Læknablaðið - 01.11.2022, Blaðsíða 14

490 L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108
R A N N S Ó K N
og eru líffæragjafir Íslendinga nú jafnmargar eða fleiri en að með-
altali í löndum Scandiatransplant.
Umræða
Þessi afturskyggna rannsókn sýnir að árangur hjartaígræðslu á Ís-
lendingum er sambærilegur við þann árangur sem lýst hefur verið
á stærri sjúkrahúsum nágrannalandanna. Aldursstaðlað nýgengi
jókst úr 2,7 á milljón íbúa á ári á öllu tímabilinu í 4,6 ígræðslur á
milljón íbúa á ári í lok tímabilsins. Engu að síður er ljóst að nýgengi
meðferðarinnar er mun lægra en að meðaltali í löndum Scandia-
transplant 18 en þar voru gerðar á bilinu 5-6 ígræðslur /1.000.000
íbúa/ári (mynd 2).17 Ástæður fyrir þessum mun á milli Íslands og
hinna Norðurlandanna eru ekki augljósar. Þótt hjartaígræðslurn-
ar séu ekki framkvæmdar hérlendis teljum við ólíklegt að síður
sé litið til hjartaígræðslu sem meðferðarkosts. Sömuleiðis virðist
ekkert benda til þess að hjartabilun sé síður algeng hér á landi
en í nágrannalöndum okkar, og tíðni hennar eykst með hækkandi
meðalaldri.1
Sé horft til lifunar er árangur hjartaígræðslu á Íslendingum vel
sambærilegur og jafnvel betri en það sem þekkist í erlendum rann-
sóknum.5,19,20 Lifun íslensku sjúklinganna var 91% og 86% einu og
5 árum frá aðgerð, borið saman við 86% og 76% á heimsvísu.5,14
Lifun eftir hjartaígræðslu hefur víðast hvar batnað með árunum
og má ekki síst þakka það framförum í ónæmisbælandi meðferð.14
Flestir íslensku sjúklinganna gengust undir aðgerðina á síðastliðn-
um áratug og er það mögulega einn þáttur í góðri lifun íslenskra
hjartaþega í samanburði við erlendar rannsóknir. Meðalaldur
íslenskra hjartaþega er lægri en gengur og gerist erlendis, sem
er annar þáttur sem gæti skýrt góða lifun íslenskra hjartaþega.
Einnig er hugsanlegt að val sjúklinga til þessarar meðferðar hér-
lendis hafi verið þrengra en erlendis, sérstaklega í ljósi þess hversu
fáir sjúklingar fengu hjartaígræði vegna blóðþurrðar.
Eftirlit á ígræðslugöngudeild Landspítala fylgir að mestu þeirri
forskrift sem ígræðslusjúkrahúsin ráðleggja, en þar er leitast við
að tryggja gott aðgengi. Slíkt stuðlar að virku eftirliti þessara sjúk-
linga, sem er lykilatriði til að ná góðum árangri, en langvinn höfn-
un, krabbamein og sýkingar eru helstu dánarorsakir hjartaþega.5
Algengasta ábendingin fyrir ígræðslu var ofþensluhjartavöðva-
kvilli (n=10) og þar á eftir meðfæddir hjartagallar (n=4). Athygli
vekur að hjartavöðvakvilli vegna blóðþurrðar reyndist mun sjald-
gæfari ábending hérlendis, eða innan við 10% borið saman við að
minnsta kosti 30% á heimsvísu.5 Skýringin á þessu er ekki ljós en
dánartíðni Íslendinga af völdum kransæðasjúkdóma hefur lækkað
umtalsvert á síðastliðnum árum.21 Einnig er hugsanlegt að hjarta-
ígræðslu sé síður velt upp sem meðferðarkosti hjá þessum undir-
hópi sjúklinga, en þeir eru oft eldri og með fleiri undirliggjandi
sjúkdóma en til að mynda sjúklingar með ofþensluhjartavöðva-
kvilla. Með þessar upplýsingar að leiðarljósi er þó mikilvægt að ís-
lenskum sjúklingum með endastigshjartabilun vegna blóðþurrðar
sé boðinn þessi meðferðarkostur.
Konur reyndust um fimmtungur (21%) íslenskra hjartaþega,
sem er sambærilegt hlutfall og á alþjóðavísu.5 Meðalaldur hjarta-
þega var hins vegar aðeins 38 ár (bil 4-65) sem er mun lægri en
meðalaldur hjartaþega á heimsvísu, sem er í kringum 55 ár.5 Þessi
aldursmunur gæti að hluta skýrst af tiltölulega háu hlutfalli ís-
lenskra hjartaþega með ofþensluhjartavöðvakvilla og meðfædda
hjartagalla en einnig lágu hlutfalli sjúklinga með hjartavöðva-
kvilla vegna blóðþurrðar.5
Íslensku hjartaþegarnir fengu hjálparhjarta (LVAD) fyrir
ígræðslu í rúmlega fimmtungi (21%) tilfella, sem er helmingi lægra
hlutfall en á heimsvísu.5 Þarna gæti skipt máli að hjálparhjörtu
eru ekki grædd í sjúklinga hér á landi, heldur aðeins á ígræðslu-
sjúkrahúsum erlendis. Slík meðferð gæti því verið síður aðgengi-
leg fyrir íslenska hjartaþega.
Miðgildi legudaga erlendis eftir ígræðslu voru 36 dagar (með-
Mynd 3. Heildarlifun (Kaplan
Meier-graf) íslenskra hjartaþega
1988-2019 með 95% vikmörkum.