Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.2007, Page 89

Búsetuminjar á Hraundal í Útmannasveit
Bœjarhóll (Möngutœttur sunnan Hraundalsár gegnt Innri-Skaga. Mýrnesskarð (Mínuskörð) til vinstri, þá
Jónsfjall og Jónsskarð. Ljósmynd: H. G..
í ritinu Sveitir og jarðir í Múlaþingi
segir að Hjaltastaður eigi afrétt í Kirkju-
tungum og á sunnanverðum Hraundal að
mörkum við Eiðaþinghá.13 Við formleg
skipti á jörðinni Hjaltastað véfengdi hrepps-
nefnd eignarrétt Hjaltastaðar á þessu
afréttarlandi.14 Þess ber að geta að í sóknar-
lýsingu 1842 segir fyrirvaralaust að syðri
hluti Hraundals „er almenningur“, sbr.
ofangreinda tilvitnun.15
Smalasvæði neðan Höltnár og út fyrir
Fosshnjúka er nefnt Hálsar og eru innan
þess ýmis hálsaömefni. Það er innan marka
jarðanna Hrjótar, Ánastaða og Kóreksstaða
og mætast mörk þeirra síðastnefndu í
Höltnárósi.
Fjallskil í Hjaltastaðarþinghá vom alla
síðustu öld og sennilega um aldir
framkvæmd á félagslegum gmnni meira en
almennt gerðist í sveitum á Héraði og
ástæðan sennilega sú að meirihluti jarða í
þinghánni hafði ekki beint aðgengi að
afrétt. Dagsverk í löggöngum voru reiknuð
til verðs og greiddu ljáreigendur fyrir þau í
hlutfalli við ijáreign en ekki miðað við þann
ljárfjölda sem kom af viðkomandi afréttar-
svæði. Þannig fengu ljallsíðubændur
nokkuð fyrir sinn snúð þótt ekki væm tekin
nein upprekstrargjöld.16
Allur Hraundalur er í Hjaltastaðar-
þinghá eins og hreppamörk við Eiðaþinghá
voru til skamms tíma. Þau liggja frá
Hraundalsvarpi til vesturs á vatnaskilum á
13 Sveitir og jarðir í Múlaþingi II, Egilsstaðir 1975, s. 310-311.
14 Landamerki Grænuhlíðar og Hjaltastaðar, skráð og undirrituð 28. janúar 1982 með tilvísun í bókun hreppsnefndar 28. júní
1982.
15 Múlasýslur. Sýslu- og sóknalýsingar. Reykjavík 2000, s.190.
16 Sævar Sigbjamarson, minnisblað til H.G. haustið 2006.
87