Bændablaðið - 15.12.2022, Qupperneq 14

14 Bændablaðið | Fimmtudagur 15. desember 2022
FRÉTTIR
Íslenskur garðyrkjuráðunautur í Danmörku:
Slæm staða evrópskra garðyrkjubænda
Nýlega var Fríða Helgadóttir,
garðyrkjuráðunautur hjá fyrir­
tækinu HortiAdvice, ráðin til
ráðunautastarfa hjá Sölufélagi
garðyrkjumanna.
Hún er búsett í Danmörku, þar
sem HortiAdvice er staðsett, og veitir
því íslenskum garðyrkjubændum
fjaraðstoð í gegnum síma og í
tölvupóstsamskiptum.
Hún segir stöðu evrópskra
garðyrkjubænda vera mjög slæma,
vegna mikilla orkuverðshækkana,
og hafa þeir margir hverjir þurft að
draga verulega úr framleiðslunni af
þeim sökum.
HortiAdvice er einkarekið
fyrirtæki, að hluta til í eigu hollenska
ráðunautafyrirtækisins Delphy.
„Við erum í miklu samstarfi með
þeim, en hjá HortiAdvice erum við
36 starfsmenn í allt. Við störfum
við ráðgjöf varðandi útiræktun á
grænmeti og ávöxtum, ylræktun
á bæði blómum, pottaplöntum og
grænmeti,“ segir Fríða um starf sitt.
Úr Biskupstungunum
„Svo erum við líka með tæknideild
sem sér um hönnun og þróun
á alls kyns tölvukerfum sem
hjálpa garðyrkjubændum með
að skipuleggja ræktunina og við
orkunýtingu. Við erum líka með
útgáfustarfsemi. Gefum út fréttabréf
sem við sendum til garðyrkjubænda,
með helstu fréttum og nýjungum
á markaðinum, og blaðið
Gartnertidende, sem sameinar alla
geirana og er með helstu fréttir af því
sem er að gerast bæði í Danmörku
og líka annars staðar í heiminum.“
Fríða er fædd og uppalin í
Biskupstungunum. „Áhuginn fyrir
garðyrkju hefur þess vegna alltaf
verið til staðar, foreldrar mínir
ræktuðu papriku og steinselju
lengi, og svo var maður mikið í
sumarvinnu í ýmsum gróðurhúsum
í sveitinni. Ég flutti svo til
Danmerkur 2006 og fór svo síðar
í BSc-nám í Naturressourcer og
svo MSc-nám í Agriculture við
Kaupmannahafnarháskóla og hóf
svo vinnu sem ráðunautur hjá
HortiAdvice árið 2018,“ segir hún.
Fáir gúrkuframleiðendur gátu
haldið uppi framleiðslu
„Samstarfið við íslenska garð-
yrkjubændur byggist upp á
samskiptum við mig símleiðis eða
í gegnum tölvupóst. Við förum
yfir helstu vandamálin og skoðum
hvernig hægt er að leysa þau. Síðan
er boðið upp á það að ég komi í
heimsóknir til garðyrkjubænda,
þegar að þess er þörf. Svo ætla ég að
senda fréttabréf til garðyrkjubænda
með þeim helstu nýjungum og
fréttum, sem geta nýst í ræktun á
Íslandi,“ segir Fríða, en hún er eini
starfandi garðyrkjuráðunauturinn á
vegum SFG.
Hún segir að staða evrópskra
garðyrkjubænda sé víða ansi erfið.
„Verð á lýsingu og hita í ylræktun
hefur hækkað mikið, sem hefur
gert það að verkum að fyrir marga
garðyrkjubændur hefur það ekki
borgað sig að halda uppi ræktun
núna í vetur. Ef við tökum Holland
til dæmis, þá er framleiðslan á
tómötum í vetur farin úr 800 hektara
landsvæði niður í um 50–100
hektara og það voru einungis nokkrir
gúrkubændur sem gátu haldið uppi
framleiðslu í vetur.“

Mikið magn inn á
markaðinn í vor
„Í gúrkum og tómötum hafa margir
ræktendur í Evrópu frestað útplöntun
lengra fram á vorið í von um að þá
verði kostnaðurinn við upphitun
ekki eins mikill, og þurfi minni
lýsingu líka. En það gerir það líka
að verkum að þá verður gífurlegt
magn að koma inn á markaðinn á
sama tíma í vor, sem er heldur ekki
æskileg staða. Sömu stöðu sjáum við
í jarðarberjaræktun.
Í pottablómum sjáum við það í
Evrópu að margir hafa valið að rækta
frekar tegundir sem þrífast betur við
lægri hita, þá þarf ekki eins mikinn
hita í ræktuninni og þar af leiðandi
hægt að halda uppi ræktun sem
svarar kostnaði. Margir ræktendur
hafa verið með fastan orkusamning
í vetur, þar af leiðandi er líklegt að
aðstæður verði erfiðari á næsta ári,“
útskýrir Fríða.
Kostnaður við kælingu
hækkar líka
Fríða segir að þegar kemur að
geymslu á ávöxtum og grænmeti
að þá hafi kostnaðurinn við að kæla
vörurnar vitanlega einnig hækkað
mikið. „Það gerði það að verkum
að í sumar svaraði það ekki kostnaði
fyrir danska eplaframleiðendur að
ljúka við uppskeru.
Ef við kíkjum lengra suður á
bóginn, þá hefur mikill þurrkur verið
á Spáni og grunnvatnið á sumum
stöðum orðið blandað með saltvatni.
Áður en vatnið er notað í ræktun þarf
þess vegna að hreinsa það, sem krefst
töluverðrar orku. Kostnaðurinn
við að kæla húsin er líka orðinn
talsverður vegna hitastigs hækkunar.
Það má þess vegna spyrja sig hvort
framleiðsla á grænmeti í framtíðinni
eigi eftir að færast norðar.
En þetta hefur líka gert það að
verkum að það er komin meiri
áhersla á að betrumbæta ýmislegt
þar sem hægt er. Í ylræktinni erum
við til dæmis að upplifa áhuga fyrir
betri nýtingu á orkunni og hitanum.
Margir hafa valið að fjárfesta í
tækifærum til að bæta ræktunina,
nýjum lömpum, hitagardínum svo
eitthvað sé nefnt – og koma sér upp
tölvukerfum sem stuðla að betri
orkunýtingu. Það er meiri áhersla á
yrkin og hvaða tegundir eru betri að
rækta í þeirri aðstöðu sem við erum í
núna. Auðvitað kom þetta sem sjokk
fyrir garðyrkjubændur, en flestir
reyna að líta á björtu hliðarnar og
aðlaga sig að breyttum veruleika.“
/smh
Verslun - Snorrabraut 56, 105 Reykjavík feldur.is info@feldur.is 588-0488
HLÝJAR
JÓLAGJAFIR
Fríða Helgadóttir, garðyrkjuráðunautur hjá fyrirtækinu HortiAdvice í Danmörku, hefur verið ráðin til starfa fyrir Sölufélag garðyrkjumanna.
Í Hollandi er vetrarframleiðslan á tómötum farin úr 800 hektara landsvæði
niður í um 50–100 hektara. Þá gátu einungis nokkrir gúrkubændur haldið
uppi framleiðslu í vetur. Mynd / Erwan Hesry