Saga - 2013, Qupperneq 40

kvaddi Reshetov á fund siðameistara utanríkisráðuneytisins106 á
þeirri forsendu að greinaskrifin jöðruðu við afskipti af innanríkis-
málum. Sendiherrann fékk tiltal, en var ekki ávíttur.107
Simon Wiesenthal-stofnunin ætlaði ekki að láta íslensk stjórn-
völd komast upp með að stinga málinu undir stól. Í október sendi
Zuroff Hallvarði Einarssyni ríkissaksóknara bréf, þar sem kom fram
að stofnunin hefði undir höndum söguleg gögn sem vörpuðu ljósi
á athafnir Miksons í Eistlandi. Zuroff vildi vita hvort ríkissaksókn-
ari væri reiðubúinn að hefja dómsrannsókn á hendur Mikson, enda
hefði hann úrslitavald um slíkt en ekki lögfræðingar ríkisstjórnar-
innar. Zuroff fór fram á að mega senda ríkissaksóknara umrædd
gögn svo að unnt yrði að hefja rannsókn á málinu.108 Ef það gengi
ekki velti Zuroff einnig fyrir sér þeim möguleika að óska eftir því að
fjölskyldur meintra fórnarlamba Miksons höfðuðu einkamál gegn
honum. Loks útilokaði Zuroff ekki að setja á svið réttarhöld á Ís -
landi (mock trial) án þátttöku íslenskra dómstóla, þar sem dæmt yrði
í máli Miksons að honum fjarstöddum. Slík réttarhöld hefðu án efa
vakið mikla athygli fjölmiðla. En sú hætta var fyrir hendi að þau
yrðu túlkuð Mikson í hag þar sem þau gætu vakið upp gamlar
minningar um sýndarréttarhöld frá Sovéttímanum, þar á meðal yfir
Eistum. Niðurstaðan varð sú að Zuroff ákvað að auka þrýstinginn á
ríkissaksóknara. Auk þess fór hann til Eistlands í nóvember til að
afla fleiri gagna og átti fundi með Mart Laar forsætisráðherra, Lagle
Parek innanríkisráðherra og Kaid Karna dómsmálaráðherra.109
Í byrjun febrúar 1993 kom Zuroff síðan til Íslands til að kynna
stjórnvöldum vitnisburði úr réttarhöldunum í Tallinn árið 1961. Í
skjölunum, sem voru á vegum KGB, var að finna 43 undirritaða
vitnisburði. Þar kom fram að Mikson hefði sjálfur tekið 30 manns af
lífi og fyrirskipað morð á 150 til viðbótar.110 Niðurstaða Zuroffs var
um deilanleg, enda var ekki unnt að leggja að jöfnu vitnisburði
þeirra sem kváðust hafa verið beinir sjónarvottar að meintum
morðum Miksons og þeirra sem höfðu heyrt um þau frá þriðja aðila.
En samkvæmt gögnunum mátti tengja Mikson við morð, einkum á
valur ingimundarson38
106 Morgunblaðið 20. október 1992, bls. 56.
107 Morgunblaðið 21. október 1992, bls. 4.
108 Skjalasafn ríkissaksóknara, mál Eðvalds Hinrikssonar, 10.10. 8, bréf, Efraim
Zuroff til Hallvarðs Einarssonar, ríkissaksóknara, 25. október 1992.
109 Morgunblaðið 18. nóvember 1992, bls. 4.
110 Morgunblaðið 2. febrúar 1993, bls. 20.
Saga vor 2013 NOTA_Saga haust 2004 - NOTA 8.5.2013 12:22 Page 38