Saga - 2013, Qupperneq 51

fjölmiðla, m.a. Pressunnar og Stöðvar 2, hafi aukið þrýstinginn. Þótt
Zuroff nyti stuðnings ísraelskra stjórnvalda átti hann persónulega
mikinn þátt í að endurvekja umræður um samvinnu Eista við
Þjóðverja í síðari heimsstyrjöld. Barátta hans neyddi eistnesk stjórn-
völd til að beina sjónum að þætti Eista í hernámi Þjóðverja og þátt-
töku í stríðglæpum. Á Íslandi urðu afskipti hans til þess að vekja
spurningar um ábyrgð Íslendinga á að skjóta skjólshúsi yfir meinta
stríðsglæpamenn. Aðferðir Zuroffs voru ekki hafnar yfir gagnrýni,
enda gekk hann mjög hart fram í málinu. Hann nefndi t.d. alltaf
hæstu tölu meintra fórnarlamba Miksons, þótt hún væri stundum
byggð á orðrómi. Jafnvel ísraelsk stjórnvöld töldu að sannanir gegn
Mikson væru ekki nægar til að styðja kröfu um framsal hans til Ísra-
els. Zuroff taldi augljóslega nauðsynlegt að ganga eins langt og
hann gæti til að hreyfa við íslenskum og eistneskum stjórnvöldum.
En stundum varð framganga hans til að auka samúð með Mikson
vegna þess hve aldraður hann var og þess að hann var augljóslega
ófær um að bregðast við ágangi fjölmiðla. Það sama gerðist í Frakk -
landi þegar stríðsglæparéttarhöldin yfir franska embættismannin-
um Papon fóru fram. Hinn mikli þrýstingur hefur vafalaust einnig
ýtt undir þá gagnrýni að Ísraelar væru í engri stöðu til að prédika
yfir öðrum þjóðum vegna stefnu sinnar gagnvart Palestínu mönn -
um. Slíkur samanburður var dæmi um varnarviðbrögð, þótt hann
endurspeglaði einnig samúð með málstað Palestínumanna á Íslandi.
Sú hugmyndafræðilega tilraun sem gerð var á kaldastríðstíman-
um til að stofna til bræðrabanda milli Íslands og Eystrasaltsríkjanna
öðlaðist nýtt líf eftir að Sovétríkin liðuðust í sundur. Hér vó þyngst
stuðningur íslenskra stjórnvalda við sjálfstæðisyfirlýsingu Eystra -
saltsríkjanna. Eistnesk stjórnvöld vildu ekki láta ásakanir Simon
Wiesenthal-stofnunarinnar veikja Mikson eða spilla fyrir samskipt-
unum við íslensk stjórnvöld. Sömuleiðis vildu íslensk stjórnvöld
ekki að málið kæmi niður á samskiptum ríkjanna. Neikvæð við -
brögð Jóns Baldvins Hannibalssonar, sem átti mestan þátt í að taka
upp á ný stjórnmálasamband við Eystrasaltsríkin, við ásökunum
Simon Wiesenthal-stofnunarinnar báru því vitni. Þetta óformlega
bandalag milli íslenskra og eistneskra stjórnvalda þjónaði hags-
munum Miksons því að það leiddi til aðgerðaleysis í máli hans. En
vinsamleg afstaða Davíðs Oddsonar gagnvart Ísrael og spennan í
samskiptum þeirra Jóns Baldvins Hannibalssonar flækti málið. Segja
má að Davíð hafi leitast við að fara bil beggja: Annars vegar var
hann ekki reiðubúinn að hafna ásökunum á hendur Mikson, enda
mikson-málið sem „fortíðarvandi“ 49
Saga vor 2013 NOTA_Saga haust 2004 - NOTA 8.5.2013 12:22 Page 49