Saga - 2013, Page 70

væru það aðeins karlar sem fengju að nota þau. „Karlmennirnir
mega mentast, þeir mega velja sér æfistarf eftir geðþótta sínum og
hæfileikum, mega fylgjast með tímanum, vera frjálsir að fara allra
sinna ferða, ráða lögum og lofum.“ Konan, á hinn bóginn, „á að
standa í sömu sporum, til hennar má þróunin ekki ná, hún er það
eina í þessum hverfula heimi, sem á að vera óumbreytanlegt.“ Og
þegar „þessi úrskurður kemur úr herbúðum sjálfra kvennanna, má
með sanni segja að hann komi úr hörðustu átt“, sagði hún.36
Varðandi spurninguna um „færni“ kvenna, sem var kjarni þess-
ara umræðna, þá virðist niðurstaðan í umræðu tímabilsins hafa
orðið sú að hún takmarkaðist við hið hefðbundna kvenlega kyn-
hlutverk. Hugmyndaleg átök þess enduðu þannig að verulegu leyti
í mæðrahyggju og eðlishyggju. Konur væru drottningar í „kóngs-
ríki“ heimilisins, eins og Sigurlaug Knudsen orðaði það á svo há -
fleygan hátt. „Fullveðja samverkamenn“ á öllu þjóðfélagssviðinu,
eins og Inga Lára Lárusdóttir vildi leggja áherslu á, væru þær á hinn
bóginn ekki.37
1948 til 1976: Jafnræðisrökum vex fylgi
Eftir deilur þær sem raktar voru hér að framan var fremur hljótt um
jafnréttisumræðu um nokkurt skeið og hafa árin 1920–1960 stund-
um verið kölluð þöglu árin í íslenskri kvennabaráttu.38 Það er þó
nokkur einföldun. Árið 1948 flutti Hannibal Valdimarsson, þing -
maður og verkalýðsleiðtogi, til að mynda „frumvarp til laga um
réttindi kvenna“ sem gerði ráð fyrir jafnrétti kvenna og karla á öll-
um sviðum, en konum hafði á þessum tíma fjölgað á vinnumarkaði
og þátttaka þeirra í opinberu lífi aukist.39 Viðbrögðin gefa til kynna
að losnað hafi um sérstöðurökin. Enn fremur hafði orðið sú megin-
breyting á umræðunni að farið var að nota markvisst gögn um
stöðu kynjanna. Í greinargerð með frumvarpinu gaf Hannibal ítar-
sigríður matthíasd. og þorgerður einarsd.68
36 19. júní 11. árg. 5. tbl. (maí 1928), d. 65–69 [„Án er ilt gengi, nema heiman hafi“].
37 Sjá ítarlegri umfjöllun í Sigríður Matthíasdóttir, Hinn sanni Íslendingur, bls.
319–355.
38 Sigríður Th. Erlendsdóttir, „„Til færri fiska metnar“. Hlutur Kvenréttinda -
félags Íslands í kjarabaráttu kvenna 1920–1960“, Íslenskar kvennarannsóknir.
Ritstj. Helga Kress og Rannveig Traustadóttir (Reykjavík: Rannsóknastofa í
kvennafræðum 1995), bls. 279–289.
39 „Verða sett ný lög um réttindi kvenna?“ Alþýðumaðurinn 15. mars 1949, bls.
2–4.
Saga vor 2013 NOTA_Saga haust 2004 - NOTA 8.5.2013 12:22 Page 68