Veiðimaðurinn - 01.12.1951, Blaðsíða 28

að það sé farið að „slá alvarlega útí fyrir
mér“, og þess vegna ætla ég að flýta mér
að skýra þér frá tilefni þessara hugleið-
inga.
I októberhefti tímaritsins Science Dig-
est er sagt frá athugunum tveggja ame-
rískra vísindamanna á skynhæfileikuin
laxins, og er frásögnin lauslega þýdd á
þessa leið:
„Vera má að næmt nef og gott minni,
geti verið skýringin á hinum dularfulla
hæfileika laxins til þess að rata aftur til
heimkynna sinna.
Vísindamennirnir Arthur Hasler og
Warren Wisby í Wisconsin hafa sýnt
fram á, að laxinn finni auðveldlega
lyktarmun á vatninu, þótt árnar séu mjög
líkar. Þetta styður þá tilgátu, sem Hasler
og Wisby höfðu varpað fram áður, að
laxinn þefi sig áfram til árinnar þar sem
hann ólst upp, þótt hann hafi verið 3—5
ár í sjó. Með því að venja seiðin við
lykt af vatni úr einhverri sérstakri á, telja
vísindamennirnir unnt að fá fiskinn til
þess að ganga þangað, sem menn óska,
og fara fram hjá ám, þar sem stíflur hafa
verið gerðar. Megi með þessum hætti
girða fyrir þá feikna sógun, sem nú eigi
sér stað þegar laxinn safnast fyrir í hin-
um stóru stíflulónum, sem víða eru í ám
vestanhafs, og drepst þar áður en hann
hefur hrygnt.
Vísindamennirnir sannfærðust um hið
ótrúlega þefnæmi laxins, með tilraunum,
sem þeir gerðu með sérstaklega útbúin
vatnsker, þar sem þeir gátu breytt vatn-
inu og ilm þess, án þess að trufla fiskinn.
í öðrum enda hvers kers er næringar-
svæði, þar sem komið er fyrir tæki, sem
framleiðir veikan rafmagnsstraum.
Litlu seiðin eru fljót að átta sig á því,
að í vatni úr einni á er fæða á boðstól-
um, og í vatni úr annari á eiga þau
á hættu að verða fyrir rafstraum, ef þau
fara inn á næringarsvæðið. Þau geta fund-
ið lykt vatnsins langan tíma, þótt tilraun-
unum hafi verið hætt.
„Samkvæmt athugunum okkar“, segja
vísindamennirnir, „kemur í ljós, að ein-
hver efni í vatninu, sem sennilega stafa
af gróðri og jarðvegi landsvæðisins, sem
áin rennur um, orsaka sérstaka lykt, sem
laxinn finnur, man og þekkir aftur eftir
langar fjarvistir.
Sé þessu þannig varið, gætu þessar
rannsóknir, ef til vill, komið að gagni
þar sem laxgegnd fer minnkandi vegna
þess, að stíflur varna lionum leiðina til
átthaganna.
„Þegar þess er gætt“, segja vísinda-
mennirnir ennfremur, „að í ársveiðinni
í Columbía-ánni eru t. d. nægileg eggja-
hvítuefni handa milljón manns í meira
en ár, þá virðist okkur fullkomlega ó-
maksins vert, að reyna að bjarga laxin-
um í ám, þar sem hrygningarskilyrðin
hafa verið eyðilögð."
Svo mörg eru þau orð.
Nú dettur mér í hug að fleirum en
mér verði á að spyrja eitthvað á þessa
leið:
Hvernig ratar laxinn upp að landinu?
'Þefar hann sig áfram gegnum sjóinn
líka? Leggur máske ilminn frá ánni hans
langt út í haf á móti honurn? Getur hann
aðgreint lyktina af ánni sinni þegar hún
liefur blandast öðru vatni, þar sem rnarg-
ar ár falla í sama ós? Hann þarf sannar-
lega að kunna góð skil á „cocktail" t. d.
í Hvítá í Borgarfirði, þó að liann hafi
farið þar um þegar hann gekk niður!
Það hlýtur að vera allt annar „ilmur“
26
VlIDIMABUUNN