Náttúrufræðingurinn - 2009, Blaðsíða 10

Náttúrufræðingurinn
10
í Ameríku frá Michigan í Banda-
ríkjunum og norður til norð-
an-verðs Quebec og Manitoba í
Kanada.21,23,24,37 Ekki mjög algeng í
Englandi, Mið-Evrópu og Asíu.46 Á
Íslandi er tegundin fremur algeng
nema á hálendinu (2. mynd g).
Litningatala: Ferlitna (2n = 4x =
32) á Íslandi,7,8 Svalbarða, Noregi,30
Svíþjóð6 og Kanada.24
8. Vorperla (Draba verna L.)
Samnefni: Erophila verna (L.) DC,23 E.
verna (L.) Chev. og E. vulgaris DC.5
Lýsing: Einær. Hæð 3–15 cm.
Blóm hvít, krónublöð klofin allt að
miðju. Blöð í stofnhvirfingu, með
kvíslhárum, nær heilrend. Stönglar
blaðlausir, hárlausir. Blómleggir
langir. Skálpar hárlausir, oddbaug-
óttir, nokkuð kúptir. Fræ brún. Nýjar
plöntur spretta af fræi á haustin,
blómstra snemma á vorin (apríl–
maí) og sölna snemma. (8. mynd).
Kjörlendi: Melar, áreyrar og
sandar. Láglendistegund, hefur
hæst fundist í 350 m y.s.
Útbreiðsla: Finnst um alla
Evrópu nema á norðurskautinu,
er upprunnin í Evrasíu en var
orðin nokkuð útbreidd í Norður-
Ameríku strax á 18. öld, finnst
nú mjög víða um álfuna.5,37,47
Hérlendis finnst hún allvíða
á Norður- og Austurlandi en er
sjaldséðari í öðrum landshlutum
(2. mynd h).
Litningatala: Íslensk eintök, sem
Löve-hjónin greindu sem Erophila
verna (L.) F. Chev. ssp. duplex
(Winge) Winge, voru greind sem
ferlitna (2n = 4x = 32).8 Þekktar
eru margar aðrar litningatölur fyrir
vorperlur: 2n = 14, 16, 24, 30, 32, 34,
36, 38, 40, 52, 54, 58, 60 og 64.5,27
Umfjöllun um íslensku
tegundirnar
Draba oxycarpa Sommerf. og
Draba alpina L.
Tegundirnar Draba alpina L. og D.
oxycarpa Sommerf. eru afskaplega
líkar útlits og voru báðar flokkaðar
sem D. alpina áður. Þær verða tæp-
ast aðgreindar nema á aldinstigi
eða með litningatalningu þar sem
D. oxycarpa er áttlitna (2n = 64) en D.
alpina tílitna (2n = 80). Það var ekki
fyrr en nú á síðustu áratugum sem
D. oxycarpa var almennt aðgreind
frá D. alpina sem sérstök tegund,30
en fram að því höfðu komið fram
misvísandi litningatölur fyrir
plöntur sem allar voru taldar til
D. alpina, stundum 2n = 64 en
stundum bæði 2n = 64 og 2n =
80.6,8,45,48–50 Telja má líklegt að í
einhverjum tilvikum hafi verið
um að ræða D. oxycarpa.
Tilraunir hafa bent til að D.
oxycarpa og D. alpina séu vel að-
greindar tegundir þrátt fyrir líkt
útlit. Blendingar þeirra hafa reynst
með öllu ófrjóir og þær eiga að
líkindum engan tvílitna forföður
sameiginlegan, heldur eru fulltrúar
tveggja sjálfstæðra þróunarlína.30,51
Sýnt þykir út frá útlitseinkennum að
íslensk fjallavorblóm tilheyri D. ox-
ycarpa. Það kom fyrst fram í Atlas
Florae Europaeae frá árinu 19969 en
allar aðrar heimildir telja þau til
D. alpina.8,10–14,18–20,52 Hins vegar er
ekki útilokað að D. alpina finnist
einnig hér á landi og því til stuðn-
ings má nefna að Löve-hjónin gáfu
upp 2n = 80 fyrir íslensk eintök
sem þau greindu sem D. alpina.
Ekki er þó rétt að nota niðurstöð-
ur talningar þeirra til að draga
afdráttarlausa ályktun um að D.
alpina finnist hér þar eð upplýsing-
7. mynd. Grávorblóm (Draba incana). Ljósm./Photo: Hörður Kristinsson.