Bændablaðið - 25.05.2022, Blaðsíða 29

Bændablaðið | Miðvikudagur 25. maí 2022 29
var svo haldið af stað með
sérstakan lánaflokk, til stuðnings
minkabændum í landinu, sem
glímdu við mikinn lausafjárvanda
vegna verðhruns á skinnum á
markaði.“
Útvíkkuð starfsemi dreifbýlis
„Annað sem ég tel afar mikilvægt
og færist sífellt í aukana hérlendis
– er að bændur eru margir hverjir
að útvíkka sína starfsemi og bæta
við sig ferðaþjónustu, en í dag
eru landbúnaður og ferðaþjónusta
langstærstar í lánasafni Byggða-
stofnunar. Oftar en ekki höfum
við veitt lán til landbúnaðar og
ferðaþjónustu á sama staðinn.
Mér finnst þetta mjög merkileg
og góð þróun, að bændur geti nýtt
það landsvæði og hugsanlega
þær húseignir sem þeir eiga, í
ferðaþjónustu og aukið tekjur sínar
með slíkri sameiningu.
Að auki trúi ég að upplifun
ferðamanna af Íslandi verði allt
önnur og betri við að kynnast
íslenskum bændum. Með þessu er
rétt að horfa til þess að landbúnaður
er gríðarlega mikilvægur fyrir
landið út frá byggðafestu, því ef
hans nyti ekki við væri ekki fólk í
dreifðari byggðum sem að myndi
koma niður á m.a. ferðaþjónustunni.
Ferðamaðurinn vill þjónustu
sem hann fengi ekki, ef dreifðari
byggða nyti ekki við. Hringferðir
í kringum landið yrðu ekki mikil
upplifun ef þar væri enga þjónustu
að finna,“ segir Arnar og brosir.
„Það er einn þáttur í því hversu
mikilvægt það er að halda byggð
sem víðast og að styrkja dreifðari
byggðir á sem mestan hátt.
Brothættar byggðir
Eitt verkefna Byggðastofnunar
er síðan Brothættar byggðir og
varðar byggðalög sem standa
höllum fæti. Þar má til dæmis sjá
áhrif kynslóðaskiptalánanna.
Málið er það að í mjög dreifðum
byggðum kemur fyrir að ekki verða
kynslóðaskipti, lítill sem enginn
áhugi er hjá afkomendum að flytja í
sveitina og taka við rekstri búsins. Í
einhverjum tilvika er staðan líka sú
að jarðir eru það afskekktar að illa
gengur að selja þær og þá leggjast
þessi bú í eyði. Það er náttúrlega
mjög bagalegt.
Þess vegna, meðal annars,
höfum við verið að bjóða upp á
90% kynslóðaskiptalánin sem
gera það að verkum að einhver
utanaðkomandi fær tækifæri til
að kaupa umrædda jörð og hefja
þar búskap. Í raun er vandamálið
það að færri byggðarlög komast
að en vilja í verkefnið. Eins og er
sinna verkefninu hjá okkur tveir
starfsmenn sem fara á íbúafundi
og -þing auk þess að sitja í
verkefnastjórnun.
Það sem er svo frábært við
verkefnið er að það er alfarið
unnið af og með heimamönnum,
í heimabyggð, að verkefnum sem
heimamenn telja ástæðu til að fara
í, og þá eftir umræður og kosningar
þeirra sjálfra. Það er algerlega
lykilatriðið í þessu, að ekki er um
að ræða ákvörðun ráðuneytis eða
nefndar frá höfuðborgarsvæðinu.
Enda eru niðurstöður og ánægja
heimamanna eftir því, tekið er á
þeim verkefnum og vandamálum
sem þeir telja þörf á.“
Störf óháð staðsetningu
„Í raun, svo punktur sem tengist
þessu einnig,“ bætir Arnar við, „er að
mínu viti ein stærsta byggðaaðgerð
síðustu ára; Störf óháð staðsetningu.
Við vorum að klára ársfund
Byggðastofnunar núna 5. maí og var
þetta þema fundarins, rætt frá öllum
hliðum, kostir og gallar.
Í ríkisstjórnarsáttmálanum er
kveðið á um að öll störf hins opinbera
skuli auglýst óháð staðsetningu, sé
hægt að vinna þau á þann máta.
Mikil áhersla virðist lögð á þetta
hjá hinu opinbera og tel ég það afar
mikilvægt.
Oft atvikast málin þannig
að yngra fólkið fer á höfuðborgar-
svæðið til þess að mennta sig en
kemur ekki aftur í landsbyggðirnar.
Ef viðkomandi fær ekki starf
tengt náminu í sinni heimabyggð
er auðvitað mjög erfitt fyrir þann
einstakling að flytja þangað aftur,
þó viljinn sé fyrir hendi.
Hins vegar, ef sá möguleiki væri
fyrir hendi að fólk geti flutt aftur
í heimabyggð og unnið störf óháð
staðsetningu, þá er það gríðarlegt
byggðarmál að mínu viti og gæti
orðið til þess að meiri byggðafesta
næðist á þeim stöðum sem hafa glímt
við viðvarandi fólksfækkun.
Ég tel að yngri kynslóðirnar, sem
eru í háskóla núna, séu opnari fyrir
slíkri tilhögun og eftir fimm eða tíu
ár muni slíkt þykja sjálfsagt. Það
verði ekki einu sinni til umræðu hvar
þú býrð á landinu – þú bara vinnur
starfið þaðan sé þess kostur.
Það má segja að Covid hafi
ýtt okkur 10 ár fram hvað varðar
þessa hugmynd þegar stór hluti
landsmanna neyddist til að vinna
heiman frá sér. Þetta er stór punktur
hvað varðar byggðafestu – að þessi
möguleiki sé fyrir hendi.
Við gerðum könnun árið 2020 í
dreifbýli og sveitum þar sem íbúar
voru spurðir um ýmsa þætti – þar
á meðal hvort þeir hygðust flytja í
þéttbýli á næstu þremur árum.
Af þeim sem sögðust ætla að
flytja í þéttbýli var rúmur helmingur
sem sagði ástæðuna vera atvinnu-
eða menntunartækifæri.
Ef við getum stuðlað að því
og komið því til leiðar að fólk
geti unnið og sinnt námi frá þeim
stað á Íslandi sem það helst kýs, í
dreifbýli, sveitum eða þéttbýli – þá
er mikill sigur unninn. Ég tel mjög
mikilvægt að við náum að skapa
þennan grundvöll því að fjölmennur
hópur fólks vill búa utan þéttbýlis
samkvæmt þessari könnun, en
hefur í raun ekki tök á því vegna
atvinnu- eða menntunartækifæra.
Val um fjarvinnu og fjarnám er
framtíðin.“
Gróffóðurkeppni Yara 2022
Kynning á keppendum
1. Bjóla í Rangárþingi ytra.
2. Jörðin er 1.000 ha og þar af eru 140 ha
ræktaðir.
3. Nautgripir, um 95 mjólkandi kýr og
í uppeldi er um 125 gripir.
4. Slá á réttum tíma.
5. Vallarfoxgras.
6. Já, með skeljasandi. U.þ.b. 4 tonn/ha við
endurræktun.
7. Búskapurinn.
1. Egg á Hegranesi í Skagafirði.
2. 253 ha og þar af um 68 ha ræktaðir.
3. Kúabú, en líka skógrækt.
4. Veðrið. Úrkomuleysið um vorið, og
vonandi fáum við vætu fyrir fyrsta slátt.
5. Vallarfoxgras, fjölært rýgresi og
vallarsveifgras.
6. Já, ég setti tæplega 2 tonn af Dolomit
kalki á túnið haustið 2020.
7. Þau eru ýmis, en ræktun er stutta svarið,
hvort sem það er í gróðurhúsi, fjósi eða úti
á túni.
Ágúst Sæmundsson
Bjóla
Davíð Logi Jónsson og Embla Dóra Björnsdóttir
Egg
Sláturfélag Suðurlands svf. | Fosshálsi 1, Reykjavík - 575-6000 | yara@yara.is | www.yara.is
1. Hvar er bærinn?
2. Stærð jarðar og þar af ræktað land?
3. Gerð bús?
4. Hvað telur þú vera stærstu áskorunina í
keppninni?
5. Hvert er sáðgresi keppnisspildunnar?
6. Hefur keppnisspildan verið kölkuð? Ef svo
er þá með hvaða kalkgjafa og hve mikið?
7. Áhugamál?
Spurningalistinn
Bjóla
Egg