Bændablaðið - 15.12.2022, Qupperneq 64

Bændablaðið | Fimmtudagur 16. desember 202164
Í síðustu tölublöðum Bænda-
blaðsins hefur saga handverks-
brugghúsanna á Íslandi verið
rakin.
Tímaröð þeirra er á þá leið
að fyrst kom Kaldi árið 2006, þá
Ölvisholt 2008 og því næst Mjöður,
bjórgerð staðsett í Stykkishólmi,
sem lagði þó fljótlega upp laupana
líkt og lesa mátti um í 20. tbl.
Bændablaðsins. Það sem þessi þrjú
brugghús áttu öll sameiginlegt var að
vera starfrækt úti á landi og næsta
brugghús í þessari umfjöllun var þar
engin undantekning.
Maður er nefndur Árni Ingólfur
Halldórsson Hafstað. Hann lætur
kannski ekki mikið yfir sér við
fyrstu sýn, en við nánari kynni
verður hverjum manni ljóst hvílíkt
orkubúnt hann er. Ef veitufyrirtækin
fyndu leið til að tappa af honum væri
orkuvandinn leystur og óþarft fyrir
vísindamennina vestanhafs að sóa
meiri tíma í að skoða þennan kalda
samruna. Á tímabili var Árni allt í
senn; heyrna- og talmeinafræðingur,
kúabóndi, bruggari, brugghús- og
bareigandi og örugglega með fleiri
járn í eldinum.
Árni var bóndi í Útvík í
Skagafirði ásamt því að þeysast um
landið til að mæla eyru og hlustir
landsmanna. Sem áhugamaður um
bjór og bjórmenningu æxlaðist
það þannig að Árni og vinur hans
Jóhann skelltu sér á bruggnámskeið
til Danmerkur árið 2008. Þetta
örnámskeið í Danaveldi varð til
þess að þeir fóru að brugga heima í
eldhúsinu í Útvík, með frumstæðum
tækjum, þar sem þeir möluðu korn
með kökukeflum og prófuðu sig
áfram með tækni sem lagði grunninn
að því sem koma skyldi.
Strandaglópar vegna sprengigoss
Árið 2010 ákváðu þeir að afla sér
frekari þekkingar og skelltu sér til
Bury, rétt norðan við Manchester, til
að leggja frekari stund á bjórgerðina
en þar lærðu þeir hjá manni sem hét
því viðeigandi nafni David Porter.
Fóru þeir félagar út í apríl það ár
en urðu um skeið strandaglópar á
Bretlandi þar sem sprengigos hófst
í Eyjafjallajökli og öll flugumferð
stöðvaðist meira og minna í nokkra
daga.
Í Útvík var gamalt hænsnahús sem
hafði haft hlutverk uppeldisaðstöðu
fyrir kálfa. Það hafði staðið autt
um árabil þar sem reist hafði verið
annað og betra kálfahús. Ástand
hússins þótti þó ágætt og fannst Árna
ómögulegt að rífa bygginguna.
Það sem var þó kannski einna
áhugaverðast við mannvirkið var
stærðin. Húsið var nefnilega 18 x 7
metrar, sem eru sömu hlutföll og á
algengustu póstumslögunum.
Auðsótt nafngift
Þar sem Jóhann og Árni lágu og
biðu eftir því að gosinu þóknaðist
að hleypa þeim heim ræddu þeir um
framtíðina. Þar sem í ljós hafði komið
að Porter karlinn var ekki bara með
námskeið í bjórgerð heldur seldi hann
líka tæki og lítil brugghús, eyddu þeir
strandvistinni í að teikna á umslög
hvernig unnt væri að koma fyrir
brugghúsi frá PBC-framleiðandanum
í þessu litla rými. Úr varð að tæki og
tól voru pöntuð, David kom við annan
mann að setja þau upp og hafist var
handa við að brugga í janúar 2011.
Þegar kom að nafngiftinni var
valið ekki erfitt enda Skagafjörður
rómaður fyrir hestamennsku.
Gæðingur var formlega farinn af
stað og fyrstu bjórarnir, Gæðingur
lager og Gæðingur stout skutu upp
stútnum í hillum Vínbúðanna 1. maí
sama ár.
Strax og bjórinn var mættur
í Ríkið vakti hann athygli fyrir
skemmtilega umbúðahönnun. Þar
voru á ferðinni miðar teiknaðir
af Hugleiki Dagssyni, náfrænda
brugghúseigandans fjölhæfa
og hefur sú áferð, orðagrín
og hestaskop löngum verið
aðalútlitsmerki Gæðings. En
framleiðsluvörur brugghússins hafa
almennt gengið vel í landsmenn og
má sérstaklega nefna Blágosa, einn
fyrsta íslenska súrbjórinn, en hann
vann verðlaun fyrir besta bjórinn á
Bjórhátíðinni á Hólum.
Árið 2018 flutti Gæðingur
starfsemi sína að mestu í
Kópavoginn, þar sem komið
var upp nýju brugghúsi ásamt
bar og því stækkað töluvert frá
umslagshúsinu í Skagafirðinum.
Var Gæðingur þar með fyrsta
míkróbrugghúsið til að stækka
við sig. Í dag fást um 20 bjórar frá
Gæðingi í Vínbúðinni að jafnaði
og þónokkur fjöldi árstíðabundinna
bjóra kemur og fer.
Baukar og bar
En það er þó ekki hægt með
góðu móti að sleppa hendinni af
Gæðingi án þess að minnast á tvö
atriði þar sem Gæðingur braut blað
í bjórsögu landsins.
Fyrra atriðið snýr að því
að Gæðingur var fyrsta smá-
brugghúsið á Íslandi sem ekki
átti stórt móðurfélag, til að setja
bjórana sína í dósir. Glerflöskurnar
höfðu ráðið för á markaði en
augljóst mátti vera að brugghús,
staðsett í Skagafirði, sem vildi láta
taka sig alvarlega varð að vera hæft
í hestaferðir. Úr varð að Gæðingur
fór afar snemma að bjóða upp á
hluta framleiðslu sinnar í dósum,
en slíkt þykir alvanalegt í dag,
enda áldósin um margt mun betri
og heppilegri geymslumiðill en
glerflaskan fyrir ýmsar gerðir bjórs.
Hitt,
sem kannski
hefur markað
dýpstu skrefin á bjór -
menninguna, var
stofnun Microbars.
Í Bruggvarpinu,
hlaðvarpsþáttum
um bjór og
bjórmenningu í
febrúar 2021, sagði
Árni svo frá að
haustið 2011 hefði
hann verið að eigin
mati kominn á sæmilegt
ról með að selja bjór á
kútum á veitingastað í miðborg
Reykjavíkur. Við eigendaskipti á
staðnum hefði Gæðingsbjórum og
raunar Kalda líka verið hent út og
það hefði gert honum gramt í geði.
Í ársbyrjun 2012 hefði hann svo
verið staddur á Mótel Venus rétt
fyrir utan Borgarnes þar sem hann
hrökk upp um miðja nótt með þá
hugmynd á vörunum að stofna
bara sinn eigin bar.
Hann hringdi strax um
morguninn í Jóa félaga sinn og
meðbruggara og bað hann að finna
rými í miðborg Reykjavíkur.
Niðurstaðan varð sú að lítill
salur sem þjónaði hálfpartinn sem
morgunverðarherbergi fyrir City
Center hótelið í Austurstræti varð
fyrir valinu. Þar opnuðu eigendur
Gæðings, Microbar sem var sá
fyrsti sinnar tegundar á Íslandi,
1. júní 2012.
Yfirlýsta markmiðið
var að selja hand-
verksbjóra frá öllum
öðrum en stóru
brugghúsunum til
að jafna metin fyrir
bolabrögðin!
Fljótlega fóru
reykvískir bjórnirðir
að venja komur sínar
á barinn.
Og þangað réðst
einnig ungur
maður, Steinn
Stefánsson,
sem hafði
verið í
sveit hjá
Árna í
m ö r g
sumur
v i ð
g ó ð a n
orðstír,
e k k i
bara sem
k ú a s m a l i ,
heldur einnig
sem besserwisser
á bjórsviðinu.
Steini átti eftir að koma víða
við í bjórsenunni í kjölfarið, enda
strax ljóst að þar fór veitingamaður
sem gerði ekki síður kröfur til
sinna viðskiptavina en sjálfs
síns. Microbar átti systurbar og
gistiheimili á Sauðárkróki um
tíma en nú eru þeir staðirnir tveir,
annar ofarlega á Laugavegi og
hinn í brugghúsinu í Kópavogi.
Það má þannig segja að
Eyjafjallajökulsgosið hafi ekki
bara komið okkur rækilega á
framfæri við ferðamenn heldur
hafi það líka á vissan hátt gefið
okkur brugghúsið Gæðing, fært
okkur kraftbjóramenningu á bari
borgarinnar af alvöru og rutt
brautina fyrir dósamenningu í
handverksbjórnum … og auðvitað
Steina.
Handverksbrugghúsin á Íslandi:
Skagfirska bjórsveiflan
Höskuldur
og Stefán
hoskuldur@bondi.is
Á tímabili var Árni Ingólfur Halldórsson Hafstað allt í senn; heyrna- og talmeinafræðingur, kúabóndi, bruggari og brugghús- og bareigandi. Mynd / Aðsend