Saga - 2013, Blaðsíða 76

Jóhönnu Sigurðardóttur var talin geta leitt til þess að (kven)kynið
sjálft — en ekki hæfileikarnir — yrðu nú allsráðandi við stöðuveit-
ingar í þjóðfélaginu, en slíkt ástand hlaut að vera í hrópandi ósam-
ræmi við þá kröfu nútímasamfélags að „hæfni einstaklingsins“ réði
för. Má þar benda á orð Sigurlaugar Bjarnadóttur, sem sagði mennt-
un kvenna réttu leiðina til jafnréttis, líkt og nafna hennar Knudsen
hafði lagt áherslu á rúmlega hálfri öld áður, þegar hún hélt því fram
að konur skorti það sem til þyrfti, þ.e. menntun eða hæfni. En hafa
skal í huga að hvatinn að frumvarpi Jóhönnu var einmitt sá að minna
hæfir karlar höfðu verið teknir fram yfir hæfari konur í opinberum
stöðuveitingum. Varla er hægt að hugsa sér skýrari staðfestingu á að
vandinn var ekki skortur á hæfni eða menntun kvenna. Þetta hafði
þó ekki áhrif á umræðuna og hún var ekki sett í samhengi við hin
nýju dæmi um mismunun. Enginn nefndi það einu orði að það væri
niðurlægjandi fyrir karlana að hafa verið teknir fram yfir hæfari konur.
1984: Jafnræðis- og sérstöðurök fyrir
aðgerðum í þágu kvenna
Á árunum 1981–1985 stóð yfir langdregin endurskoðun á jafnréttis-
lögunum. Forsetakjör Vigdísar Finnbogadóttur árið 1980 og krafa
kvennahreyfinga sköpuðu þrýsting á stjórnvöld. Þróunin á alþjóða -
vettvangi ýtti einnig undir kröfu um breytingar, þar sem aukin
áhersla var lögð á að bann við mismunun væri ekki nægjanlegt held-
ur þyrfti markvissar aðgerðir af hálfu stjórnvalda til að koma á jafn-
rétti.58 Það er athyglisvert að nú gengu hugmyndir um „sérstöðu
kvenna“ í endurnýjun lífdaga með Kvennalistanum. Á fyrsta og
öðrum áratug 20. aldar höfðu kvenréttindakonur reynt að snúa
viðteknum kvenleikahugmyndum sér í hag í opinberu lífi. Kvenna -
listinn gerði slíkt hið sama, en hann spratt úr öðrum aðstæðum og
hafði aðrar áherslur. Sérstöðurökin tóku á sig nýja mynd, hugtaka-
forðinn var annar en á fyrri hluta 20. aldar og nú var vísað í félags-
mótun og menningu í stað eðlishyggju áður. Fram komu hugmyndir
um „kvennamenningu“, „sérstakan reynsluheim kvenna“ og „hina
sigríður matthíasd. og þorgerður einarsd.74
58 Vef. Alþingi. Frumvarp til laga um jafna stöðu og jafnan rétt kvenna og karla.
(Lagt fyrir Alþingi á 107. löggjafarþingi 1984.) [48. mál] Sjá greinargerð á
http://www.althingi.is/altext/107/s/pdf/0048.pdf, 21. janúar 2013. Sjá enn-
fremur sögulegt yfirlit í grein Brynhildar G. Flóvenz, „Jafnréttislög í þrjátíu ár“,
bls. 5–23.
Saga vor 2013 NOTA_Saga haust 2004 - NOTA 8.5.2013 12:22 Page 74