Jökull


Jökull - 01.01.2019, Blaðsíða 2

Jökull - 01.01.2019, Blaðsíða 2
Terminus lakes on the south side of Vatnajökull ice cap, SE-Iceland Snævarr Guðmundsson1∗, Helgi Björnsson2, Finnur Pálsson2, Eyjólfur Magnússon2, Þorsteinn Sæmundsson2,3 and Tómas Jóhannesson4 1South East Iceland Nature Research Center, Nýheimar, Litlubrú 2, IS-780 Höfn í Hornafirði, Iceland 2Institute of Earth Sciences, University of Iceland, Askja, Sturlugata 7, IS-101 Reykjavík, Iceland 3Department of Geography and Tourism, University of Iceland, Askja, Sturlugata 7, IS-101 Reykjavík, Iceland 4Icelandic Meteorological Office, Bústaðavegur 7–9, IS-108 Reykjavík, Iceland ∗Corresponding author: snaevarr@nattsa.is https://doi.org/10.33799/jokull2019.69.001 Abstract — Many ice-marginal lakes have formed in front of glacier termini in Iceland in recent decades due to climate warming, particularly at the southern margin of Vatnajökull ice cap where several such lakes grow year-by-year at present. At the same time, most glacier-dammed lakes at the lateral ice margins have shrunk or disappeared because of glacier thinning, and jökulhlaups released from them have become smaller. This paper describes changes in glacial lakes in SE-Iceland, from Skeiðarárjökull west of Öræfi to Hoffellsjökull in Hornafjörður. Lakes started to form in front of several glaciers in this area in the 1930s but most did not grow much until the 1990s, except for Jökulsárlón by Breiðamerkurjökull, which has grown steadily since before the middle of the last century. Currently, there are growing terminus lakes by all the main south-flowing outlet glaciers of Vatnajökull, with a combined area of ∼60 km2. The subglacial landscape upstream of the termini indicates that the lakes will continue to grow in the coming decades as a consequence of glacier downwasting if the climate warms as projected. These lakes affect the ice flow and the mass and energy balance of the respective glaciers because of their effect on the force balance of the terminus region, the calving of ice into the lakes, and the absorption of heat spent for melting of calved ice fragments and the terminus ice front. The lakes can cause hazard to settlements and travellers in the adjacent area, as landslides on the glaciers that propagate into the lakes can create tsunami waves with a high run-up and sudden, very dangerous flash floods in the glacier forelands. INTRODUCTION Several ice-marginal lakes were formed in front of glacier termini in SE-Iceland in the first half of the 20th century (F. Björnsson, 1993; H. Björnsson, 1976a, 2009a). Glacier-dammed lakes at the lat- eral ice margins, such as Grænalón by Skeiðarár- jökull and Vatnsdalslón by Heinabergsjökull, releas- ing regular jökulhlaups (glacier outburst floods), and Vatnsdalslón by Brókarjökull, that had released jök- ulhlaups more or less annually before 1870, were well known at this time (Thorarinsson, 1939; Rist and Þórarinsson, 1970; Rist 1973, 1981, 1984a; H. Björnsson, 1976a, 2002, 2009a,b; Sigurðsson and others, 1992; Jónsson, 2004). The retreat of the glacier termini accelerated in the 1930s and 1940s, producing ice-marginal lakes in depressions evacu- ated by the glaciers. Most of the lakes grew slowly at first and some stopped growing when the glaciers were separated from the lakes as they retreated farther. Lakes formed in deep troughs carved by the glaciers continued to grow, however, in particular Jökulsárlón by Breiðamerkurjökull. JÖKULL No. 69, 2019 1
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116
Blaðsíða 117
Blaðsíða 118
Blaðsíða 119
Blaðsíða 120
Blaðsíða 121
Blaðsíða 122
Blaðsíða 123
Blaðsíða 124
Blaðsíða 125
Blaðsíða 126
Blaðsíða 127
Blaðsíða 128
Blaðsíða 129
Blaðsíða 130
Blaðsíða 131
Blaðsíða 132
Blaðsíða 133
Blaðsíða 134
Blaðsíða 135
Blaðsíða 136
Blaðsíða 137
Blaðsíða 138
Blaðsíða 139
Blaðsíða 140
Blaðsíða 141
Blaðsíða 142
Blaðsíða 143
Blaðsíða 144
Blaðsíða 145
Blaðsíða 146
Blaðsíða 147
Blaðsíða 148
Blaðsíða 149
Blaðsíða 150
Blaðsíða 151
Blaðsíða 152
Blaðsíða 153
Blaðsíða 154
Blaðsíða 155
Blaðsíða 156
Blaðsíða 157
Blaðsíða 158
Blaðsíða 159
Blaðsíða 160
Blaðsíða 161

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.