Saga - 2018, Side 249

öðrum hluta verksins. Auðvelt er að fylgja þræði enda er skipulag verksins
bæði rökrétt og vel framsett.
Hugtakaflutningur á milli ólíkra sögulegra tímabila og samfélaga getur
verið varasamur og beinlínis villandi. Hugtök á borð við sjálfsmynd, kenni-
vald, jafnræði, tengslanet og söguvitund, svo einhver séu nefnd, finnast
auðvitað ekki í elstu heimildum. Þau tákna fyrirbæri sem kynslóðir síðari
tíma hafa smíðað til skýringar á eigin samtíð. Hins vegar geta nútímaleg
hugtök verið vel til þess fallin að auðvelda okkur að skilja forn samfélög og
horfinn tíma. Sverri ferst þetta vel úr hendi í Sögu Breiðfirðinga I.
Heimildaskrá Sverris er ítarleg, fyllir 12 síður (bls. 241–252). Skrár yfir
atriðisorð, staðarnöfn og mannanöfn eru ítarlegar og gagnlegar eftir því.
Sverrir tekur saman þrettán ættartölur í verkinu (sjá yfirlit yfir þær á bls.
237). Þær eru ómissandi áttaviti í því að rata um tengsl manna og kynslóða
í ættarnafnalausu landi. Myndræn framsetning á sögulegu efni getur opnað
mönnum nýjan skilning á viðfangsefnum. Því er nokkuð gagn af þeim sex
skýringakortum sem fylgja verkinu. Hugsanlega mætti nýta möguleika
skýr ingakorta í ríkari mæli í næstu tveimur bindum Sögu Breiðfirðinga en hér
er raunin.
Það sem helst stuðaði þann sem hér skrifar var eftirfarandi setningar -
hluti á bls. 7: „Sýsluskipanin sem varð til á 15. öld […]“. Hér er vafalaust
ónákvæmu orðalagi um að kenna fremur en öðru. Sú sýsluskipan sem við
þekkjum nú var hægfara ferli en ekki atburður. Nákvæmara væri að segja
að á fimmtándu og sextándu öld hafi sú sýsluskipan mótast, sem við höfum
átt að venjast í seinni tíð. Í samhengi við verkið sem hér er til umræðu er
þetta þó fullkomið aukaatriði.
Saga Breiðfirðinga I er bæði lýsandi og greinandi verk. Þá spillir ekki fyrir
að höfundur þess hefur sömu ástríðu fyrir viðfangsefninu Breiðafirði og
hann hafði þegar undirritaður sat hjá honum í tímum í námskeiðinu Íslands-
og Norðurlandasaga I árið 2004. Þar sagði hann Breiðafjörðinn vera „Mið -
jarðar haf Íslands“.
Í tímaþröng og önnum nútímans, gerast sumir menn latir við að lesa
„nýjar“ bækur. Frekar lesa þeir bók sem þeir vita fyrir víst að er góð aftur.
Og svo aftur. Sögu Breiðfirðinga I myndi ég lesa aftur.
Gunnar Örn Hannesson
ritdómar 247
Saga vor 2018.qxp_Saga haust 2004 - NOTA 30.4.2018 12:12 Page 247