Saga - 2018, Page 226

höfundanna á pólitísku og félagslegu ástandi samtímans og það samsvari
ekki sögulegum veruleika landnámstímabilsins. Ann-Marie Long veltir
einnig ímynd Íslendinga fyrir sér en hún kýs að skoða sögulegt minni og til-
urð þess í greininni „Sturlubók and Cultural Memory“. Í greininni kryfur
hún hvernig Landnámabók skapaði forsendur nýrrar menningar og þar með
einnig forsendur nýrrar sjálfsmyndar Íslendinga. Minningar um fortíðina
eru ekki sjálfgefnar heldur tengjast því hvers við veljum að minnast og
hvernig. Fortíðarmyndin eða fortíðarmyndir geta breyst og endurskapast í
tímans rás og eru háðar því samfélagi sem skapar minningarnar. Sturlu
Þórðarson má því skilgreina sem eins konar minningasérfræðing, eins og
Snorra Sturluson og aðra höfunda miðalda. Það sem sameinar þá er að þeir
byggja upp og skapa fortíð Íslendinga með því að leggja til ýmsar upplýs -
ingar og fjarlægja aðrar, eins og fram kemur við rannsókn á ólíkum gerðum
Landnámubókar. Á tímum pólitísks og samfélagslegs óstöðugleika á Sturl -
unga öld sóttist íslensk elíta eftir því að skapa sér lögmæti með því að nota
ættfræði til að byggja upp ímynd göfugra forfeðra, eins og lögð er áhersla á
í Landnámabók. Minningar eru óskir samtímans um fortíðina og Sturla og
fleiri sagnaritarar miðalda komu til móts við þessar óskir og sköpuðu minn-
ingar framtíðar og sögu fortíðar.
Það er sjaldgæft að nöfn íslenskra miðaldarithöfunda séu þekkt og þar af -
leiðandi fágætt að geta borið saman ólík verk höfundar. Rit Sturlu Þórðar -
sonar eru þess vegna mikill fjársjóður öllum þeim sem hafa áhuga á sagn -
fræði og endursköpun hins liðna. Eitt af því sem afhjúpast þegar rýnt er í rit
Sturlu er að hve miklu leyti sagan er undirorpin vali höfunda, því sem þeir
velja að gera skil eða ekki. Þekking okkar byggist því að miklu leyti á úrvali
höfunda. Það er vitaskuld mikilvægt að greina afstöðu Sturlu til þeirra
viðburða sem hann segir frá, en áherslan á hversu hlutlaus eða hlutdrægur
hann er í ritum sínum takmarkar ef til vill sjónarhorn okkar. Sturla var ekki
bara skáld, höfðingi og lögmaður. Hann var einnig sonur, faðir og frændi.
Tilfinningalíf hans og áhugamál hafa væntanlega breyst í tímans rás, og eins
og Ármann Jakobsson bendir réttilega á eru tilfinningar okkar oftast marg-
brotnari en við höldum. Það er augljóst að fræðimenn hafa breyttar áherslur
2014 miðað við 1984; af hverju ætti ekki það sama að eiga við um Sturlu?
Hér hefur verið stiklað á stóru og ekki verið unnt að greina frá öllu inni-
haldi þessa margþætta greinasafns. Bókin er mikilvægt framlag og hvetur
til frekari rannsókna og ljóst er að þegar rýnt er í einstaklinginn Sturlu og
verk hans afhjúpast ekki einungis atburðasaga þess tímabils heldur einnig
menningar- og hugmyndasaga norrænna miðalda.
Sigríður Beck
ritdómar224
Saga vor 2018.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 30.4.2018 12:12 Page 224