Náttúrufræðingurinn - 2009, Blaðsíða 19

19
Tímarit Hins íslenska náttúrufræðifélags
Inngangur
Til að öðlast aukinn skilning á jarð-
fræðilegri uppbyggingu Íslands
þarf frekari vitneskju um aldur
helstu jarðlaga eða jarðlagaeininga.
Fremur lítið er vitað um nákvæm-
an aldur íslenskra jarðlaga og fáum
aldursgreiningaraðferðum er hægt
að beita. K-Ar og Ar-Ar aðferðirnar
hafa reynst best til aldursákvörðun-
ar á gosbergi en C-14 aðferðin hefur
verið notuð á lífrænar leifar. Öðrum
þekktum aðferðum, sem notaðar
hafa verið erlendis, eins og geisla-
virkri klofnun rúbidíums í strontíum,
Markmið rannsóknar þessarar var að aldursgreina ungt íslenskt berg
með rúbidíum (Rb) og strontíum (Sr) samsætum. Til þess að hægt sé
að aldursgreina með Rb-Sr aðferðinni þarf að ganga úr skugga um að
bergið sem á að aldursgreina sé samstofna og hafi ólík Rb/Sr-hlutföll.
Styrkur og samsætuhlutföll Rb og Sr voru mæld í yngstu hraunum
Ljósufjalla á Snæfellsnesi, bæði súrum og ísúrum. Nýjar rannsóknir á
bæði aðal- og snefilefnum í þessum hraunum benda eindregið til þess að
þau hafi myndast við mikla hlutkristöllun.1 Sýnin frá Ljósufjöllum eru
því samstofna. Hlutföll Rb/Sr (0,116–153) og 87Sr/86Sr (0,70350–0,70476)
eru þau hæstu sem mælst hafa á Íslandi til þessa og endurspegla þannig
hversu langt hlutkristöllun hefur gengið. Jafnaldurslínur má draga milli
sýnanna á grafi sem hefur 87Rb/86Sr á x-ás og 87Sr/86Sr á y-ás. Hægt er
að draga þrjár línur milli sýnanna úr Ljósufjallaeldstöðinni. Þær gefa
aldursbilið 140 þúsund ár til 420 þúsund ár, sem er því aldur yngstu
goseininga Ljósufjalla. Þessar niðurstöður sýna að auðveldlega má nýta
Rb-Sr aldursgreiningaraðferðina á íslenskt berg.
Ingibjörg Snædal Guðmundsdóttir og Olgeir Sigmarsson
1. mynd. Ljósufjöll með Eldborg í forgunni. – Ljósufjöll mountains. Ljósm./Photo: Olgeir Sigmarsson.
Aldur yngsta
bergs Ljósufjalla
á Snæfellsnesi
Náttúrufræðingurinn 77 (1–2), bls. 19–23, 2008
Ritrýnd grein