda gat ég ekki séð neitt
af göngunni sjálfri! Ég bjó í nokkur ár erlendis en kom
eiginlega alltaf heim til Íslands í júní, svo ég missti alltaf
af göngunum úti – og var oft farið út aftur í ágúst og
missti þá af göngunni hér.
Hver er þín uppáhaldsminning tengd Gleðigöngunni og
hvaða ár var það?
Það er erfitt að velja, því í hvert skipti er það svo
magnað og töfrum líkast að ganga, sama með hverjum
það er! Ætli eftirminnilegasta atriðið sé samt ekki þegar
Trans Ísland gekk með líkkistu og stóran borða sem
stóð á „Þögnin drepur“. Bæði fannst mér það ótrúlega
áhrifamikið, en að auki var ótrúlega erfitt að ganga
alla leið án þess að vera skælbrosandi allan tímann! Við
vildum öll vera alvarleg eins og við værum við alvöru
útför. Fyrir undirbúninginn fyrir atriðið var líka fyndið
að nálgast bróður minn, sem hafði smíðað líkkistu
nokkrum árum áður fyrir myndlistarverkefni, og spyrja
hvort hann ætti hana ennþá, og hvort Trans Ísland
mætti fá hana lánaða!
Hvers vegna gengur þú?
Eitt af aðalmarkmiðunum mínum í lífinu núna er
að vera sú manneskja sem ég hefði sjálft þurft á að
halda á yngri árum, og fyrir það markmið finnst mér
ótrúlega mikilvægt að geta verið sýnilegt og opið
varðandi mína kynímynd og upplifun af kyni. Svo að
stórum hluta geng ég til að auka sýnileika fólks sem
brýtur hefðbundnar ímyndir fólks varðandi kyn og
til að styðja við það félag sem ég geng með í þeirra
atriði og skilaboðum. Annar stór hluti er sá að mér
finnst gleðigangan ótrúlega mikilvæg kröfuganga,
enda eigum við ennþá langt í land með að ná fullum
réttindum hinsegin fólks, bæði hérlendis og annars
staðar. En auðvitað er hluti af því líka af því að það
er svo stórkostleg upplifun að ganga með hinsegin
stórfjölskyldunni minni og sjá allt fólkið koma til þess
að fagna okkur og með okkur. Það tók mig rosalega
mörg ár að sætta mig við eigin hinseginleika og það er
ólýsanleg upplifun fyrir bæði mig og barnið innra með
mér að taka þátt í þessari ótrúlega mikilvægu göngu.
77