Veiðimaðurinn - 01.12.1989, Qupperneq 30

menn hafl greint á um skiptingu veiði í
hinu nýnumda landi. Þjóðkunn er frásögn
Vatnsdælu um deilur þeirra Ingimundar-
sona og Hrolleifs Ljótssonar í Ási um veið-
ina í Vatnsdalsá. I landabrigðaþætti Grá-
gásar, Staðarhólsbók kap 438, sbr. Kon-
ungsbók kap. 208, eru ýmis fyrirmæli um
samveiði og skiptingu veiði. Þar eru og hin
fyrstu drög til friðunar.
Járnsíða og Jónsbók
I Járnsíðu eru ákvæði um veiði. I Jóns-
bók eru einnig ákvæði um veiði og eru þau
að mestu sniðin eftir landslögum Magnús-
ar lagabætis, hinum norsku. Ákvæði þessi
hafa um margar aldir verið hin einu fyrir-
mæli um veiðirétt og veiði hér á landi. Það
leynir sér ekki að þessi ákvæði eru einkum
til þess sett að jafna veiði og fyrirbyggja
yfírgang. Hitt virðist ekki hafa vakað fyrir
þeim er lögin settu, að fiskurinn þyrfti frið-
unar við, ef veiðin ætti að haldast. Hér eru
engin ákvæði um ársfriðun eða vikufriðun,
friðun hrygningarsvæða eða takmarkanir á
ósaveiði.
Svo liðu meira ensexaldir, ogekkert bar
til tíðinda í veiðimálum landsins. En eftir
að Alþingi var endurreist, leið ekki á löngu
áður en óskir komu frá landsmönnum um,
að það léti veiðimál til sín taka. Árið 1849
var gefín út tilskipun um veiði á Islandi. Er
hún einkum um dýraveiðar á landi og sela-
og hvalaveiðar, en tekur ekki til veiði í
vötnum og ám.
Bænaskrá um aukna friðun á laxi
Það er ekki fyrr en árið 1867 að Alþingi
tók veiðimálin upp. Upptök þessa voru
þau að 147 menn í Mýra- og Hnappadals-
sýslu sendu þinginu bænaskrá, þar sem
þess er beiðst, að það taki laxveiðimálin til
meðferðar. Benda þeir á það í bæna-
skránni, að laxveiðin hér á landi megi telj-
ast meðal bjargvætta landsmanna, og hafí
hún einkum fært þeim mikinn arð áður
fyrr, meðan veiðin var hóflega stunduð og
hinum fornu veiðilögum lotning sýnd,
enda hafí þá gengið lax í flestöll vatnsföll
landsins. Þeir segja að svo líti út, sem menn
þekki ekki ákvæði veiðilaganna eða hirði
ekki um að halda þau, og margir veiðieig-
endur hugsi um það eitt að drepa sem mest
af laxinum það árið eða þann daginn, sem
yfír stendur, án þess að skeyta hið minnsta
um það hvort þeir sjálfír eða aðrir fái nokk-
uð veitt árið eða daginn eftir, né um hitt,
hvort aðrir, sem veiði eiga, geti nokkurrar
veiði notið. Benda þeir og á það, að síðan
farið hafí verið að flytja sláturlaxinn til út-
landa, hafi misnotkun á veiðinni farið í
vöxt og að mestar séu horfur á því, að lax-
veiðin gangi til þurrðar, ef slíku haldi fram.
Oska þeir eftir því að Alþingi taki mál þetta
til rækilegrar íhugunar og biðji konung um
lög um þetta efni og í þeim þurfí meðal
annars að vera eftirfarndi ákvæði:
1. Að aðeins sé heimilt að veiða lax á
tímabilinu frá lokum marsmánaðar til 16.
ágúst ár hvert.
2. Að lax sé friðaður vikulega frá kl. 12
síðdegis á laugardögum til sama tíma á
sunnudögum.
3. Að bönnuð sé laxveiði í sjó nálægt ós-
um þeirra vatnsfalla er lax gengur í og að
allur veiðiskapur sé bannaður í slíkum
ósum.
4. Að stærð möskva í netum sé takmörk-
uð við að hinn smái og ungi lax fái lífi að
halda og ekki verði leyfðir minni möskvar
en 2!4 þuml. á hvern veg milli hnúta.
Laxalögin 1886
Eins og fram kemur í áðurnefndu bæna-
skjali má svo heita að engin ákvæði séu í
lögum til friðunar laxinum. En með lögum
um friðun á laxi nr. 5, 19. febrúar 1886,
28
VEIÐIMAÐURINN