Saga - 2013, Side 114

um, en á síðari öldum hafa aðeins veiðst þar silungur og hrognkelsi.
Hugsanlegt er þó að veiðar hafi verið stundaðar í sameiginlegu
mynni fjarðanna þriggja og gætu tóftir á Melanesi verið til vitnis, en
þær þykja benda til verbúða.51 Eins er getið til að verstöð hafi verið
í Hallgrímsey við Bæjarnes í Kollafirði en mun ekki hafa verið rann-
sakað.52 Vitað er að tók fyrir fiskgengd inn á innri hluta Breiða -
fjarðar við lok 17. aldar, en hversu langt fiskur gekk áður er ekki
ljóst. Vísbending um að fiskur hafi gengið langt inn er að 1203, lík-
lega í mars, lágu ísar við land „svo ekki fékkst til gagns af sjá í Saur -
bæ“, eins og það er orðað.53 Um vorið eða snemmsumars 1243 reru
Þórður kakali og menn hans úr Flatey og voru komnir „suður undir
eyjarnar“, væntanlega Fagurey, Arney og Langey, nærri Dögurðar -
nesi, og fundu þar fiskimenn á báti.54 Þá er sérstakt að danskir og
síðan þýskir kaupmenn fengu leyfi til að skilja eftir veturlegumann
með varning á Kollabúðum við lok 16. aldar. Sams konar leyfi fengu
þeir fyrir veturlegumann á Barðaströnd.55 Eins eru sterkar vísbend-
ingar um að Þjóðverjar hafi stundað verslun á Svínanesi og í
Skálmafirði fyrir um 1600.56 Virðist ekki sennilegt að erlendir kaup-
menn hafi haft svo mikið við nema þarna hafi verið fisk að fá. Um
miðbik 18. aldar lifðu sagnir um fiskveiðar við Reykjanes og er
orðað svo: „Ud paa Reikenæset har i gammel Dage været noget
Fiskerie af Söen men nu længe siden er den Nytte omme …“.57
Sagnir um þetta gátu stuðst við örnefni og fornleifar.
helgi þorláksson112
51 Guðmundur Ólafsson og Mjöll Snæsdóttir, Leiðangur gerður vestur í Barða -
strandarsýslu 23.–25. ágúst 1974. (Reykjavík 2011). [Óútgefin skýrsla úr fórum
Guðmundar.].
52 Lýður Björnsson, „Flatey verður verslunarstaður“, Ársrit Sögufélags Ísfirðinga
42 (2002), bls. 159–160; Bergsveinn Skúlason, Múlasveit, Útskæfur. Þættir úr
Breiðafirði (Reykjavík: Leiftur 1974), bls. 234–235.
53 Islandske Annaler indtil 1578. Útg. Gustav Storm (Christiania 1888), bls. 62;
reyndar ritað „tilgangs“ fyrir „til gagns“.
54 Sturlunga saga II, bls. 31–32.
55 Kancelliets brevbøger 1593–1596. Útg. L. Laursen (Kaupmannahöfn: Rigsarkivet
1910), bls. 576–577. Talað er um Kulleboder og Bardestrand. Endurtekið, sbr.
Kancelliets brevbøger 1596–1602. Útg. L. Laursen (Kaupmannahöfn: Rigsarkivet
1913), bls. 268.
56 Meginheimild er vitnisburður Olaviusar frá um 1775 og svo tóftir, sbr. Ólafur
Olavius, Ferðabók II. Þýð. Steindór Steindórsson frá Hlöðum (Reykjavík:
Bókfellsútgáfan H.F. 1965), bls. 244.
57 Olafer Arnesen [Ólafur Árnason], Sandfærdig Beskrivelse over Bardestrands
Syssels [svo] udi Island samt indbegrebne Öer og Holmer. Sýslulýsingar
Saga vor 2013 NOTA_Saga haust 2004 - NOTA 8.5.2013 12:23 Page 112