AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.12.2004, Síða 9

Fyrstu skipulagslög á íslandi voru sett fyrir röskum 80
árum, eða árið 1921. Þau náðu þá einungis til þétt-
býlis, en nú er allt landið orðið skipulagsskylt og að því
stefnt að aðalskipulagsgerð fyrir öll sveitarfélög á fslandi
verði lokið árið 2008. Þessi skipulagsvinna var í upphafi
í höndum ríkisins en nú hefur gerð svæðis-, aðal- og
deiliskipulagsáætlana alfarið verið falin sveitarstjórnum.
Þau mál sem til umfjöllunar eru í dag eru samt allt önnur
en þegar fyrstu skipulagslögin voru sett. Nú er velta
sumra íslenskra fyrirtækja orðin hærri en fjárlög íslenska
ríkisins og hraði breytinga allt annar. Það dugar því ekki
lengur að „sinna" skipulagi svona einhvern veginn.
Undanfarin ár hefur íslenskur almenningur líka
farið að gera sér betur og betur grein fyrir því
hvað það skiptir miklu máli að vel og fagmann-
lega sé unnið að þessum málum af fólki sem er
sérmenntað í skipulagsfræðum og hefur viðlíka
starfsreynslu og nú er almennt krafist erlendis og
Evrópusamband Skipulagsfræðinga gerir t.d. kröfu til.
Opinberir aðilar ættu líka að taka þessum aukna
áhuga almennings fagnandi, því hér er í flestum tilfell-
um um að ræða almannafé sem verið er að verja og
því sjálfsagt að nota bestu tiltæka skipulagsþekkingu
og aðferðafræði til að takmarkað fjármagn nýtist sem
best. Þannig ætti það að vera jafnsjálfsagt að almenn-
ingur fái að sjá faglegan samanburð á mismunandi
kostum sem ætíð koma til greina og mat á líklegum
áhrifum allra stórframkvæmda áður en endanlegar
ákvarðanir eru teknar. Eins ætti fólk að geta gengið
að því sem vísu að samþykkt skipulagsstefna sé ekki
orðin tóm, heldur raunhæf, vel ígrunduð stefna sem
fyrirhugað sé að fara eftir. Án þessa er ekki mikil von
til þess að fólk sýni íslensku skipulagi mikla tiltrú.
Þeirri sjálfsögðu kröfu vex líka fylgi að þessi mál
verði betur unnin og samræmd bæði innan ríkis-
stjórnar og milli ráðuneyta og sveitarfélaga. Hér er
heldur ekki einungis um að ræða trúverðugleika
islenskra stjórnvalda innanlands heldur einnig trú-
verðugleika okkar útávið í sífellt smækkandi heimi.
Skipulag getur samt einnig hæglega verið þrándur
í götu eðlilegrar þróunar og því skiptir líka miklu að
þeir sem leiða þessa vinnu og taka á henni faglega
ábyrgð skilji til einhverrar hlítar þá fjölbreyttu ferla sem
nútíma skipulag eða skipulagsleysi hefur áhrif á.
Nú stendur enn á ný yfir endurskoðun íslensk-
ra skipulagslaga og til þess standa vonir að
þessi lög myndi farsælan ramma um þróun
þessara mála í upphafi nýrrar aldar. ■
The first Planning Law in lceland was passed just over
80 years ago, in 1921. At that time the planning pow-
ers were confined to built up areas but now they have
been expanded to cover the whole of the country and
the goal has been set for all lcelandic local authorities
to have completed their development plans in 2008.
This planning work was originally done by the State
but now the planning powers have been delegated
to local authorities. The issues being dealt with today
are however totally different from those when the first
Planning Law was passed. Now the turnover of some
lcelandic companies it higher than the budget of the
lcelandic State and the rate of change is much faster. It
is no longer to „attend to“ planning somehow. Recently
the lcelandic public has also started to realise how
important good and professional planning is and that
this work should be carried out by people who have
completed planning studies and gained professional
experience on par with what is now generally demanded
abroad and stipulated by the European Council of Town
Planners. Official bodies in lceland should welcome this
increased interest of the public because in most cases
this concerns the spendíng of public money and of
course the best available planning science and meth-
odology should be made use of to make the best use
of scarse capital. In this way the public should be pre-
sented with professional evaluation of alternatives and
impact assessment of major undertakings before final
decisions are made. In the same way people should be
able to trust that approved policies and not only words
but realistic well thought out policies that should be car-
ried out. Without this the public can not be expected
to trust lcelandic Planning very much. The obvious
demand is also gaining momentum that plan ning
issues should be better prepared and coordinated both
within the government and between ministries and local
authorities. This is not only a question of the credibility of
lcelandic authorities in lceland but also the credibility of
lceland towards other countries in a shrinking world. But
planning can also be an obstacle to natural develop-
ment and it is also important that those who guide this
work and are professionally responsible understand to
some extent the myriad of activities that modern plan-
ning or the lack of planning influences. Once again the
Planning Law is being revised and here is hope that this
Law will create a sound framework for the planning of
lceland at the beginning of a new century. ■
avs 9