Bændablaðið - 22.07.2021, Blaðsíða 26

Bændablaðið | Fimmtudagur 22. júlí 202126
LÍF&STARF
Garðyrkja felst ekki eingöngu
í að reyta arfa, grafa holur,
blanda jarðveginn með skít,
þurrum fingrum, sorgarröndum
og brotnum nöglum. Garðyrkja
snýst ekki síður um lúkkið sem
skiptir máli, réttur klæðnaður,
rétt verkfæri, réttur gróður og að
kunna rétta língóið.
Réttur klæðaburður og
snyrtimennska er það sem skiptir
mestu máli fyrir tískumeðvitað
garðyrkjufólk og að sjálfsögðu veit
það að klassískur garðyrkjuklæðnaður
fer aldrei úr tísku. Í þessu sambandi
er vert að hafa í huga að fyrr á öldum
voru yfirgarðyrkjumenn í görðum
aðalsins almennt klæddir í kjólföt.
Stíliseraður í garðinum
Vel stíliseraður garðyrkjumaður
gengur í síðbuxum og grænum
Wellington gúmmístígvélum
eða hugsanlega tékkneskum
landbúnaðargúmmítúttum. Yfir
skyrtunni er hann í peysu með
olnbogabótum úr brúnu leðri og
með Barbour-úlpu sem yfirhöfn og
berhöfðaður. Alvöru-uppar nota ekki
hanska, ekki einu sinni þegar þeir
klippa rósir og vita að stuttbuxur
eiga ekki heima í garðinum. Slíkur
klæðnaður flokkast sem siðleysi
hinna ófáguðu.
Fyrir dömur og heldri konur er
við hæfi að klæðast sokkabuxum,
hnésíðum kjól úr vönduðu efni
og í látlausum lit og grænum og
léttum Wellington-stígvélum. Sítt
hár skal bundið í frjálslegan
en snyrtilegan hnút ofan á höfðinu.
Blússan skal vera úr þver-
röndóttribómull en sé um skyrtu
að ræða skal hún vera langröndótt.
Um hálsinn skal vera slæða sem
hægt er að bregða um höfuðið fari
að blása eða þá að konan hafi á
höfðinu stráhatt og að sjálfsögðu
er Barbour-úlpan ekki langt undan.
Garðyrkjukonur nota ekki hanska
við garðvinnu enda ekki ætlast til
að þær vinni erfiðisstörf og þær
vita að það er ekki til siðs að vera
berleggjuð í garðinum.
Ræktunarstíll
Þegar kemur að garðinum er
gott að kunna skil á hinum ýmsu
garðstílum og getað slegið um
sig með almennum lýsingum að
japönskum, skandinavískum og
breskum garðstíl.
Japanskir garðar eru formfastir
og einfaldir og henta þeim sem
vilja virðast andlega þenkjandi og
djúpir í hugsun. Skandinavískir
garðar líkjast Ikea-stíl með beinum
línum og allt of mikið um þá hér á
landi, einfaldir, hugmyndasnauðir
og litlausir. Breskur garðstíll reynir
eftir megni að virðast náttúrulegur
og hentar prýðilega fyrir fólk sem
nennir ekki að vinna í garðinum og
segist vilja hafa hann villtan.
Í dag er mat-, kryddjurta-
og ræktun ávaxtatrjáa í tísku
og því nauðsynlegt að hafa
lítinn matjurtagarð, svona fyrir
eldhúsið, og muna að
nota eingöngu lífrænan
áburð, það er allt svo
mikið bragðbetra ef það
er lífrænt ræktað. Það
verða að vera að minnsta
kosti tvö ávaxtatré í
garðinum, berjarunnar
og beð með hvítlauk,
sem er það heitasta í
ræktun í dag.
Allt garðyrkjufólk
sem vill sýnast
alvöru verður að
eiga tágakörfu með
rósóttuklæði að innan.
Karfan er notuð til
að geyma í ný og dýr
handverkfæri, eins
og klippur, klórur og
handskóflur og helst
nokkur fræbréf sem
„gleymdist“ að sá og á
að geyma til næsta árs.
Ekki má gleyma að
í garðinum sjáist opinn
poki sem er hálffullur af
mold eða með lífrænum
áburði til að leggja
áherslu á heilbrigðan
lífsstíl garðeigandans.
Réttar pottaplöntur
skipta öllu máli
innandyra. Rifblaðka með hvítu,
fiðlufíkus, mánagull og orkideur eru
í tísku í dag enda viðurkenndar sem
plöntur sem hreinsa andrúmsloftið
og gefa frá sér mínushlaðnar jónir
sem bæta lífsgæði að sögn NASA,
geimvísindastofnun Bandaríkjanna.
Minna fer aftur á móti fyrir
kaktusum og þykkblöðungum um
þessar mundir enda hvoru tveggja
fremur gróteskt og smáborgaralegt.
Góðir garðyrkjuuppar vita að
tískuplönturnar í dag vilja láta úða
í kringum sig reglulega og helst
einu sinni á dag og til að gera
það eiga þeir úðabrúsa úr málmi
eða gleri og vökvunarkönnu í stíl
en ekki plastkönnu eða ódýran
plastúðabrúsa eins og notaðir eru
undir gluggaúða eða ofnahreinsir.
Í eldhúsglugganum á að hafa
nokkrar lífrænt ræktaðar kryddjurtir,
basilíku eða óreganó, sem gott er að
grípa til við matreisluna enda allt
heimaræktað og lífrænt svo gott.

Jarðgerð og fuglahús
Allir uppar með sjálfsvirðingu
leggja stund á jarðgerð og
þekkja muninn á heitri og
kaldri jarðgerð og vita að
safnhaugamold er besta mold
í heimi.
Fuglahús,
en aðeins
eitt, er
í lagi í
uppagarðinum
enda uppar upp til
hópa dýravinir. Uppar vita líka
að heimiliskötturinn á að vera
innanhúss yfir varptímann og á
meðan ungarnir komast á legg. Slíkt
er þó sjaldan vandamál þar sem
uppar halda oftar kjölturakka
frekar en ketti.
Heimasáð
Í dag er mikið í tísku að rækta
sínar matjurtir af fræi. Til þess
að ræktunin líti vel út þarf að
velja sáðbakka og annað sem
til þarf af natni og smekkvísi.
Garðyrkjuuppinn sáir ekki fyrir
mat- og kryddjurtum eða sum-
arblómum í jógúrtdollur eða af-
skornar mjólkurfernur. Uppinn
veit að ungplönt unum líður betur
í smekklegum sáðbökkum
og þá helst þeim sem líkjast
litlum gróðurhúsum. Hægt
er að fá fallega merkipinna
til að vita hvaða plöntum er
sáð hvar.
Góð verkfæri lýsa fágun
Vönduð og góð verkfæri
í garðinum lýsa fágum og
vandaðri staðfestu í skap-
gerð eigandans. Nýjar
skóflur, gafflar og hrífur
eru fallegar en velmeðfarin
eldri verkfæri sýna að ekki
sé bruðlað með neitt að
óþörfu.
Handklippur eins konar framhald
af höndum garðyrkjumannsins og
því skyldi aldrei spara við kaup á
Uppagarðyrkja
Helsta ráð Elísabetar Bretlands drottningar við illgresi mun vera að kæfa það með þekju.
Garðyrkjuuppar eiga úðabrúsa úr málmi eða gleri og vökvunarkönnu í stíl.
Karli Bretaprins þykir gaman að planta trjám og er sagt að hann njóti sín best í garðinum þegar hann kennir barnabörnunum handbragðið. Gaman að sjá hvað klæðaburður prinsins er til fyrirmyndar í garðinum.
Margrét Þórhildur Danadrottning í rósagarðinum við
Marselisborg-Höll. Mynd / Jacob Jørgensen
Hangandi mánagull
er ómissandi á uppa-
heimilinu enda „vísinda-
lega sannað“ að plantan
hreinsi loftið og auki
lífsgleði á heimilum.