Bændablaðið - 23.03.2023, Síða 1

38
6. tölublað 2023 ▯ Fimmtudagur 23. mars ▯ Blað nr. 630 ▯ 29 árg. ▯ Upplag 33.000 ▯ Vefur: bbl.is
Egill Gunnarsson, bústjóri í Hvanneyrarfjósi, kann að meta nálægðina við nemendur og fræðasamfélagið. Búinu er ætlað að vera aðsetur rannsókna og
kennslu, á sama tíma og reksturinn á að vera sambærilegur og í dæmigerðum fjósum af svipaðri stærð. Egill segist skilja vel hvernig landsliðsþjálfurum
líður í sínum störfum, enda hafa Hvanneyringar og bændur oft miklar skoðanir á hans verkum. – Sjá nánar bls. 30–31. Mynd / Ástvaldur Lárusson
Lambakjöt hefur hækkað mikið í
verði undanfarin misseri og hefur
innflutningshömlum verið kennt
um. Innflutningur á nautakjöti
hefur hins vegar aldrei verið
meiri, sem hefur ekki skilað sér í
verðlækkunum. Lækkanir á tollum
hafa mikil áhrif á starfsumhverfi
bænda, sem hefur sýnt sig í slæmri
afkomu nautakjötsframleiðenda.
„Ef horft er til verðþróunar kjöts
á milli ára og hún borin saman
við matvöru í heild sinni annars
vegar og vísitölu neysluverðs hins
vegar má sjá að flestar kjötafurðir
hafa dregist aftur úr,“ segir Sverrir
Falur Björnsson, hagfræðingur
Bændasamtaka Íslands. „Hækkun á
almennu verðlagi frá byrjun árs 2009
er rétt rúm 70 prósent. Lambakjöt,
svínakjöt og fuglakjöt er allt töluvert
undir þeirri verðþróun yfir sama
tímabil. Vissulega hefur verið skörp
hækkun á þessu verði undanfarið ár
en auðvelt er að sjá hversu mikið
verð á þessum afurðum dróst aftur
á löngu tímabili og ofan á það
dembdust miklar aðfangahækkanir
á landbúnaðinn á liðnu ári.“
Erlend markaðshlutdeild kjöts
hefur aukist jafnt og þétt undanfarin
ár, eða úr fimm prósentum árið 2012
upp í rúm 16 prósent árið 2022. Á
árunum 2012 til 2020 hækkaði
verð á kjöti hægar en almennt
matvælaverð, en hækkun þess
síðarnefnda nemur að meðaltali 0,7
prósent á ári. „Á allra síðustu árum
hefur kjöt hækkað meira í verði
en önnur matvæli á sama tíma og
innflutt kjöt hefur aldrei verið meira
hlutfall af framboði,“ segir Sverrir
Falur.
Ef nautakjöt er skoðað
sérstaklega, þá er innflutningur þess í
sögulegu hámarki á meðan viðurværi
nautgripakjötsframleiðenda hefur
sjaldan verið verra. Þrátt fyrir að
neytendur hafi aðgang að erlendu
nautakjöti, þá hefur verðið hækkað
umfram vísitölu neysluverðs. Þetta
sýnir enn fremur að ekki sé hægt
að ganga að því vísu að neytendur
græði á innflutningi.
Sverrir segir að Ísland hafi árið
2018 hafið aðlögunarferli að nýjum
viðskiptasamningi Íslands og ESB
sem undirritaður var árið 2015. Í
því fólst samkomulag um sjöfalda
aukningu á tollkvóta miðað við
áður. Tollkvóti segir til um hversu
mikið magn afurða má flytja inn utan
almennrar tollskrár, þá annaðhvort að
viðbættu útboðsgjaldi eða tollfrjálst.
Aukningin kom í þrepum og var
lokið árið 2021. „Þetta lækkaði
innflutningsálögur og jók ávinning
af innflutningi í samanburði við
innlenda framleiðslu.“ /ÁL
Verðþróun lambakjöts og nautakjöts í samanburði við meðaltal matvæla.
Græna línan sýnir meðaltal matvæla, sú bláa sýnir verðþróun nautakjöts og
sú rauða sýnir lambakjöt. Rétt er að benda á lambakjötið sem hefur dregist
aftur úr öðrum vöruflokkum. Gulu stólparnir sýna aukningu á tollkvótum,
en þrátt fyrir að nautakjöt sé flutt inn í meira magni en áður heldur það ekki
aftur af verðhækkunum þess.
Lífrænt vottuð framleiðsla:
Hlutdeildin hæst
í garðyrkjunni
Skortur er á áreiðanlegum opin-
berum gögnum um fram leiðslu-
magn og markaðshlutdeild lífrænt
vottaðra matvæla á Íslandi.
Tillögur eru komnar fram um
eflingu lífrænnar matvælaframleiðslu
á Íslandi.
Stefna stjórnvalda er að auka
hlutfall þessara matvara markvisst með
tímasettri áætlun og eru tillögurnar
ein birtingarmynd stefnunnar. Þeim
er þannig ætlað að auka sjálfbærni
íslensks landbúnaðar, þar sem
eftirspurn eftir vottuðum lífrænum
vörum fer vaxandi. Plássfrekastir
vöruflokka á íslenskum lífrænt
vottuðum markaði eru garðyrkja,
eggjaframleiðsla, mjólkurvinnsla og
kornframleiðsla til manneldis.
Hlutfallið er hæst í garðyrkju,
en þar er vitað að 13 af um 200
framleiðendum eru lífrænt vottaðir,
eða um 6,5 prósent.
Nesbú er eini íslenski eggja­
framleiðandinn og er talið að markaðs
hlutdeild þeirra sé um fimm prósent
í dag. Móðir Jörð ræktar um 100
tonn af korni á ári af um 9.500
tonna heildarframleiðslu í landinu,
eða tæplega eitt prósent. Kornið frá
Vallanesi er hins vegar allt ræktað til
manneldis – og er stór hluti af þeirri
heildarframleiðslu í landinu.
Biobú ætlar að vinna mjólk úr
700.000 lítrum á þessu ári af um
800 þúsund lítra heildarmagni sem
er í boði. Það er um 0,54 prósent
framleiðsla af heildarkvóta ársins.
/smh
Sjá nánar í fréttaskýringu
á bls. 20–21
Matvælaverð hækkar þrátt fyrir aukinn innflutning
– Neytendur njóta ekki góðs af aukinni markaðshlutdeild erlendra kjötvara
Borgarbarnið sem starfaði
hjá bændum í rúm 40 ár
32 36
Verðmætaaukning ullar
Fjósameistari á Blikastöðum