AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.12.2004, Qupperneq 42

Guðbjörg Lilja Erlendsdóttir, M.s.c. umferðarverkfræðingur
iR/il fjTjjr
IkiHHJHLl Hjlj |UW
Stofnbraut hjótreiða í
Malmö, aðskilin í plani
frá vélknúinni umferð
um breið og björt
göng. /
The primary network of
bicycle roads in Malmo
is grade separated
from vehicular traffic
through a wide and
well lit underpass.
Af hverju auknar hjól-
reiðar?
Reiðhjólið hefur alla burði til
þess að vera raunhæfur val-
kostur í ferðum styttri en 5 km.
í Evrópusambandsverkefninu
WALCYNG sem fjallar um hvernig
auka megi hlut fótgangandi og hjól-
reiðamanna í samgöngum er talið
að um 50% allra bílferða séu styttri
en 5 km og þar af 30% styttri en 1
km. Ekkert bendir til þess að þessu
sé öðruvísi háttað á höfuðborgar-
svæðinu. Samkvæmt svæðisskipu-
lagi höfuðborgarsvæðisins eru farnar
næstum 700.000 bílferðir á höfuð-
borgarsvæðinu á hverjum degi.
Erlendis hafa menn uppgötvað
og sætt sig við að umferðartepp-
ur verða ekki byggðar burtu og
beina því sjónum í ríkari mæli að
aðgerðum sem fá fólk til að velja
annan ferðamáta en einkabílinn
(Mobility Management). Með því
er ekki aðeins hægt að fresta
eða hætta við dýrar og umfangs-
miklar gatnaframkvæmdir heldur
getur það einnig orðið til þess
að fækka umferðarslysum.
Á undanförnum árum hefur vitund
manna fyrir umhverfismálum líka
verið að aukast. Það birtist meðal
annars í stefnumótun sveitarfélaga
og ríkis, t.d. með Kyoto-bókun-
inni og Staðardagskrá 21 sem og
í skipulagsgerð sveitarfélaganna.
Hjólreiðar skapa hvorki umferðar-
hávaða né loftmengun. Auknar hjól-
reiðar á kostnað bílaumferðar hafa
því jákvæð áhrif á umhverfið bæði
staðbundið og í víðara samhengi.
Með því að hjóla til og frá vinnu eða
skóla verður hreyfing hluti af dag-
legu lífi fólks. Samkvæmt reikningum
rannsóknarstofnunar samgöngumála
í Noregi (Transportokonomisk insti-
tutt) er þjóðfélagslegur ávinningur
af lagningu hjóla- og göngustíga
margfaldur á við kostnaðinn ef tekið
er tillit til umhverfislegs og heilsufars-
legs ávinnings. Hjólreiðar eru því
ekki bara hagkvæmar fyrir einstakl-
inginn heldur fyrir samfélagið í heild.
Höfuðborgarsvæðið
Höfuðborgarsvæðið er ekki eins
stórt og menn vilja oft vera láta.
Það sést best á myndinni þar
sem hringur með 5 km radíus
hefur verið settur með miðju á
mótum Kringlumýrarbrautar og
Listabrautar. Á þeim slóðum eru
þrír fjölmennir skólar sem og stórt
þjónustu- og atvinnusvæði. Innan
marka hringsins er nánast öll
Reykjavík, Kópavogur og Garðabær.
Með góðu og vel skipulögðu neti
stofnbrauta fyrir hjólreiðar væri
því stór hluti höfuðborgarsvæð-
isins í hjólafæri við þetta svæði.
Af myndinni má einnig sjá hversu
mikilvægt það er, til að halda sem
stystum tengingum milli svæða,
að hjólreiðamenn og fótgangandi
verði ekki útilokaðir frá samgöngu-
bótum eins og Sundabraut.
Stofnbrautir hjólreiða
Sé vilji til þess að hafa áhrif á val
fólks á ferðamáta eru sóknarmögu-
leikarnir fyrst og fremst ferðir til
og frá vinnu og skóla. Net stofn-
brauta hjólreiða þarf því að taka
mið af og tengja saman stærstu
vinnustaði, miðbæi, samgöngu-
miðstöðvar, háskóla og sjúkrahús
meðan þéttriðnara net hverfastíga
tengir saman íbúðarsvæði, grunn-
skóla og þjónustukjarna hverfa.
Kröfur til stofnbrauta hjólreiða eru
ekki ólíkar þeim sem gerðar eru
til stofnbrauta í gatnakerfinu. Þær
þurfa að mynda heildrænt, sam-
hangandi, auðskiljanlegt net án
króka og útúrdúra. Yfirborðið þarf
að vera slétt, halli innan ásættan-
legra marka og leiðirnar öruggar.
Það þýðir m.a. að lýsing þarf að
vera góð, útsýni fram á veginn
gott og stígurinn að liggja um
svæði sem ekki þykja skuggaleg.
42 avs
avs 42