Saga - 2013, Blaðsíða 176

við að hanna bókstafinn fyrir frumstæða tölvuprentara (bls. 162) og deilur
um íslenska stafi í alþjóðlegum stafatöflum (bls. 168–169). Enn meiri vinna
hefur farið í leturgerð, myndvinnslu og umbrot bókarinnar sjálfrar, sem er
góðra gjalda vert, og bagalegt að sú afstaða til verksins skuli ekki hafa ráðið
för um gæði umfjöllunar. Við bókarlok veit lesandi miklu minna um bók-
stafinn ð en vert væri. Báðir ættu betra skilið.
Már Jónsson
Svavar Gestsson, HREINT ÚT SAGT. SJÁLFSÆVISAGA. JPV útgáfa.
Reykjavík 2012. 426 bls. Nafna- og myndaskrá.
Svavar Gestsson situr á skjalasafni austurþýsku öryggislögreglunnar (Stasi)
í Berlín haustið 2010 og leitar upplýsinga um sjálfan sig. Með þessu atriði
hefst nýútkomin sjálfsævisaga hans. Svavar leiðir lesandann hispurslaust
gegnum litríkan feril sinn sem stjórnmála- og embættismanns, m.a. starfið í
Alþýðubandalaginu, á Þjóðviljanum og í utanríkisþjónustunni. Þetta er saga
stjórnmálanna á talsverðu umbrotaskeiði, saga langrar baráttu við verð bólgu,
vísitölur og hagsmunasamtök og síðast en ekki síst við pólitíska and stæðinga
í köldu stríði. Um leið er þetta persónuleg saga, fjölskyldusaga, sem hefst á
æsku og uppeldi í Dölunum og á mölinni í Reykjavík. Upp bygging bókar-
innar er annars með þeim hætti að hinu persónulega er fléttað saman við
atburði á hinu pólitíska sviði í nokkuð reglubundinni tímaröð.
Lýsingar Svavars á uppvaxtarárum sínum veita innsýn í lífsbaráttu
alþýðufólks um miðbik 20. aldar. Hann segir föður sinn hafa minnt sig
dálítið á Bjart í Sumarhúsum vegna drauma hans um að verða sjálfstæður.
Til að reyna að ná því marki fluttu foreldrar hans til baka í Dalina og hófu
búskap þegar Svavar var tíu ára. Þar hélt baslið áfram. Lýsingarnar eru gríp-
andi, sumar óvæntar því að hér er dregin upp mynd af horfnu samfélagi.
Svavar fæddist nefnilega í torfbæ og umgekkst fólk sem sumt hrærðist í
heimi 19. aldar. Einangrun og fámenni sveitarinnar leiddi til þess að al -
menna skólagöngu var þar ekki að hafa. Heimaskólar og stutt viðdvöl í
heimavistarskóla nægðu sveininum þó til að fá það háar einkunnir að hann
yrði sendur í gagnfræðaskóla til Reykjavíkur þrettán ára gamall. Víða í bók-
inni minnir Svavar lesandann annars á þær samfélagslegu breytingar sem
orðið hafa á rúmlega hálfri öld. Svo langt og kostnaðarsamt var t.a.m.
ferðalagið úr borginni í Dalina á þessum tíma að hann sá ekki foreldra sína
allan veturinn fyrstu árin.
Hér er dregin upp mynd af sjálfstæðum unglingi sem þurfti að standa á
eigin fótum. Smátt og smátt skipaði félagsmálavafstur aukinn sess í lífi hans
og á menntaskólaárum sínum var Svavar orðinn róttækur vinstrimaður.
ritdómar174
Saga vor 2013 NOTA_Saga haust 2004 - NOTA 8.5.2013 12:23 Page 174