Bændablaðið - 25.05.2022, Blaðsíða 48

Bændablaðið | Miðvikudagur 25. maí 202248
AF VETTVANGI STJÓRNARRÁÐSINS
Kraftmikill, metnaðarfullur landbúnaður
Í sumar tekur gildi ný reglugerð
um áburðarvörur (2019/1009/
EB), hún setur reglur um hvaða
efni eru leyfileg sem áburðarvörur
með tilliti til efnainnihalds og
öryggis. Hún tekur til bæði
lífræns og ólífræns áburðar og
í reynd öll efni, þ.m.t. örverur,
sem auðga jarðveg næringu og
sjá plöntum og sveppum fyrir
ræktunarumhverfi og næringu.
Með tilkomu þessarar reglugerðar
verða allar áburðarvörur að vera
CE-merktar, sem þýðir að öryggi
þeirra og gæði eiga að vera tryggð.
Aukaafurðir dýra, sem eru
nýttar sem áburður, falla ekki innan
gildissviðs reglugerðarinnar, enda er
önnur reglugerð sem tekur til þeirra.
Moltugerð og lífgasgerð með
meltunarleifum eru mikilvægir þættir
til að minnka urðun lífrænna afurða.
Mikilvægt er að líta ekki á lífræn efni
sem úrgang heldur sem hráefni til
frekari vinnslu.
Hér er ætlunin að fjalla um
moltugerð og gera grein fyrir
kröfum. Framleiðsla moltu skal alltaf
miða við að hráefnin séu flokkuð
sérstaklega á upprunastað, þannig
að þau blandist ekki öðrum efnum.
Kröfur til meltunarleifa sem verða
til við lífgasgerð eru þær sömu og
til moltu.
Hráefni, sem má nota í moltu
og lífgasgerð:
• Lífræn, niðurbrjótanleg efni
úr görðum, matarleifar úr
eldhúsum, veitingastöðum,
stóreldhúsum, smásölum
og sambærilegar leifar frá
matvælavinnslum.
• Dýraafurðir, aðeins hafi
þær verið gerðar skaðlausar
með fyrri vinnslu t.d.
gæludýrafóður.
• Aukefni til jarðgerðar,
sem eru nauðsynleg til að
bæta vinnsluna og minnka
umhverfisáhrif.
Efni sem má ekki nota við þessa
vinnslu eru eftirfarandi:
• Lífræn efni úr blönduðu
heimilissorpi, jafnvel þótt
það hafi verið flokkað á
síðari stigum.
• Seyra, iðnaðarskólp og
eðja frá dýpkunar fram­
kvæmdum.
• Aukaafurðir dýra og
afleiddar afurðir sem falla
undir gildissvið reglu­
gerða um aukaafurðir dýra
(1069/2009/EB), utan þær
afurðir sem hafa verið
fullunnar samkvæmt þeirri
reglugerð. Sú reglugerð
inniheldur ákvæði um
moltu­ og lífgasgerð úr
aukaafurðum dýra.
Moltugerðin skal vera í
vinnslustöð:
• Þar sem gætt sé fulls
aðskilnaðar hráefnanna frá
öðrum efnum sem kunna að
vera unnin í verksmiðjunni.
• Gætt sé fullkomins
aðskilnaðar milli hráefna
og unninnar vöru, þar með
talið í geymslum.
Loftháð niðurbrot (moltugerð):
Loftháð niðurbrot á að byggj­
ast á stjórnuðu niðurbroti líf­
niðurbrjótanlegra efna sem er
aðallega loftháð, sem örvar
hitamyndun, vegna niðurbrotsins
og hentar hitakærum bakteríum.
Öllum pörtum lotunnar skal snúið
eða hrært í reglulega til að auka
loftstreymi og til að fá út nægjanlega
gerilsneyðingu og einsleitni efnis­
ins. Meðan á myltingu stendur þarf
að tryggja að allir hlutar lotunnar
hafi náð einhverjum af eftirfarandi
hitunarþáttum:
• 70°C eða meira í a.m.k. 3
daga
• 65°C eða meira í a.m.k. 5
daga
• 60°C eða meíra í a.m.k. 7
daga
• 55°C eða meira í a.m.k. 14
daga.

Kröfur til hreinleika moltu
• Molta má ekki innihalda
meira en 6 mg/kg þurrefnis
af PAH16 (fjölhringa,
aróma tísk vetniskolefni).
• Molta má ekki innihalda
meira en 3 g/kg þurrefnis
af sýnilegum óhreinindum
yfir 2 mm af einhverju
eftirfarandi: Gler, málmar
eða plast og ekki meira en
5 g/kg þurrefnis samtals af
þessum óhreinindum.
Hvaða kröfur eru gerðar til
lífræns áburðar?
• Lífrænn áburður á að
innihalda lífrænt bundið
kolefni og næringarefni úr
lífrænum efnum. Hlutfall
þeirra skulu koma fram í
merkingum vörunnar.
• Sett eru mörk fyrir
eftirfarandi óæskileg efni:
1. Kadmíum (Cd) 1,5 mg/
kg þurrefnis
2. Sexgilt króm (Cr VI)
2 mg/kg þurrefnis
3. Kvikasilfur (Hg) 1 mg/kg
þurrefnis
4. Nikkel (Ni) 50 mg/kg
þurrefnis
5. Blý (Pb) 120 mg/kg þurr­
efnis
6. Ólífrænt Arsen (As) 40 mg/
kg þurrefnis
7. Biuret (C2H5N3O2) á ekki
að finnast í lífrænum áburði
8. Kopar (Cu) má ekki fara yfir
300 mg/kg þurrefnis
9. Sínk (Zn) má ekki fara yfir
800 mg/kg þurefnis.
• Sett eru mörk fyrir
sjúkdóms valdandi bakteríur
eins og salmonellu og
iðragerla. Í því sambandi
skal taka 5 sýni af hverri
lotu moltunar áður en hún
er sett á markað. Sýnin
skal greina á viðurkenndri
rannsóknastofu. Salmonella
má ekki finnast í 5, 25 g eða
25 ml sýnum. Iðragerlar
mega ekki fara yfir 1.000 í
5 1 g eða 1 ml sýnum.
Valgeir Bjarnason,
fagsviðsstjóri
áburðarmála
.
Matvælaráðuneytið vekur athygli á að umsóknarfrestur
vegna styrkja til aðlögunar að lífrænum framleiðsluháttum í
landbúnaði hefur verið framlengdur til 3. júní næstkomandi.
Framleiðendur sem hafa byrjað lífræna aðlögun í samræmi við gildandi
reglugerð um lífræna framleiðslu landbúnaðarafurða og merkingar geta
sótt um. Lífræna aðlögunin skal vera undir eftirliti faggildu löggildingarstofunnar Túns.
Sækja ber sérstaklega um styrki í garðyrkju skv. ákvæðum reglugerðar um stuðning við
garðyrkju nr. 1273/2020. Í öðrum landbúnaði er sótt um styrki samkvæmt ákvæðum
reglugerðar um almennan stuðning við landbúnað nr. 430/2021.
Umsóknarfrestur er til miðnættis 3. júní (www.afurd.is).
Á Afurð má einnig finna upplýsingar um nauðsynleg fylgiskjöl með umsókn.
...frá heilbrigði til hollustu
Landbúnaður á Íslandi er fyrst og
fremst atvinnugrein og á að vera
það áfram. Þó svo að í hugum
sumra sé búskapur lífsstíll og
snúist um að viðhalda tilteknu
atvinnu- og menningarlandslagi
þá er landbúnaður atvinnugrein.
Bændur framleiða matvæli
og aðrar þær vörur sem
neytendur vilja og þurfa að
kaupa. Almenningur styður
við innlendan landbúnað með
víðtækum hætti.
Það eru áskoranir til skemmri
tíma í ákveðnum greinum
landbúnaðar á Íslandi sem eru
til komnar vegna stríðs Rússa
í Úkraínu.
Sérstaklega er þetta áskorun
fyrir kjötframleiðslu sem reiðir
sig að miklu leyti á innflutt aðföng.
Hátt aðfangaverð, sérstaklega
á áburði og nú einnig á fóðurbæti
hefur étið upp framlegð margra búa.
Þessu til viðbótar hefur um árabil
verið afkomuvandi í sauðfjárrækt
sem hefur valdið því að framleiðsla
á lambakjöti hefur dregist talsvert
saman.Vegna þessara miklu
hækkana á áburðarverði lagði ég
til að 700 milljónum yrði varið til
þess að koma til móts við bændur
vegna þeirra í síðustu fjárlögum.
Sérstök áhersla hefur verið
á að greina hvað er að gerast í
löndunum í kringum okkur, hver
staða matvælamarkaða er hér
innanlands og hvernig þessi áhrif
koma við mismunandi búgreinar.
Landbúnaður er atvinnugrein og
þar þarf að ríkja réttlæti í afkomu
bænda í virðiskeðjunni.
Eins og bent var á í tillögum
Landbúnaðarháskólans um
aðgerðir til að bæta fæðuöryggi,
þá hefur afkoma bænda einfaldlega
mikil áhrif á fæðuöryggi. En að
sama skapi er í þeirri skýrslu bent
á að fæðuöryggi snýst líka um það
að allir hópar samfélagsins hafi
efni á því að kaupa holl og góð
matvæli.
Framtíðin er björt til sveita
Þrátt fyrir þessar áskoranir er
framtíðin björt. Mikill áhugi er hjá
ungu fólki að stunda landbúnað,
það sést í aðsókn í búfræðinám
við Landbúnaðarháskólann á
Hvanneyri og fjölgun þeirra sem
stunda búvísindanám á síðustu
árum.
Það heyrist í samtölum við unga
bændur og þau sem stefna á það
að verða bændur, hafi þau til þess
tækifæri. Það mælist í sístækkandi
útlánasafni Byggðastofnunar til
kynslóðaskipta í landbúnaði.
Þannig að mannauðurinn er
til staðar.
En mannauðurinn einn og sér
er ekki nægjanleg forsenda fyrir
kraftmiklum og metnaðarfullum
landbúnaði. Til þess að fólk geti
haslað sér völl í landbúnaði þurfa
að vera forsendur til þess að geta
byggt upp tæknivædd bú þar sem
möguleikar eru til þess að stunda
nútíma landbúnað sem ræður við
þær umbreytingar sem eru að verða
í greininni.
Nákvæmnislandbúnaður, aukin
krafa neytenda um rekjanleika,
velferð búfjár, árangur í
loftslagsmálum og þannig mætti
lengi telja. Þær forsendur eru bæði
efnahagslegar og félagslegar. Þær
snúast um brauðstritið, að eiga
fyrir reikningunum, að geta séð
fyrir fjölskyldu og að búa í öruggu
húsnæði.
En þær snúast líka um aðgengi
að verslun, samgöngum, opinberri
þjónustu, leikskólaplássum og
vegalengd í grunnskóla.
Fjárfesta þarf í framförum
Framfarir í atvinnugreinum
byggjast á því að fjárfest sé til
framtíðar. Framfarir verða ekki til
af sjálfu sér, heldur leiða þær af
sér betri þekkingu og bættri tækni.
Nútíma, tæknivæddur land bún­
aður krefst mikils stofnkostnaðar.
Og það er til mikils að vinna.
Á slíku búi eru vinnuaðstæður
bænda góðar sem gerir
starfsvettvanginn aðlaðandi.
Þess vegna er Stuðningskerfið,
það verður að vera aflvaki fram fara
og styðja fjárfestingar sem skila
raunverulegum ávinningi.
Svandís Svavarsdóttir,
matvælaráðherra.
Svandís Svavarsdóttir
matvælaráðherra.
Moltu- og áburðargerð:
Kröfur og framkvæmd samkvæmt nýrri reglugerð