Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2007, Page 34

Múlaþing
Grjótárvirkjun Helga Garðarsonar. Ofan við skúrinn sést í aðrennlispípuna. Virkjunin hefur gengið í 20
ár og dugað vel. Ljósmyndari og eigandi myndar: Helgi Máni Sigurðsson.
Orkufrekur atvinnurekstur - erfið
fjárhagsstaða
Rafveitu Eskifjarðar var aldrei ætlað að afla
hreppnum tekna. Fyrstu áratugina átti hún
að veita íbúunum þau lífsgæði sem fólust í
raflýsingu. Eftir 1945 var stefnunni breytt
því að þá tók rafveitan að útvega
almenningi og fyrirtækjum staðarins orku
til fleiri hluta í stórum stíl. Þar vóg þyngst
að hafínn var orkufrekur atvinnurekstur.
Lífið á Eskifirði hélt áfram að snúast um
fisk en fiskvinnslan færðist að rniklu leyti
frá söltun til frystingar. Hraðfrystihús
Eskiijarðar tók til starfa árið 1947 og varð
langstærsti vinnustaðurinn í sögu hreppsins.
Það þurfti mikla raforku sem aðeins var
hægt að útvega með dísilstöðvum og var
það gert. Fleiri fyrirtæki bættust í hópinn
síðar, m.a. fiskbræðsla.
Fyrstu áratugina, meðan rafmagnið var
eingöngu unnið með vatnsorku og notað til
ljósa, var gætt ítrasta spamaðar í rekstri
rafveitunnar. Fram til 1945 vom gjöld og
tekjur líklega nokkum veginn í jafnvægi, þó
að halli hafi verið sum árin. Verulegur halli
sást hins vegar fyrst þegar rafveitan fór að
kaupa og reka æ fleiri dísilvélar til að anna
raforkuþörfinni því að olían var dýr. Á móti
komu tekjur til hreppsins af rekstri fyrir-
tækjanna og framlög úr ríkissjóði, m.a.
atvinnuaukningarfé. Árið 1952 lýsti
rafveitunefndin því yfir að rafveitan yrði
ekki rekin hallalaust nema hreppurinn
greiddi bæði afborganir og vexti af skuldum
hennar. Á það mun hreppsnefndin hafa
fallist. Samkvæmt rekstrarreikningi rafveit-
unnar fyrir árið 1952 nam framlag
Eskifjarðarhrepps fjórðungi af tekjum
hennar. Hlutfallið var svipað næstu árin.30
30
Einar Bragi: Eskifjörður í máli og myndum 29, Gjörðabók Rafveitunefndar 1952-57, Reksturs- og efnahagseikningur Rafveitu
EskiQarðar 1952-55, fundargerðir hreppsnefndar Eskiijarðarhrepps 1954-57.