Læknablaðið - 01.11.2022, Blaðsíða 4

480 L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108
487
Atli Steinn Valgarðsson, Þórdís Jóna Hrafnkelsdóttir, Tómas Þór Kristjánsson,
Hildigunnur Friðjónsdóttir, Kristinn Sigvaldason, Göran Dellgren, Tómas Guðbjartsson
Hjartaígræðslur og hjartagjafir Íslendinga
Fjöldi hjartaígræðslna hefur haldist nokkuð jafn síðastliðna áratugi og eru gerðar í kring-
um 6000 slíkar aðgerðir árlega í heiminum. Frá því að fyrsta hjartaígræðslan fór fram
í Höfðaborg í Suður-Afríku árið 1967 hafa orðið tækniframfarir í framkvæmd hennar.
Framfarir í ónæmisbælandi meðferð hafa þó skipt enn meira máli, enda lykillinn að
góðum langtímaárangri. Eftir ígræðsluna lagast hjartabilunareinkenni sjúklinga oftast
mikið og má nú gera ráð fyrir að allt að 90% sjúklinga séu á lífi ári eftir aðgerð og 70%
eftir 5 ár.
Hjartaígræðslur hafa aldrei verið framkvæmdar á Íslandi en sjúklingar hafa verið
sendir í slíka aðgerð erlendis, oftast eftir ítarlega uppvinnslu og mat hérlendis. Fyrsti
Íslendingurinn gekkst undir hjartaígræðslu í Lundúnum í febrúar 1988 en síðan hafa
flestar aðgerðanna verið gerðar á Sahlgrenska-sjúkrahúsinu í Gautaborg í Svíþjóð.

495
Auður Gauksdóttir, Ólafur Árni Sveinsson
Tímabundið minnisleysi – tilfellaröð frá 2010-2021
Tímabundið minnisleysi (transient global amnesia) er góðkynja heilkenni sem einkenn-
ist af skyndilegu framvirku minnisleysi sem gerir einstaklingnum ómögulegt að mynda
nýjar minningar meðan á kastinu stendur. Heilkennið birtist án annarra staðbundinna
taugaeinkenna og án skerðingar á meðvitund. Minnisleysið gengur sjálfkrafa yfir á innan
við 24 klukkustundum. Meðan á kastinu stendur spyr sjúklingur gjarnan aftur og aftur
sömu spurninga, er óáttaður á stað og stund en áttaður á eigin persónu.
501
Brynhildur Thors, Vilhjálmur Vilmarsson
Nýr dagur er risinn - saga slagmeðferðar á Íslandi
Stiklað á stóru í sögu meðferðar við blóðþurrðarslagi á Íslandi. Miklar framfarir hafa
átt sér stað síðustu áratugi og viðhorf til sjúkdómsins gjörbreyst. Byggt er að hluta á
viðtölum við lækna sem komu að þessari uppbyggingu. Ísland hefur að mörgu leyti ver-
ið í fararbroddi við innleiðingu nýrra meðferða við slagi samanborið við þau lönd sem
við berum okkur saman við. Það má þakka dugmiklum frumkvöðlum sem höfðu mikinn
metnað fyrir hönd þessa sjúklingahóps.
F R Æ Ð I G R E I N A R
11. tölublað · 108. árgangur · 2022
483
Kristín Helga Birgisdóttir
Gildi skimana,
ávinningur og tap
Upplýsingar um gagnsemi
hvers skimunarverkefnis,
skaðsemi, kostnað og ávinn-
ing þurfa að stýra ákvörðun-
um, en varast skal að láta
áhrifamátt hagsmunaafla og
brjóstvitið ráða för.
L E I Ð A R A R
485
Inga Jóna Ingimarsdóttir
Beint í hjartastað!
Hvers vegna gefa Íslendingar
fleiri hjörtu en þeir þiggja
sjálfir? Gæti munurinn
orsakast af ákveðinni tregðu
við að senda sjúklinga til
Svíþjóðar? Gerir fjarlægð frá
ígræðslustarfseminni þetta
langsóttari kost en ella?
Úr greininni
Hjartaígræðslur og hjartagjafir Íslendinga
Gjafahjartað er oftast sótt á annan spítala, oft um langan
veg. Áður en hjartað er fjarlægt úr líffæragjafanum er
það stöðvað með kalíumríkri lausn og flutt á ís á þann
stað þar sem ígræðslan fer fram. Mikilvægt er að gjafa-
hjartað sé grætt í þegann innan fjögurra klukkustunda
frá því það er tekið úr gjafanum, sem takmarkar þá
vegalengd sem má vera milli gjafa og þega. Í dag eru þó
til sérstakar dælur sem lengja þennan tíma.
Mynd frá Shutterstock.