Saga - 2013, Page 194

Eins og heiti þessa hluta gefur til kynna var þetta tími aukins vægis
rannsóknarnáms. Við upphaf tímabilsins voru fáir meistaranemar við há -
skólann og doktorsnemar voru teljandi á fingrum annarrar handar. Allt
fram undir miðjan tíunda áratuginn sótti þorri þeirra Íslendinga sem fóru í
framhaldsnám nám sitt til útlanda (bls. 666–675). Í lok tímabilsins höfðu
hins vegar opnast möguleikar á að stunda doktorsnám við allar deildir
háskólans. Árið 1990 brautskráðist einn doktor frá Háskóla Íslands en 53 frá
erlendum háskólum. Í lok tímabilsins (árið 2009) brautskráðust aftur á móti
36 doktorar frá HÍ en einungis 23 frá erlendum háskólum. Fyrirfram hefði
mátt búast við að möguleikar til doktorsnáms hér á landi myndu leiða til
fjölgunar brautskráðra doktora, en í reynd hefur þeim ekki fjölgað frá alda-
mótunum 2000. Fjölgun doktora frá Háskóla Íslands hefur haldist hendur
við fækkun doktora frá erlendum háskólum (bls. 679).
Magnús beitir hugtakinu „bóknámsrek“, sem birtast í lengingu náms og
aukinni áherslu á bóknám. Hann bendir á að slíkt rek hafi einkum átt sér stað
þegar ýmsar fjölmennar starfsstéttir á borð við kennara og hjúkrunarfræðinga
færðust upp á háskólastig með stofnun Kennara háskóla Íslands og flutningi
hjúkrunarmenntunar í Háskóla Íslands. Bók námsrekið við aldarlok og í upp-
hafi nýrrar aldar birtist hins vegar í almennri lengingu náms og hraðri fjölg-
un meistaranema í öllum deildum háskólans.
Víða má finna skemmtilegar lýsingar á viðhorfum nemenda í þessum
þriðja hluta ritsins og endurspegla þær vel breytingarnar sem urðu á háskól-
anum á umræddu tímabili. Fyrir óbreyttan lesanda má þó gera ráð fyrir að
þetta 20 ára tímabil birtist fyrst og fremst sem tímaskeið mælinga af ýmsum
toga, m.a. mælinga á rannsóknarvirkni akademískra starfsmanna, og í formi
kennslukannana.
Fyrir áhugafólk um sögu fræðslumála er Aldarsaga Háskóla Íslands kær-
komið rit. Heimildavinna er til fyrirmyndar og víða tekst höfundum vel að
varpa ljósi á þær miklu breytingar sem urðu á háskólanámi hér á landi á 20.
öldinni. Helsti annmarki verksins er sá að heildarsvipinn vantar. Bókin er
verk þriggja afar ólíkra höfunda og greinilegt er að lítið sem ekkert samráð
hefur verið um efnistök. Enginn sérstakur inngangur er að verkinu né held-
ur niðurlagskafli, þótt vissulega dragi höfundur þriðja hluta verksins saman
þræði í lokakafla. Sá kafli ber svipmót hefðbundins útdráttar. Þá skortir til-
finnanlega samræmi í því hvernig farið er með tölulegar upplýsingar. Í
fyrsta hluta ritsins eru t.a.m. ítarlegar upplýsingar um nemendafjölda og
kynjahlutfall eftir deildum háskólans, en slíkar upplýsingar vantar nánast
alveg í annan hluta þess. Þetta er raunar afar bagalegt í ljósi þess að á því
tímabili sem annar hlutinn nær til voru breytingar á deildaskipan og kynja-
hlutfalli í háskólanum mun viðameiri en á þeim tímabilum sem hinir tveir
hlutarnir taka til.
Það er athyglisvert að skörpustu greiningu á kynjakerfinu í háskólanum
er að finna í fyrsta hluta bókarinnar. Kvennabaráttu eru vissulega gerð góð
ritdómar192
Saga vor 2013 NOTA_Saga haust 2004 - NOTA 8.5.2013 12:23 Page 192