Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2007, Blaðsíða 154

Múlaþing
\
í íslenskri orðsiijabók (1989)1 er austfírska munnmælasagan tekin upp, en talin vafasöm. „E.t.v.
fremur lágþýsk gælumynd af nöfnum eins og Mechthild“, segir þar. í ritgerð Gísla Jónssonar fv.
menntaskólakennara á Akureyri, um ,Nöfn Norð-Mýlinga 1703-1845‘ (1989)2 ritar hann: ,Mekkín
er merkilegt nafn. Svo hétu fjórar konur 1703, tvær í Múlasýslu hvorri. Á nafninu hef ég hvergi
séð árennilegar skýringar og veit ekki hvort það tíðkast með einhverjum öðmm þjóðum. Ekki hef
ég fundið það í mannanafnabókum Dana (DGP), Færeyinga (Jákup í Jákupsstovu 1974),
Englendinga (ODN) og Þjóðverja (Drosdowski 1974, Bahlow 1985). í hinni síðasttöldu fmnst
ekki stuðningur við þann möguleika að nafnið sé gælu- eða styttingarnafn úr lágþýsku
Mechthild(e). Of langsótt linnst mér að setja það í samband við franska ættamafnið Mechain, en
til greina getur komið að nafnið sé dregið af borgarheiti í Múhameðslöndum, t.d. Mekka í Arabiu
eða Mekines 1 Marrokó, og eigi jafnvel rætur að rekja til Tyrkjaránsins, með einum eða öðrum
hætti.“
í bókinni Nöfn Islendinga (1991 )3 segir að uppruni nafnsins sé óviss. Þeirri tilgátu er samt
slegið fram, að það sé komið frá Norður-Þýskalandi: „Stuttnefnið Mecke er uppmnalega frísneskt
og notað um þær konur sem heita nafni er hefst á Mein-. Forliðurinn Mein- var á eldra stigi Megin-
, affomháþýska orðinu magan, megin „kraftur, afl“, 1 tslensku magn, megin í sömu merkingu, sjá
t.d. Magnhildur, Matthildur.“
Svavar Sigmundsson, forstöðumaður Ömefnastofnunar, leitaði nýlega að Mekkínar-nafni á
Internetinu og fann aðeins Mekkin Lynch, sem er íþróttakona í USA, og Mekkin Elin í Kanada.
Sú síðamefna er af íslenskum ætmm og að öllum líkindum hin líka. Steinunn Jóhannesdóttir
rithöfundur segist hvorki hafa fundið þetta nafn í arabískri nafnabók sem hún á, né í öðrum
erlendum heimildum. (Svavar Sigm. bréf. 18. okt.2004).
Mekkínarnafn á 17. og 18. öld
Þegar ég hóf athugun á Mekkínamafni
byrjaði ég á því að skrá þær konur sem þetta
nafn höfðu borið og leita eftir hver þeirra
væri elst. Þá kom í ljós að Einar Jónsson
ættfræðingur hafði gert grein fyrir skoðun
sinni á þessu máli í Ættum Austfirðinga (við
nr. 12587)4
Einar telur að Mekkín Björnsdóttir á
Berunesi á Berufjarðarströnd hafi verið
fyrsta konan sem bar þetta nafn á íslandi.
Hún var dóttir Björns Hermannssonar
bónda þar (6706 í Æ.Au.). Mekkín er talin
siðust af börnum Björns og Margrétar
Bjarnadóttur (sem var dótturdóttir séra
Einars í Eydölum), og álítur Einar að hún
geti tæplega verið dóttir Margrétar, tímans
vegna, en telur líklegt að hún sé dóttir
Tyrkja-Ólafar, er svo var kölluð, vegna þess
að hún var hemumin af Tyrkjum 1627 og
líklega leyst út 1636, en þá er Ólöf
Jónsdóttir skráð meðal hinna útkeyptu
Islendinga. Hefur ofangreind sögn um
uppmna Mekkínamafnsins fylgt afkomend-
um hennar á Mýram í Homafírði. Ekki er
ljóst hvort Ólöf þessi varð síðari kona
Björns, eða að hann hafi átt Mekkínu utan
hjónabands.
Séra Einar telur að Tyrkja-Ólöf geti
einnig verið móðir séra Snjólfs Bjömssonar
í Stöð í Stöðvarfirði, en yngsta bam hans
hét Mekkín. Hafí Snjólfur þá skírt hana eftir
152