Náttúrufræðingurinn

Ukioqatigiit

Náttúrufræðingurinn - 2021, Qupperneq 44

Náttúrufræðingurinn - 2021, Qupperneq 44
Náttúrufræðingurinn 136 4. Suðurland. Við rannsóknir á spóum á Suðurlandi 2010–2013 kom í ljós afrán bæði kinda og hesta á eggjum fuglanna. Þetta sást glögglega í myndavélum sem settar voru upp í grennd við hreiður. Niðurstaðna er getið í að minnsta kosti þremur rit- gerðum og einu ráðstefnuspjaldi þar sem fjallað er um varpárangur spóa og hverjir væru valdir að eggjahvarfi.12−15 UMRÆÐA Eflaust eru tilvik um eggja- eða ungaát sauðfjár fleiri en hér eru tilgreind þótt þau hafi ekki verið skráð eða okkur kunnugt um þau. Fækkun í vað- fuglastofnum í Evrópu hefur verið tengd við tap á kjörlendum þeirra vegna landbúnaðar.16 Sjófuglar verða einnig fyrir barðinu á búfénaði.3,4 Sama á við hér á landi. Hvers vegna étur sauðfé egg og unga villtra fugla? Óljóst er hversu víðtækt það er að sauðfé éti egg eða unga. Ef til vill hafa einungis ákveðnar kindur tekið upp á þessu atferli á svipaðan hátt og einstaka svartbakar Larus marinus taka æðar- unga Somateria mollissima. Þeir koma sér fyrir á útsýnisstað og hafa vakandi auga með æðarkollum með unga.17 Sú skýring hefur verið nefnd á fugla- áti kinda að þær vanti steinefni.3 Í Flatey þar sem vart varð við eggja- og ungaát voru kindurnar í girðingu og komust ekki í fjöru. Kindur í Breiðafjarðareyjum hafa löngum leitað í fjörubeit þar sem þær innbyrða salt með þangi.18,19 Sauðfé getur einnig vantað steinefni vegna þess að því er haldið á of litlum afgirtum svæðum. Það virðist samt ekki vera algild skýring enda sést sauðfé oft á þjóðvegum landsins sleikja salt sem notað er til rykbindingar á malarvegum, en vegsalt er að mestu natríumklóríð, þ.e. venjulegt matarsalt.20 Búfé getur haft ýmis önnur áhrif á villta fugla en að éta egg og unga. Þannig eru hreiður troðin niður og egg brotin.21 Samband er á milli áhrifa á fugla og fjölda húsdýra, og hversu lengi dýrin eru í ákveðnu hólfi.1,22 Varp mófugla, svo sem hrossagauka Gallinago gallinago í Flatey misferst iðulega vegna átroðn- ings, eins og fjölmargar skráningar vitna um (ÆP & ST, óbirtar uppl.). Áhrif búfjár eru eflaust breyti- leg eftir því hvaða búfénaður á í hlut. Þannig gengur hrossabeit oft nærri landi í litlum beitarhólfum. Sýnt hefur verið fram á að varpþéttleiki vepju Vanellus vanellus er ekki eins mikill þar sem búfénaði er beitt og meiri hætta er á afráni.23 Hér er ekki svigrúm til að kafa djúpt í þetta viðfangsefni en full ástæða er til að benda á að áhrif búfénaðar á fugla eru enn lítt könnuð á Íslandi.24−27 Þau geta bæði verið nei- kvæð og jákvæð. SUMMARY Predation of sheep on wild bird eggs and chicks in Iceland In 2019 to 2021 sheep were noted eat- ing Arctic tern Sterna paradisaea eggs, as well as beheading chicks and cutting off part of their wings, on the island of Flatey in Breiðafjörður, W-Iceland (Figs 1–5). One Redshank chick Tringa totanus was also found beheaded. The reason for this behaviour is unknown but may possibly be related to minieral deficiency in the sheep. Recorded observations of this kind are rare in Iceland. Here is a summary in chronological order of other incidental observations when livestock were either seen or inferred to have taken wild bird eggs or killed unfledged young. The first such observation is from 1964 when sheep were seen eating Arc- tic tern eggs on the island of Flatey in Skjálfandi bay, N-Iceland. The second example is from 1983−1985 when domestic sheep were observed predating on various wader eggs, such as Golden Plover Pluvia- lis apricaria and Whimbrel Numenius phaeopus at the farm Engidalur in N-Iceland. The third example is from 1996 when sheep in Mjóifjörður, E-Iceland, were inferred having predated Arctic tern chicks, which were found head- less and some of the sheep in same enclosure were found to have blood on their muzzle. During 2010–2013, in a breeding biology study of Whimbrel Numenius phaeopus in S-Iceland, using camera traps, sheep and horses were recorded predating eggs. The effects of sheep or other live- stock on wild birds is still poorly stud- ied in Iceland, but these can be both negative and positive for the birds. 1. Beintema, A.J. & Müskens, G.J.D.M. 1987. Nesting success of birds breeding in Dutch agricultural grasslands. Journal of Applied Ecology 24(3). 743–758. 2. Sharps, E., Smart, J., Mason, L.R., Jones, K., Skov, M.W., Garbutt, A. & Hiddink, J.G. 2017. Nest trampling and ground nesting birds: Quantifying temporal and spatial overlap between cattle activity and breeding Redshank. Ecology and Evolution 7(16). 6622–6633. 3. Furness, R.W. 1988. The predation of tern chicks by sheep. Bird Study 35(3). 199–202. 4. Furness, R.W. 1988. Predation on ground-nesting seabirds by island populations of red deer Cervus elaphus and sheep Ovis. Journal of Zoology 216(3). 565–573. 5. Ævar Petersen 1979. Varpfuglar Flateyjar á Breiðafirði og nokkurra nærliggj- andi eyja. Náttúrufræðingurinn 49(2−3). 229−256. HEIMILDIR ÞAKKIR Ragnar Helgi Ólafsson lagði til mynd sem höfundar þakka fyrir. 6. Ævar Petersen 2018. Arctic terns in Iceland. Fyrirlestur 13. mars 2018 á fundinum CBird meeting í Cambridge, Englandi. 21 bls. https://www.researchgate. net/publication/356504421_erindi-2018-03-13-Kria-CBird_22_-Cambridge 7. Freydís Vigfúsdóttir, Tómas G. Gunnarsson & Gill, J.A. 2013. Annual and between-colony variation in productivity of Arctic tern in West Iceland. Bird Study 60(3). 289−297. 8. Ævar Petersen 2010. Fuglalíf í Flatey á Skjálfanda. Náttúrufræðistofnun Íslands NÍ-10001, Reykjavík. 44 bls. 9. Sigurður Gunnarsson 2000. Höfuðlausir kríuungar. Bliki 20. 65. 10. Kristlaug Pálsdóttir 1992. Eggjaát hjá kindum. Bliki 12. 55–56. 11. Rannveig Þórhallsdóttir 2008. Ég hef nú sjaldan verið algild. Hólar, Akureyri. 279 bls. 12. Borgný Katrínardóttir 2012. The importance of Icelandic riverplains as breed- ing habitats for Whimbrels Numenius phaeopus. MS-ritgerð við Háskóla Íslands. 50 bls. 13. Tómas G. Gunnarsson & Borgný Katrínardóttir 2014. Sauðfé étur egg og unga. Bændablaðið 20. nóvember, 51.
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80
Qupperneq 81
Qupperneq 82
Qupperneq 83
Qupperneq 84

x

Náttúrufræðingurinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.