Bændablaðið - 25.05.2022, Blaðsíða 52

52 Bændablaðið | Miðvikudagur 25. maí 2022
LESENDARÝNI
Tækifæri og áskoranir í virðiskeðju íslenska eldislaxins
Síðastliðinn áratug hafa
áskoranir laxeldisgreinarinnar
á Íslandi breyst að því leyti að
nú er ekki lengur spurt hvort
sú atvinnustarfsemi sé yfirleitt
raunhæf við krefjandi aðstæður
heldur hvernig starfseminni skuli
háttað til langframa.
Í ljósi þess ákvað undirritaður
að miða meistararannsókn sína við
Háskóla Íslands, að því að greina hvaða
tækifæri fælust í virðiskeðju íslensks
sjóeldislax. Ítarleg markaðsgreining
var framkvæmd, þar sem umhverfi
laxeldisfyrirtækja var skoðað með
hliðsjón af virðiskeðjunni. Á þann
hátt má greina tækifæri sem geta
stuðlað að samkeppnisforskoti en
einnig áskoranir sem þeim fylgja.
Tvær meginsviðsmyndir
Greiningar sýndu tvær megin­
sviðsmyndir við stefnumótun, (1)
kostnaðaráherslu með áframhaldandi
framleiðsluáherslu inn í stærra
virðisnet norska laxins eða (2)
kostnaðar­ og aðgreiningaráherslu
með markaðsáherslu á að skapa
eftirspurn eftir vörunni (e. customer
pull).
Fyrsta leiðin krefst ekki frekari
fjárfestingar í virðiskeðjunni og getur
verið örugg leið að mörgu leyti. Á
móti kemur að aðstæður við Ísland eru
erfiðari en víða annars staðar vegna
veðurs, fjarlægðar frá mörkuðum,
rekstrarkostnaðar og lagaumgjarðar.
Þessir þættir eru hamlandi á
samkeppnisstefnur sem byggðar eru
á lægri kostnaði. Jafnframt er hætta
á að án árangursríkrar aðgreiningar
fáist ekki eins hátt verð fyrir vöruna
og hún á skilið.
Önnur leiðin krefst fjárfestingar
í markaðsdeild sem verður að
hafa burði til að sinna markvissu
markaðsstarfi á sölumörkuðum
fyrirtækisins. Markaðsstarfið byggir
því á aðgreiningaráherslu sem
mótuð hefur verið og miðast við
að skapa laxinum þá ímynd í huga
viðskiptavina og neytenda að hann
sé eftirsóknarverðari en annar lax.
Þessi leið er kostnaðarsamari en er
líklegri til að skapa aukna eftirspurn
og endurheimta hærra verð fyrir
vöruna. Aðgreining á vöru eins og
lax er krefjandi en mikilvæg þar sem
verð ákvarðast að miklu leyti út frá
aðgreinandi þáttum. Þeir helstu varða
stærð, gæði og litarhátt vörunnar
en einnig ímynd laxins, svo sem
framleiðsluvottanir, upprunaland
laxins, sjálfbærni, ímynd vörumerkis
og framleiðanda.
Laxeldislönd í nágreni við okkur
Helstu laxeldislönd í nágrenni við
okkur, Noregur, Færeyjar og Skotland,
leggja mikla áherslu á aðgreiningu
í sinni stefnumótun og hefur þeim
tekist að byggja upp öflug vörumerki
á sínum afurðum. Þau vörumerki hafa
verið að skila framleiðendum hærra
verði á mörkuðum í krafti vörumerkis
og upprunalands.
Náttúrulegar aðstæður við
Ísland, lagaleg umgjörð og hvernig
laxeldisfyrirtækin og mannauður
þeirra hafa unnið úr þeim aðstæðum
sem þau búa við hefur leitt til þess
að íslenskur sjóeldislax er álitinn
fyrsta flokks vara. Framleiðsla
hans er jafnframt eins sjálfbær og
kostur er þar sem leitast er við að
nýta náttúruauðlindir Íslands í sem
mestri sátt við það umhverfi sem
eldið fer fram í og til hagsbóta fyrir
nærsamfélögin. Mikilvægt er að horfa
til þess að aðstæður við Ísland valda
því að minna er um sníkjudýr og
sjúkdóma en í samkeppnislöndunum
þar sem þörf er á lyfjagjöf með
auknum kostnaði.
Mikið gert til að vernda villta
Atlantshafslaxinn
Umgjörðin leiðir til þess að hvergi
annars staðar er gert eins mikið til
að vernda villta Atlantshafslaxinn
og dreifa líffræðilegu álagi í
fjörðunum þar sem sjóeldi fer fram.
Íslenskur eldislax kemur seint inn á
heimsmarkað og ef ákveðið verður
að fjárfesta í auknu markaðsstarfi
er brýnt að vinna upp forskot sem
aðrar þjóðir hafa náð í markaðsstarfi
með því að skapa vitund, byggja
upp vörumerki og ekki síst miðla
þeim aðgreiningarþáttum sem veita
fyrirtækjunum samkeppnisforskot
áfram til viðskiptavinanna. Mikilvægt
er að íslensku fyrirtækin líti til
nágrannalandanna og hvernig þeim
hefur tekist að miðla frásögninni um
laxinn sinn og vinna að sameiginlegu
yfirvörumerki fyrir laxinn frá
viðkomandi landi.
Sigurður Ólafsson.
Sigurður Ólafsson.
Laxeldi á Austfjörðum. Mynd / Sigurður Ólafsson
Rangfærslur um kolefnislosun
Kolefnislosun í landbúnaði á
Íslandi er metin út frá tveimur
þáttum, annars vegar er um
að ræða kolefnislosun frá
framræstum jarðvegi og hins
vegar er losun sem verður vegna
annarra þátta innan býlanna.
Kolefnislosun frá framræstum
jarðvegi hefur verið metin 100%
hærri en aðrir þættir innan býlanna
og vegur því þungt, svo þungt
að margir halda því fram að
kolefnisspor íslensks lambakjöts sé
meira heldur en innflutts lambakjöts
frá Ástralíu, sem er auðvitað fráleitt,
enda þarf ekki nema að hugsa það
til enda til að sjá að það stenst enga
skoðun.
Minni losun en haldið
hefur verið fram
Nýlega sendi Landbúnaðar há skól­
inn á Hvanneyri frá sér skýrslu sem
byggir meðal annars á rannsóknum
sem gerðar voru á Norðurlandi á
kolefnislosun frá framræstu landi.
Niðurstöður þeirra rann sókna sýna
að fullyrðingar, sem haldið hefur
verið á lofti á Íslandi árum saman
um losun koltvísýrings og annarra
meintra gróðurhúsalofttegunda úr
framræstu landi, eru langt frá því
að geta staðist.
Í skýrslunni segir að los unin sem
hér mælist verði að teljast lítil miðað
við eldri mælingar sem gerðar hafa
verið í framræstum, óræktuðum
lífrænum mýrum. Það er full ástæða
til að leggja í frekari rannsóknir á
þessum málum hér á landi, því
það hafa flogið nokkuð háværar
fullyrðingar um langtímalosun
koltvísýrings úr framræstu landi og
mikilvægi þess að endurheimta þau
votlendi sem framræst hafa verið á
undanförnum áratugum.
Betri kortlagning
Í skýrslunni segir að til að kort­
leggja sem næst raunverulega
langtíma kolefnislosun í fram ræstu
ræktarlandi á Íslandi þurfi að gera
átak í að mæla hana skipulega sem
víðast. Væntanlega þarf samkvæmt
þessi að mæla út frá mismunandi
jarðvegi og á mismunandi
landsvæðum. Það er mjög mikilvægt
að frekari og stöðug vöktun fari
fram á þeim þætti um allt land,
það er mikilvægt ekki síst til þegar
horft er til markmiða stjórnvalda í
loftlagsmálum.
Halla Signý Kristjánsdóttir
Þingmaður Framsóknar
Halla Signý Kristjánsdóttir.
Kolviður plantar 283 þúsund
plöntum í Skálholti
Sveitarstjórn Bláskógabyggðar
gerir ekki athugasemd við
útgáfu framkvæmdaleyfis vegna
skógræktar í landi Skálholts
en Kolviður hefur sótt um
framkvæmdaleyfi á 113,5 hektara
svæði undir skógrækt.
Hluti af skógræktarsvæðinu fer
undir stíga, opin svæði, rjóður og
slóða. Á skógræktarsvæðinu er
gert ráð fyrir að gróðursetja um
283 þúsund trjáplöntur og miðað
er við 2.500 plöntur á hektara
nýgróðursett. Skógurinn verður
opinn almenningi til yndisauka.
Gert er ráð fyrir að gróðursetning
taki um 5 ár og verði lokið 2027.
/MHH
Skálholt. Mynd / HKr.
LÍF&STARF
Ársfundur Landgræðslunnar 2022
ÁRATUGUR ENDURHEIMTAR VISTKERFA
HVERNIG MIÐAR?
Ársfundur Landgræðslunnar verður haldinn föstudaginn 27. maí kl. 14:30.
Fundurinn verður haldinn í Sagnagarði í Gunnarsholti en einnig verður hægt
að fylgjast með í gegnum streymi (sjá: www.land.is).
Opið hús frá 13.30
Fyrir fundinn verður opið hús í Gunnarsholti frá kl 13:30. Farið verður með gesti
um húsakynni Frægarðs og sagt frá helstu verkefnum Landgræðslunnar.
DAGSKRÁ
Ávarp matvælaráðherra, Svandísar Svavarsdóttur
Aending landgræðsluverðlauna
Kaveitingar í boði Landgræðslunnar
Ávarp landgræðslustjóra, Árna Bragasonar
Hlutverk vistheimtar á 21. öld
Kristín Svavarsdóttir, faglegur teymisstjóri verndar og endurheimtar
Það skiptir öllu að vanda til verka
Sunna Áskelsdóttir, sérfræðingur í vöktun og endurheimt votlendis
�� ��