Bændablaðið - 27.04.2023, Qupperneq 51

51Bændablaðið | Fimmtudagur 27. apríl 2023
Landsliðið
í dælum
Eldsneytis- og efnadælur,
tunnudælur, mælar,
slöngur og fylgihlutir.
LANDVÉLAR | SMIÐJUVEGI 66 | 580 5800 | LANDVELAR.IS
LAUSNIR Á LAGER
Samþykkt - búið að skila
LÁGAFELL VERSLUN OG BYGGINGAR EHF
VÖLUTEIGUR 4, 270 MOSFELLSBÆR
WWW.LAGAFELLVERSLUN.IS
846 7014 – 895 4152
Sérstyrkt fyrir íslenskar aðstæður - 24 ára reynsla á Íslandi
SERRALUX
Gróðurhús og yndisreitir í miklu úrvali
Rekstur kúabúa fer hallandi
Samkvæmt skýrslu RML um rekstur
kúabúa fyrir árin 2019-2021 kemur
fram að framlegðarstig afurðatekna
hafi lækkað frá árinu 2019, úr 53,5%
niður í 51,8% árið 2021, þrátt fyrir
að hagnaður búanna hafi aukist.
Bendir það til þess að íslenskir
mjólkurframleiðendur séu farnir
að vinna utan bús í auknum mæli
til að ná endum saman í rekstrinum.
Í skýrslunni kemur jafnframt fram
að á árunum 2019-2021 hafi
auknar afurðatekjur einfaldlega
ekki náð að halda í hlutfallslega
hækkun á aðföngum og aðkeyptri
þjónustu, en á tímabilinu hækkuðu
afurðatekjurnar um 9,3% en á
sama tíma hækkaði breytilegi
kostnaðurinn um 13,3% og annar
kostnaður um 7,1%.
Á árinu 2022 og það sem af er
ári 2023 hafa aðfangahækkanir
haldið áfram og hafa hækkanir
á áburði, kjarnfóðri, olíu o.fl.,
hlaupið á tugum prósenta. Staða
mjólkurframleiðenda hefur því síst
batnað.
Í skýrslu RML kemur einnig fram
að heildarskuldir þátttökubúanna
hafi verið tæplega 122 milljónir
krónur að meðaltali fyrir hvert bú í
lok árs 2021. Frá miðju ári 2021 hafa
stýrivextir hækkað úr 1% í 7,5%, en
þessi hækkun hefur þó ekki farið
öll út í vaxtakjör bankanna. Ef við
gefum okkur að vaxtakjör búanna í
rekstrarskýrslunni hafi hækkað um
5% þá hafa vaxtagreiðslur hækkað
um 6,1 milljón á ári, eða um 17
krónur á hvern lítra. Frá 1. desember
2021 hefur afurðastöðvaverð til
bænda hækkað um 20 krónur. Það
er því ljóst að mikið vantar upp á til
að afurðatekjurnar haldi í við þær
hækkanir sem bændur hafa orðið
fyrir. Á skuldsettustu búunum dugar
hækkunin á afurðaverði því ekki
fyrir hækkun á vaxtaliðnum einum,
og þá eru eftir allar aðrar hækkanir.
Aukin framleiðsla,
minni stuðningur
Frá aldamótum hafa íslenskir
mjólkurframleiðendur brugðist
við aukinni eftirspurn mjólkur
með auknum framförum í
afköstum og framleitt mjólk upp
í heildargreiðslumark sem er í
dag 149 milljónir lítra en var 100
milljónir lítra árið 2000. Á sama
tíma hefur heildar ríkisstuðningur
við nautgriparæktina lækkað um
þrjá milljarða, sbr. mynd hér að
neðan. Stuðningsgreiðslur á hvern
lítra hafa þannig lækkað úr 103
kr./ltr. niður í 49,8 kr./ltr. sé gert
ráð fyrir því að heildarstuðningur
nautgriparæktarinnar deilist allur
á greiðslumark hvers árs, en það
gerir hann í raun ekki og dreifist
einnig á allt nautakjöt sem framleitt
er hér á landi. Þessu til viðbótar
hafa tollkvótar verið auknir og sú
tollvernd sem er til staðar hrunið
að raunvirði.
Endurskoðun búvörusamninga
Nú er endurskoðun búvörusamninga
hafin. Það er nauðsynlegt að
stjórnvöld setji aukið fjármagn
í búvörusamninga til að tryggja
framleiðslu og til að bæta afkomu
bænda. Viðunandi afkoma er
forsenda þess að greinin geti
þróast áfram, og bændur geti haldið
áfram að framleiða gæðaafurðir við
góðan aðbúnað. Trygg afkoma og
fyrirsjáanleiki er einnig forsenda
þess að tryggja nýliðun. Nú þarf að
snúa þróuninni við og efla innlenda
landbúnaðarframleiðslu og um leið
að efla fæðuöryggi þjóðarinnar.
Samhliða verjum við þau fjölmörgu
afleiddu störf sem landbúnaðurinn
skapar. Ef stjórnvöldum er alvara í
að efla fæðuöryggi þá er tækifæri
til þess núna, í endurskoðun
búvörusamninga.
Rafn Bergsson,
formaður búgreinadeildar
nautgripabænda hjá BÍ.
Næsta Bændablað kemur út 11. maí
Skráið smáauglýsingar á www.bbl.is